EIDA

24-1-’33.

Geliefden –

We lazen met schrik in de krant dat het vliegtuig via Medan de boot niet heeft gehaald, ook wat – nu heb jullie geen post van ons, ’t is te hopen dat Anneke extra veel schrijft. Ik was voor Anneke uit op haar te huren flat met juni – ik ben benieuwd of ze ‘t doet want het zal haar met Wytje alleen ƒ 220.- per maand kosten, ik heb haar een goedkopere manier aan de hand gedaan om alleen een slaapkamer te nemen en de zitkamer gemeenschappelijk met Erna en Irmgard. Ik vind het meer dan dol dat ze komen. Die Irmgard leek me erg aardig, een prettig mens om mee te praten en te bomen. Om ook weer eens wat te bomen ga ik morgen naar Lous Groeneveld Meyer – ze verwacht de baby eigenlijk al over een week, maar de beminnelijke “men” heeft haar gezegd dat de eerste meestal 2 weken te laat komt, wat ze nu erg vervelend vindt. Ik heb een apepakje voor haar gemaakt van effen blauw met fraise geborduurd – Morgen gaat Suus per vliegtuig naar de boot, Hok en ik waren ook nog even bij hen zondagavond, wat ze erg prettig vonden – Suus is zo opgewonden geworden sinds een paar dagen, echt zenuwachtig gejaagd – ’t is ook lang niet prettig naar Davos te moeten en je man 2 jaar alleen te laten.

We kregen een erg aardige brief van oom Jaap, hij schreef weer over de Brugstraat dat Opa, gevraagd waarom een mens trouwt, gezegd heeft “liberorum creandorum causa” (is creandorum nu wel goed Latijn, Paatje, ik dacht creandi) en dat Wynne gezegd had, wat zeg je Bennie en dat hij het toen voor haar had moeten vertalen.

Hok en ik hebben een avondjasje voor mij gekocht, zwart gefigureerd bont (namaak!) en kort, zoals de mode voorschrijft. Verder kocht ik zelf nog een zwart vilten hoedje erbij met een klein voiletje! Net als Emma heeft – [2] (heeft Moeder er geen?) ik dorst het eerst niet te nemen omdat Hok niet houdt van buitenissigheden, maar ik geloof wel dat hij dit kan appreciëren, hij beweerde het tenminste. Het geheel is hoogst chique, ik vergat alleen nog handschoenen! Eerstvolgende keer komen de schoenen aan de beurt. Je ziet hoe goed ik weer ben dat ik zo werelds word! We hadden reuze pret toen we samen jasjes uitzochten – Hok had als teken, als hij het jasje dat ik aanpaste lelijk vond, om met z’n tong langs z’n lippen te vegen, hetgeen natuurlijk steeds meer te pas kwam! En dan moest ik me er maar vanaf maken en mocht niet laten merken dat ik me doodlachte! We gingen in alle winkels en ik moest denken aan Vader toen we het eerst-aangepaste in de eerste winkel tòch namen! Maar Hok wou graag dat ik een mooi smal wit bontkraagje erop zette, maar tot nog toe heb ik het niet kunnen krijgen.

Ik zit nu in de tuin te schrijven, ’t is hier zo zalig en ik heb echt behoefte aan frisse lucht, ook doe ik gymnastiek elke dag, zoals Meneer Punt me aanried. Ik ben nog vaak zo moe in mijn rug, maar hierdoor en door ’t eten van lever gaat het wel over.

Zaterdagmiddag zou Hok met De Jongh tennissen, hij haalde hem maar het goot toen ze hier kwamen – hij heeft toen maar bij ons theegedronken en de volgende avond zijn we samen naar “Backstreet” geweest naar een boek van Fanny Hurst – ’t wordt erg goed gespeeld, maar ’t aardigste was dat het begon in 1900 en dat de mode precies zo was als nu, heel schuine hoeden, pofmouwen, lange rokken, echt enig, ook voiles droegen ze.

Overmorgen is het Chinees Nieuwjaar – Hok heeft opeens bedacht dat hij naar zijn familie moest gaan. Als hij gevraagd was te komen, zou hij het zeker niet gedaan hebben!

Daarnet wandelde ik met Tommy en opeens viel er een vogelnestje met een vogeltje erin naar beneden. Het vogeltje bleek nog te leven, het nestje is blijkbaar net gevallen toen ze een ei produceerde. Kasan heeft het nu liefderijk opgenomen, want van vogels houden Inlanders wel omdat ze geluk brengen.

Axel wil opeens zijn ontlasting niet meer kwijt – in 2 dagen helemaal niks en gister een snippie – ik ga maar even naar Zus Ortt vragen hoe je een [3] zeepje aanlegt. (Heeft enorm succes gehad!) Het is wel vervelend al met zulke middeltjes te beginnen bij zo’n klein kind, maar al eet ik ook ongelooflijk veel vruchten, ’t helpt opeens niks meer. Het is ook vervelend dat er geen djeroeks te krijgen zijn op ’t ogenblik, nu moet ik maar water drinken want theecider durf ik ook niet meer omdat er alcohol in zit.

Vanmiddag hebben we eerste bestuursvergadering van het nieuwe bestuur Vivos, dus in plaats van met Bep Einthoven met Tine Sparmann. Gelukkig hebben we voor februari een spreekster maar voor de toekomst houden we ons hart vast. Het wordt steeds moeilijker want de meesten die ééns een lezing gehouden hebben, vinden dat genoeg voor hun leven zoals ik!

Ik heb nu een enorme correspondentie, zelfs nog veel brieven van mijn verjaardag onbeantwoord. Verder moet ik naar vele mensen toe, die mij opzochten. Mevrouw Gunning is al gauw aan de beurt omdat ik haar ook nog boeken moet terugbrengen.

Mevrouw Ludwig gaf ik voor de baby, éen van de vele keepjes die ik bezit en nooit gebruik, misschien gebruikt zij ze.

(’s Avonds) Hok is weer naar de Gemeenteraad, ’t is nu 9 uur en Axel slaapt alweer gerust nadat hij tegen achten eten kreeg – die laatste voeding gaat niet zo op de minuut – hij slaapt toch wel door tot ik hem wakker maak. ’s Morgens wil hij niet langer slapen dan tot 5 uur zowat, tegenwoordig verschoon ik hem dan en dan slaapt hij weer verder tot kwart na 6 en ik ook! Erg prettig dat ik zo makkelijk slaap.

Vervelend dat jullie nu niks van Hok hoort, maar in plaats daarvan krijg je zijn portret, een 2-dubbele vergroting van een 4x4 opname, opgenomen op ’t perron toen we Van der Ploeg wegbrachten. [4] Leuk is hij hè – Königswald nam hem. Laatstgenoemde is ook naar Axel komen kijken, vind je niet enorm, zo’n vrijgezel.

Tek Bheng was hier zondag weer, bleef liefst tot 12 uur!, De Jongh was tot tegen 11 gebleven, maar toen moest Tek Bheng ons nog spreken. Hij is al enorm lang bezig met besprekingen tussen de aandeelhouders van hun landen – de stemming is verdeeld maar de familie Tan heeft de meeste aandelen dus moeten ze ook de meeste stemmen hebben, maar dat is niet zo omdat er een maximum bestaat van je stemmen al heb je ook 2x zoveel aandelen. Maar Tek Bheng heeft er nu op gevonden om zijn aandeel aan al zijn vrienden te “verkopen” (fictief natuurlijk), en ook aan Hok en mij ieder één en aan Houw en ons dan hem te laten machtigen om alles te doen en te laten wat hij wil zodat hij voor ons stemt en wij er niets geen last van hebben. Als we oneerlijk waren, konden we kalm die aandelen inpikken (ieder ƒ 50.000 waard!!!) – Ik geloof dat dit niet verder verteld mag worden.

Morgen is De Jongh jarig – We gaan hem ook opzoeken.

Dag Eida.

EIDA

20-1-’33.

Geliefden –

Omdat de Sibajak en deze boot maar met 2 dagen tussenruimte gingen, besloot ik via Medan te schrijven, maar nu is het al erg laat geworden en heb ik maar een half uurtje. We hebben vele emoties beleefd, één ervan hebben jullie nu ook al doorstaan nl. de verloving van Tek Bheng. Hij heeft het in Holland publiek gemaakt, maar hier niet omdat hij niet wil dat zijn vijanden (zijn moeder c.s.) haar naam te weten krijgen. Hij is helemaal onder de invloed van het geloof aan allerhande machten, die hem en ieder die hem lief is, kwaad kunnen doen, het is zo echt unheimisch als hij daarover praat. Eergister kwam hij het ons vertellen – wij zijn verstomd dat hij er nooit eerder over gesproken heeft, daar hij toch al verloofd was toen hij uit Holland wegging. Enfin – ’t is een typische jongen, van zijn innerlijk leven laat hij nooit een glimpje zien. Hij wou met ons naar de bioscoop, 2e voorstelling tot 12 uur!, kwam om half 10 toen we net naar bed wilden gaan! Een andere Tan, een neef van hem, kwam ook en toen zijn ze maar gebleven tot 11 uur – waarna ze vertrokken toen ik al enige malen hartverscheurend gegaapt had! Iets anders is, dat ik per vliegpost net aan Bep een baan heb aangeboden als apothekeres in Bandoeng, hoe vind je! We zitten enorm in spanning of ze ’t zal doen. Ik kom eraan door Bert Schutter. Zijn baas heeft nu nl. een drogisterij en hij vertelde, toen hij bij ons at, dat ze er een apotheek van wilden maken en net had ik van Bep een vliegbrief gehad of ik eens voor haar uit wilde kijken in Bandoeng en ziet, Bert’s baas, Meneer Punt, heeft een hele middag bij me zitten praten, moest haar portret zien en hij wil haar wel – ik ben benieuwd – ’t zou enig zijn, ze kan eerst bij ons logeren en dan misschien in Anneke’s paviljoentje! We hebben haar gevraagd te telegraferen, over 2 weken kunnen [2] we ‘ t dus weten!

Gisteravond was er Vivos, het was een erg aardig feest, voordrachtjes en souper, om half 2 was ik thuis!! Hok had voor Axel gezorgd, hij had om 11 uur gehuild, Hok had hem verschoond en toen is hij gaan slapen, tot vanmorgen 6 uur! Hij slaapt echt al helemaal door van half 8 zonder voeding 6 uur, d.w.z. de eerste nacht, toen hij precies 6 weken was, deed hij het keurig, de 2e  begon hij om 4 uur al te huilen maar sliep weer met lange tussenpozen, en nu vannacht dus ook weer tot 6 uur – ik had dus de hele avond vrij om naar de Vivos te gaan. Ik zat naast Elly Linn, die jullie over een paar maanden ook zult zien, misschien – Ze komt alleen met 2 kinderen naar Den Haag, waar haar ouders wonen: Wijnne. – Van Tine Schepers kregen we nog geen antwoord op onze vraag wanneer ze nu hier komt en over een dag of 14 gaat haar boot al, ik zal moeilijk mee kunnen.

Axel begint al minder te drinken en te huilen en hij slaapt ook al vaster, hij zal nu deze week wel minder zijn aangekomen, hoop ik, misschien kunnen we hem zondag weer eens in Borromeus laten wegen, o nee, zondag gaat Hok op excursie, maar de volgende week hebben we 4 vrije dagen! – De Haarlemmers stuurden een erg leuk pakje voor Axel en Tineke Hijmans sloofde zich uit met een rammelaar, een erg leuke, een wollen keep (helaas no. 2!) en een kimono voor mij! Mam, als jij iets aan Axel wilt geven, geef dan liever een bekertje, in plaats van een rammelaar, die hij nu al heeft. En stuur voor mij koffie Hag (1 pakje kost hier ƒ 1,25. -) – De IEVA heeft de Vivos op een koffie-uurtje gevraagd, morgen – ik ben benieuwd wie er komt.

Tommy is helemaal niet jaloers op Axel, hij mag uit de verte naar hem ruiken, maar verder niet; hij moet de hele dag aan de ketting tegenwoordig, eerst om de vrindjes en nu om de politie, want er is hier weer hondsdolheid – nu moet hij weer gemuilkorfd, echt vervelend.

Straks moet ik naar Suus Hortsink om de boel te halen, die ik van haar overnam o.a. een broodtrommel, goddank! Ze gaat over een week [3] aan boord naar Davos, haar man blijft nog een jaar hier, echt akelig voor ze, maar ze doet erg opgewekt alsof het een pretje was, maar voor haar lichaam is het ook het allerbeste, ze doet hier toch eigenlijk niks anders als op een stoel liggen lezen, ze kan nergens tegen en de doktoren kosten haar handenvol geld.We zijn erg blij met Moeders vliegbrief en Vaders aanvullende woorden. Mam, we zullen ervoor zorgen onze humeuren te bedwingen – je hebt dat erg goed aangevoeld dat dat nodig was en ’t is echt prettig dat je erover schreef want van jou neemt Hok alles aan, je zet het zo duidelijk uiteen dat het direct tot zijn hart spreekt, terwijl ik dagenlang erover kan praten zonder dat hij ’t snapt – maar nu ik weer goed ben zijn we beiden zeer verheugd – Hok kan er niet tegen als ik ziek ben, dat maakt hem enorm uit zijn hum!

Het wonder is geschied dat onze edele buurman Axel is komen bekijken. Hij vond dat hij er erg goed uitzag en lachte allerbeminnelijkst, wat zo’n kleine kriebel al niet kan bereiken!

Ik ben nu weer opgehouden en ’t is 12 uur geworden – Nu moet ik deze op ’t hoofd-postkantoor brengen, ook wat. Maar eerst Axel eten geven. –

Ik moet eerstdaags naar Sparmann, maar ik ben er nog niet toe gekomen, misschien maandag – hij wil me nog even nakijken, maar dan ga ik niet meer, al wou hij het graag. ’t Is bekend dat hij een geldwolf is.

Emma wel gefeliciteerd met haar baan, ik hoop dat je ’t er niet te vermoeiend hebt en overwerk je niet. Ik heb het al aan Anneke geschreven.

M’n tepels zijn weer helemaal in orde. Niets geen last van sinds ik ontdekte dat ik er even aan moet masseren vóór het drinken, van alle raadgevers -sters is niemand op dat idee gekomen!

Bedankt voor het maandblad.

Dag Hok en Eida

EIDA

9-1-’33.

Geliefden –

Net nu ik aan jullie begin, begint Axel’s muziek ten einde te lopen, misschien slaapt hij weer in. Hij verbeeldt zich dat hij alweer honger heeft. Het is echt lastig de laatste tijd want hij wil niet meer doordrinken maar verbeeldt zich gerechtigd te zijn de tepel één of tweemaal los te laten en als ik dan denk dat hij klaar is, begint hij als ik hem weer in bed heb gelegd, vreselijk te jammeren. Gistermiddag heeft hij ’t liefst 3 uur lang volgehouden, maar ik trek het mij erger aan dan hij, geloof ik – Gistermiddag had ik Vivos vergadering met Bep Einthoven en Lien Janssen van Raay, maar om 6 uur heb ik ze gewoon weggestuurd. – Gelukkig, Axel is nu stil, maar nu moet ik even op Tommy letten want daar is een teckel, een mannenvriend en de combinatie lijkt me niet ideaal! – Tommy blijkt veilig in de badkamer, wordt gebaad, ze is loops op ’t ogenblik en moet de hele dag in de mand blijven, een reuze toer natuurlijk, want nauwelijks ben je de kamer uit, of daar gaat hij weer op ‘t kleed liggen. – Axel krijgt elke dag weer eens een ander pakje aan. Gister droeg hij een roze, die Mevrouw Dommering indertijd stuurde, één van wol met zijde, aan de broek vaste sokjes, reuze handig; toen Mevrouw v. Vianen kwam droeg hij een kort jasje van hààr, maar ze kon er niet veel van zien, want hij lag op zijn buik en sliep vast. Ze vond het misschien wel niet aardig van me dat ik hem niet voor haar wakker maakte, maar dat kun je zo’n schatje toch niet aandoen, ze wou zijn ogen zien!, maar daar we naar een receptie moesten, het afscheid van Van der Ploeg, adviseur van de Mijnbouw, kon ze ook niet wachten tot ik hem moest voeden.

Dag Eida. [2]

Het is haast weer een week geleden dat ik deze brief begon, daar de schroef van de Sibajak[1] 6 dagen nodig had voor reparatie. Het is vandaag zondag en nadat Axel gewogen was, brachten we de weegschaal aan Elly Linn terug van wie hij is. Axel kwam weer 320 gram aan, na 2 weken ieder van 400. Gister was Dr. Wijckerheld Bisdom hier oftewel Christie; ze zal elke 15e van de maand komen voor de baby-controle. Ze constateerde dat hij overvoed is, ook wat. Overmorgen begin ik nu met 5 voedingen, overdag om de 3½ uur of als ’t kan om de 4, maar nù schreeuwt hij al na precies 3 uur dus ’t zal me wat geven. Zij vindt dat hij tussen 150 en 200 gram mag aankomen maar niet meer, ik ben benieuwd. Hij huilt nu nogal veel en de laatste nachten zelfs ook weer, hoewel hij een week lang toch al doorsliep, maar door de overvoeding is hij onrustig geworden, slaapt ook erg licht. Als je even heel zachtjes naar zijn wiegje loopt, doet hij zijn ogen al open, maar zij vindt het helemaal niet erg voor een borstkind en ’t zal wel gauw weer overgaan. Zijn naveltje steekt ook iets uit, waarover zij een verband deed van Sanoplast. Verder zei ze dat we erg tevreden over zo’n kind konden zijn. Hij is ook erg lang voor zijn leeftijd en dik, ik verbeeld me dat hij ook op mijn babyportretten lijkt, zo’n echte dikzak. Dat ik koffie en thee drink vindt ze minder geschikt, hoogstens één kopje, maar ’t is wel lastig wat ik nu moet drinken nu ik veel vocht binnen moet krijgen. Anneke ried spinazie- en gortwater aan, dat is erg geschikt en ’t bevalt Axel en mij erg goed voor de spijsvertering. Hij heeft beeldschone goudgele luiers! – Vanmorgen zei ik al tegen de Linns dat ik haast niet meer over wat anders kan converseren en Hok haast ook al! – Van der Pijl heeft al geconstateerd dat moeders kinderlijk zijn omdat we in de babykamer geborduurde dieren e.d. hebben hangen, waar onze kinderen toch niet van [3] kunnen genieten! Maar hij heeft gelijk, elke keer als Axel drinkt, kijk ik naar de doek van Em en van Anneke en telkens zie ik weer wat nieuws, wat een werk is dat geweest Em, het mooist vind ik de zwarte olifantenleider met z’n neus van één kruis even lang als zijn hals dik is, met zulke mooie gele punten aan zijn schoenen. De ree is bijzonder elegant evenals de hond met de lange poten die zo beleefd opzit voor zijn visite, het vogeltje, evenals Axel later voor ònze visite zal moeten doen. Ik dankte jullie geloof ik ook nog nooit voor het mooie gedicht, dàt is nog eens dichten, echt leuk; bij het voorlezen liepen alle Sinterklaasavonden thuis weer eens te hoop; wat is het toch altijd een leuk feest, maar wat moet het nu worden met Axel’s verjaardag. Wìj begrijpen niet dat jùllie niet begrepen hebt, dat hij op 6 december is geboren en niet op 5, Hok seinde toch duidelijk maandagnacht, die toch gewoon volgt op maandagavond! En jammer dat jullie niet Axel in de krant noemden, want velen schrijven nu hoe hij heet. Enfin – ik moet ze tòch terugschrijven. – Waarom antwoordden jullie niet per vliegpost, op onze vliegbrief met kiekjes, we hebben ’t vast verwacht. – Annie Bakker Schut schreef direct nadat ze bij je was geweest en die brief hadden we 2 weken eerder dan één woord van jullie na het telegram na de geboorte. – Aardig dat jullie ook zoveel bloemen kreeg, net als wij.

Zondagmiddag 5.30 uur. Wanneer je een zoon hebt moet een mens maar niet meer om slapen geven, daar ben ik nu wel achter – we hebben daarnet pogingen tot slapen gedaan en Hok lukte het, maar mij niet. Ik sta er steeds versteld van [4] wat een doorzettingsvermogen hij heeft.

Deze week hadden we de Hasenstabs een avond hier – tot 10 uur kunnen we nu visite hebben en dan geeft onze zoon ons het recht de mensen naar huis te sturen, à la Vader[2]. Maar het zijn echt aardige mensen, Hok mag vooral haar graag, maar ik vind van hem zo enig, zijn geweldige vurigheid tegenover alles in ’t leven, en ik mag graag bij hen zijn. De volgende dag at het verloren schaap, Bert Schutter bij ons. Tante Lyda[3] had ons toch immers geschreven of we hem wilden opsnorren omdat hij 2 maildagen had overgeslagen, inderdaad bekende hij het feit gepleegd te hebben door een heel erge angina. Nu hij bij ons was, hadden we echt medelijden met hem. Schrijf hiervan niks aan Tante Lyda want ik weet niet in hoeverre Bert er zelf over vertelt. Hij logeert nu bij zijn baas omdat deze hem maar een heel klein beetje salaris kan geven. Zij hebben een drogisterij, die later apotheek wordt, en Bert maakt eau-de-cologne, e.d. voor de zaak. Die baas heeft 7 kinderen en bewoont het administrateurshuis op een dichtbij zijnde onderneming, waar Bert de hele dag vastzit omdat hij door zijn ziekte werk thuis kreeg. Zijn baas ontmoetten wij ook, en die leek verbazend aardig, maar ze hebben het daar niet erg breed, en Bert zo mogelijk nog magerder. Hij at hier ongelooflijk veel en was verrukt van koekjes die hij nooit meer krijgt. Hok en ik zouden hem graag eens willen trakteren, maar ik kan hem moeilijk een blik biscuits sturen om die familie. Ik heb hem nu eens per maand te eten gevraagd. Het is een aardige jongen, Hok mag hem ook.

Straks komt Jantje Westerveld misschien en dan kunnen we niet meer schrijven, vandaar dat we het nu in kimono en badjas maar doen, terwijl Axel weer ligt te brullen.

[Randje pag. 4]

Dr. Linn was ook enthousiast over de keizersnee en begon er direct over toen hij mij zag. – De chocolaletter van Alphen is weer meer dan zalig, evenals de marsepeinborstplaat, stuur daar maar meer van! ’t Roggebrood is al op, Hok eet er niet van. Maar stuur maar geen banketletter meer, was al beschimmeld op Oudjaar, klaag maar eens.

[Randjes pag. 3]

Donderdag is Vivos avond met souper, ik kan nu ook gaan nu de avondvoeding er af gaat – ik moet dan abactis worden. – Wat ontzettend van Tante Lien en Mevrouw Polak – ik zal Oom Ben schrijven. Deetje Holle ligt nog steeds, de doktoren begrijpen niet wat ze in haar rug heeft, zeggen reumatiek, echt akelig.

Hok schrijft over het “monster zonder waarde”. Moge het jullie bevallen! Laat hem vooral langzaam afdraaien, dan kun je ’t goed zien. Hij kan ook wel eventjes stilstaan, maar vraag maar aan de winkel, dan kun je zijn gezicht bewonderen. Mevr. van Gilse stuurde een omslagdoek, zelf gehaakt, voor Axel, erg aardig.

[Randjes pag. 1]

Speculaas is zalig. Stuur maar weer eens van die lekkere dingen en ook b.v. Haagsche Beschuitjes. En Liberty dassen voor Hok’s verjaardag, ik zag hier iemand met een beeldig geweven das – je kunt zo zien wie hier een Hollandse das draagt. – Schreef ik al dat Axel zijn 3e lepel heeft binnengehaald, de laatste van Meneer en Mevrouw van der Ploeg, die onze Chef Mijnbouw was en nu naar Holland is – dan gaan Jan en Tine – dan Elly Linn – Wat enig dat Liesbeth Benthem Sypkens met Schokking[4] trouwt, hij is hier erg bekend, zijn naam staat veel in de krant, hij zal wel een actief iemand zijn. Hij werkt voor de A.M.V.J., de Amsterdamse Jongelieden Vereniging, die hier vele huizen heeft voor werkelozen – Hok houdt zich aanbevolen voor een abonnement op het tijdschrift: “Naturwissenschaften” of als dit erg duur is, stuur dan maar wat voor het filmfonds.

Dag Eida.

[5]

HOK

12/1

G. Met dezelfde mail ontvangt u een monster, alweer zonder waarde. Het bevat en onverknipt en ongeretoucheerd filmpje van 50 ft, tafereeltjes van ons leven op 17 en 18 december ’32 weergevende. De tafereeltjes zijn achtereenvolgend:

1. Eida en Axel en Sparmann in ’t ziekenhuis. Alles is pluis.

2. Eida en Axel en ik, vertrek van Borromeus.

3. Eida en Axel en ik en Tommy. Eerste kennismaking van Mej. Tom met Jongeheer Tan.

4. Eida en Axel close-up, Axel in diepe rust en waggelend hoofd.

5. Wij in onze auto.

6. Wij en Tommy.

7. Houw.

8. Eida thuis, erg moe.

Als u een tafereeltje nader wilt zien, rol de film dan gewoon af en bekijk de afzonderlijke tafereeltjes met een loep. Bij het weer oprollen van de film, ervoor waken dat ze niet te stijf wordt opgerold, er komen dan krassen op. De film mag vooral niet over het reeds opgerolde gedeelte schuiven. Denk erom, de film is brandbaar!

Van de film kunt u een kopie laten maken. Informeer bij Kodak Limited, Noordeinde 10. Ook kan van de afzonderlijke beeldjes een vergroting op papier worden gemaakt. Informeer op hetzelfde adres: kopie film  ± ƒ 10. Afdruk van 1 beeld ± ƒ 1.

Mocht u een afdraaitoestel willen kopen, dan kan ik u Kodascoop model C (brons) aanbevelen. Het heeft ons ƒ 140.- gekost in Holland vermoedelijk goedkoper.

We hebben de film al vele malen afgedraaid. Mocht u een kopie willen hebben, draai de film dan niet teveel af, want hoe meer dit gebeurt, hoe meer kans op krassen, wat u dan op de kopie te zien krijgt.

Deze maand maken we een film van 100 ft. Geduld, en u zult Axel weer zien, maar dan wat menselijker en met een mollige onderkin. Plezier ermee.

[6] Ik heb van vele zijden enthousiaste brieven gekregen over mijn bijbel. De oude Prof. Martin (iemand van over de 80 jaar en vader van de Indische paleontologie), schreef dat hij uit het boek heel wat heeft geleerd. Umbgrove was erg enthousiast.

Het verwondert me van Emma dat zij haar bewonderaar-vader van 2 kinderen, niet af kan poeieren. Een beetje flinker, Em, want het mag en kan niet zo verder gaan. Het idee alleen is ons zeer onsympathiek. Een man, die verliefd is, is als een klit. Je kunt hem niet zonder hardhandigheid van je afschudden. Doe je het alleen met woorden, daden volgen niet, dan denkt hij: het zal nog wel kunnen, de aanhouder zal winnen. – Je kunt hem als volgt de daad bij het woord voegen: ga wanneer hij na waarschuwing uit zichzelf niet gaat, naar een agent en zeg dat die heer je lastig valt. Of Vader zou het hem duidelijk kunnen maken, als Vader je b.v. éen keer van ’t Lab. haalt, dat zal zeker helpen. Een beetje doortastender Em, want het lijdelijk toelaten, al is het contre coeur, geeft tenslotte dezelfde gevolgen als een aanmoediging, nl. 2 kinderen zonder vader. Is hij zulk een plichtsverzakende vader, dan nog mag jij je plicht tegenover 2 kinderen niet verzaken. En deze plicht is: niet het object te zijn, waarom die man zijn plicht verzaakt. En bovendien, wat bereikt die man met een echtscheiding!: dat de wet een eventueel huwelijk met jou, de persoon die de oorzaak is van de scheiding, verbiedt. Het resultaat is dus alleen: 2 vaderloze kinderen en een verbitterde moeder. En de gedachte dat jij de oorzaak van dit al zal zijn, wil je ons toch stellig sparen. Zul je het doen, Em. Je hebt die boeken van Sinterklaas toch teruggegeven!

Dag Hok

EIDA

7-1-’33.

Lieve Schatten –

Gisteravond kwam Bert dieptreurig vertellen dat Bep “neen” geseind heeft – we zijn allen diep verslagen en ik begrijp de reden niet, natuurlijk zijn er vele redenen als familieomstandigheden, verliefdheid en dergelijke, maar ik kan me niet voorstellen dat dat alles zo opeens gekomen is. 15 december schreef ze me hoe de apothekers-kansen in Indië stonden, maar nu is ze geschrokken misschien van dit plotseling gunstige antwoord. Maar we wachten nu haar brief maar af.

Behalve Bert kwam even later Tek Bheng – 2 vrijgezellen, die weten van komen, maar niet van gaan. Bert moest om 8 uur weg, dus die ging, maar Tek Bheng zat hier om 9 uur nog zodat Hok voorstelde dat hij maar bleef eten. Om kwart na 10 vertrok hij. Ik mag hem toch graag, hij heeft altijd zoveel te vertellen; ik ben er nu pas achter dat hij in Holland bij de “House party”  was. Toen hij er gister van vertelde, dacht ik ineens aan Moeders woorden dat Tek Bheng bij een groep was die zijn zonden beleed en dat Moeder toen schreef, verbeeld je die goeie jongen, aan mij heeft hij de hemel al verdiend! Maar hijzelf is niet van zijn goedheid overtuigd, gelukkig maar, anders zou hij wel onuitstaanbaar worden. Hij wil Hok en mij nu bij de House party krijgen, die hier in Bandoeng al enorm uitgebreid is en waar de Smitten één van de eersten bij waren. Tek Bheng vertelde dat het een enorme uitgebreide beweging in Holland is onder de jongeren, studenten en zelfs gymnasiasten, het is merkwaardig dat er opeens zo’n religieuze opleving komt, want deze beweging wil een persoonlijk contact tussen de mens en zijn God – de Schüllers zijn er opeens ook heen gegaan en zijn ook vrij enthousiast, logeerden zelfs 2 nachten bij de Smitten. Ik wil wel eens gaan [2] Hok voelt er ook wel voor, maar voorlopig hebben we nog geen tijd! –

Dadelijk komen Toinie Chavannes, die indertijd V.V.S.L. Leiden bestuurslid was, toen ik aankwam en Irene, om over de propaganda avond van IEVA te beraadslagen – ik zal proberen er ingenieurs heen te krijgen, die houden ook wel van dansen.

Dinsdagmorgen: vanmorgen heftig beraadslaagd, we krijgen al een aardig programma bij elkaar, het begint wel aardig met het clublied van de IEVA meisjes door één van hen gemaakt, – dan zal de jongste leerlinge, een kleuter van 4 jaar, een Japanse in kostuum er een liedje zingen, daarna een modevertoning door alle tijden (Hok moest natuurlijk direct weten wie Eva zou zijn!), waarbij ik de tekst moet leveren, Irene heeft het maar voor ’t zeggen, ze heeft een enorm vertrouwen in me! Alles moet natuurlijk weer vlug gebeuren, zoals alles bij ons, want 21 maart zal de avond zijn.

Axel protesteerde vanmorgen dat de vergadering lang duurde en toen mocht hij een poosje op Irene’s arm meeluisteren. Irene is gewoon verrukt van hem, hij is ook een enorm dot en zo braaf. Hij wil al niet meer steeds slapen en nu leg ik hem na het eten op de rug, hij slaat dan bij ongeluk tegen de rammelaar aan, die een melodieus geluid laat horen, het is die van Tineke Hijmans, die we in de wieg hebben gehangen. Axel lacht al veel en ook tegen visite, enig gewoon. Zondag bracht hij de Harloffs in verrukking. Moet je mij horen, en echte moeder hè, die haar kinderen ophemelt!

We zijn steeds weer zo blij dat Moeder weer alles meedoet. Frits Hirsch gaat bij jullie blijkbaar nog vóór de bioscoop! Wij moeten deze week met De Jongh naar “Blonde Venus”, maar we hebben haast geen dag vrij. Vanavond moet ik het archief van de Vivos over gaan nemen en laat mijn beide mannen in hun bedje achter. Hok heeft nl. een klein griepje, hij heeft geen verhoging, maar voelt zich het lekkerst in bed, hij is snipverkouden en zijn ogen tranen steeds, dus zou hij toch niets door de microscoop kunnen zien.

We hebben weer veel mensen gezien – Annie Schüller is een avond [3] geweest – Bert, Meneer Punt en nog een juffrouw die in de winkel helpt, dronken hier thee om over het uitblijven van Bepjes telegram te beraadslagen – tegelijk kwam Bothé oftewel Guus, die hier bleef eten, dus menige aanslag werd gepleegd op m’n ene broodje dat altijd maar rekbaar moet zijn.

Gister bakte ik havermoutkoekjes naar een recept van Mevrouw van Vianen, maar het was een ellendige substantie, die leek te mislukken, maar nu de 2e dag goed smaakt. Ik maakte het met boterolie die Lous Groenveld M. me aanried te nemen in plaats van blokken boter, je proeft er niks van! Bezuiniging! Lous’ baby blijft nog steeds in zijn donker hoekje, echt sneu want haar broer moet morgen weg naar Celebes – De baby zit blijkbaar erg stevig want Lous is verleden week omgevallen, topzwaar zegt ze, en nog merkte de baby niks.

Verbeeld je, Sparmann rekent 2 visites als hij naar Axel en naar mij kijkt ƒ 7.-, stel je voor in deze tijden. Ik heb er mijn verwondering over geuit en nu heeft hij ƒ 3.50 afgetrokken, echt fijn – als Tine Sparmann en ik elkaar spreken, doen we net of we elkaar alleen van de Vivos kennen, je lacht je dood!

Tek Bheng kwam daarnet weer Hok vragen als afgevaardigde van de Chinese bevolkingsgroep naar de Resident te gaan met een deputatie om de regering trouw te betuigen en aan te sporen krasse maatregelen te treffen tegen het communisme in de Marine, nu de Zeven Provinciën er opeens vandoor is gegaan. Het hele land is in beroering, ook Nederland lezen we. Verbeeld je dat ze onze eigen kruiser in de grond gaan boren zoals [4] Colijn voorstelt, afgrijselijk.

Mevrouw Gunning komt morgen Axel bekijken, ik viste haar toevallig onderweg naar Deetje Holle op. Deetje ligt nog steeds in bed, ze heeft haar zoon die 2½ maand is nog nooit gebaad en gekleed, ellendig hè, ze heeft geloof ik hetzelfde dat Anneke indertijd had, neuralgie in de rug – vervelend dat ze daar nu niks tegen weten. Magnetiseren lijkt me het enige.

Gegroet, omhelsd door

Hok en Eida

EIDA

3-1-‘33

Lieverdjes –

Nu komt er weer eens een normale mailbrief. Sinds vandaag ben ik weer in dienst voor hele dagen en is Hok, de baker, ontslagen (eervol!) van de moeizame werkzaamheden. Hoe vind je nou zoiets stoms om weer op bed te gaan liggen. Ik waardeer trouwens m’n bed de laatste tijd meer dan ooit, zoals vroeger zou ik haast zeggen! Maar nu is het dan een andere school die me vermoeit, de Levensschool afdeling Moederschap, evenals de andere scholen die ik ken, een genoeglijke school! – Van moederschap gesproken, als ze daar in Amerika allemaal door operatie hun kinderen krijgen, zijn het toch stommelingen. Of zijn ze daar al zo gedegenereerd dat niemand er meer gemakkelijk kan bevallen? Het is meer dan treurig want dit blijft tenslotte een operatie, die toch, al is het miniem, gevaarlijk is. En dan de eerste schreeuw te horen moet ook iets bijzonders zijn. – Annie Schüller vertelde dat ze in Londen tegenwoordig onder half narcose bevallen, zodat je in een roes bent en dat er hier in Batavia al 3 medici zijn, die het ook toepassen. Het lijkt me voornamer als ze nu eens een middel vonden dat je maar 1 maand, in plaats van 9 opgezwollen rond hoeft te lopen! Toen ik Lous kortgeleden zag, toen ze me opzocht in Borromeus, zag ze er zo opgeblazen uit, dat ik dacht dat het maar goed is dat wijzelf en onze omgeving, die ons langzamerhand ziet groeien, niet meer zien hoe erg we eruit zien! Als Irene dit las zou ze verontwaardigd zijn dat ik op deze manier over zoiets als een a.s. moeder spreek, Vader misschien ook? Maar het is nu eenmaal zo! – Tine Schepers stuurde ons een reuze leuk uitknipsel uit de krant, Vader is dus echt naar Yehudi geweest!! En wat “echt Vader”  zoals je zit echt enig, even een zoentje ●●●. [2] Axel krijgt steeds maar kledingstukken, die hij wel niet zal dragen, alsmaar jasjes en keepjes voor de leeftijd van een paar maanden – ik kan hem toch niet met een jas aan in bed laten liggen! Door iedereen wordt hij grotelijk bewonderd, vanmorgen door de juffrouw van het Leger des Heils die elke maand komt. – Zondag kwamen Miel Prager en Jantje Molière ons begroeten en Jan haalde vele omhelzingen van ons aan jullie, die hij zal overbrengen, als hij aan ’t eind van deze maand nog geen baan heeft. Verder vele bezoekers – we zagen Tek Bheng nogal eens en Houw, die hier één nacht in Bandoeng kampeerde in een tent, wat een genoegen! Tek Bheng loopt nog erg moeilijk, zijn enkels doen het nog niet goed.

Irene, Elly Linn en Zus Ortt hebben me steeds terzijde gestaan in deze dagen – Axel werd steeds door een andere tante gebaad als zijn Pipa er niet was. Irene brengt altijd morele steun, de anderen daadwerkelijke, dus dat vulde elkaar mooi aan. In zo’n periode als je nog wat slap bent, heb je af en toe eens een opwekking nodig. Maar nu ik weer op ben en me weer gezond voel, ben ik niet somber meer. Het is echt stom van me geweest, Mam, dat ik je juist op je verjaardag bepaald wilde schrijven. Want toen was ik nog niet veel waard en bovendien schreef ik je ’s avonds terwijl ik toen al moe was. Ik schreef je niet eens hoe grappige geluidjes Axel maakt als hij drinkt, hoe genoeglijk hij al kan lachen, al de 2e dag van zijn leven!, hoe hij brullen kan tegen etenstijd alsof hij van God en Mensen verlaten was, dat Hok hem haast niet kan wegen; hoe hij kan schrokken als hij drinkt dat de melk om zijn mond loopt en hij ervan hoesten moet, hoe ondeugend hij is ’s avonds om steeds de tepel los te laten en op zijn gemak te drinken met pauzes omdat hij weet dat ik hem toch wel genoeg zal geven opdat hij ’s nachts door zal slapen!, hoe hij meestal met een tevreden gezicht in ’t bad zit als het water wat aan de warme kant is, maar hoe hij weer brult zodra hij de stevige goerita[1] weer voelt – en nog zoveel meer – Ik heb nog steeds heel veel melk voor hem, zodat ik [3] eerst voor hij drinkt, er een hoeveelheid uit masseer en dàn drinkt hij hem nog niet leeg. ’s Morgens vroeg lig ik in bed te drijven in de melk! En nog moet ik stevig masseren! Toen ik koorts had, was het één dag heel weinig, naar mijn idee, maar toch is hij die week 3½ ons aangekomen. Sparmann dacht dat ik maar een willekeurig getal had opgeschreven van zijn gewicht om te kunnen opscheppen, hij keek me tenminste zo gek aan, goddank vergat hij die dag oorlogsverhalen te vertellen! – Ik kan me toch woedend over Sparmann maken, al zullen we hem steeds dankbaar blijven om Axel (die we uitdrukten in een Kerstkrans met die kiek van hem met Axel en mij). Voor dit kleine griepje dat ik had, is hij 4 maal gekomen en zou nog weer gekomen zijn als ik niet met nadruk gezegd had dat ik beter was en hoewel hij zijn operatieprijs berekend had met nabehandeling, rekent hij tòch nog 2 visites extra, een onprettige indruk maakt dat, vooral daar hij op die visites niets aan ons deed dan hoofdpijn bezorgen met zijn verhalen!!

Baukje en Egbert zijn even geweest, 2x 5 minuten!, ze hadden het natuurlijk weer razend druk, maar we hebben ze dan tenminste gezien. Ze brachten een lepeltje voor Axel van dat bijzondere model met gebogen steel. Egbert kan enorm goed tegen de warmte, heeft daar geen astma, Baukje zag er bleek uit, ze heeft daar niet genoeg te doen naar haar zin. We vonden direct weer de oude toon met hen, echt prettige mensen.

Irene bakte met Kerstmis een Kerstbrood voor ons en met Nieuwjaar bracht ze “Basler Läckerli”, zo uit Basel, smaken naar Groninger koek met een laag suiker erop, allemaal lekker en aardig. Verder bracht ze me een biochemisch geneesmiddel om gauw [4] weer aan te sterken, maar Hok wil niet hebben dat ik het inneem omdat Axel er misschien wat van zou krijgen. Heb jullie daar weleens van gehoord?

Axel drinkt per keer meestal 125 gram, maar gisteravond bracht hij het tot 160! Je kunt hem heus zien groeien! Ik ben bang dat hij overvoed wordt als hij zo doorgaat.

De uitspraak van de Raad van Justitie over IEVVO-IEVA is morgen, het zal me benieuwen. Onze advocaat kostte ons nu al ƒ 300.-! En we hoorden dat het die dierbaren dàar om te doen is, ons op kosten te jagen, dat we toch niets meer kunnen beginnen. Heb je ooit zoiets geraffineerds gehoord in een liefdadigheidvereniging?

Ik ben een stuk dikker dan vorig jaar, vooral m’n buste maar ik kijk toch alweer graag in de spiegel en trek bij voorkeur m’n jurken strak om me heen – ’s Nachts draag ik nog m’n oude korset, dat is veel prettiger dan een goerita.

Tante Leidie stuurde een reuze leuke kiek van haar midden tussen de kleinkinderen, echt vrolijk.

Wij begrijpen er niets van dat jullie je zo slecht gedraagt, dat wij niet eens antwoord kregen op onze vliegbrief met de eerste kiekjes – Hoe zit dat toch, het kòn er toch zijn. Enfin – we zullen jullie niet veroordelen vóór we alles weten. Als Moeders verjaardag maar niet al te druk is geweest dat jullie allemaal te moe waren om te schrijven. Het is anders zeker wel prettig te merken dat je weer tegen mensen kunt, zoals op Gerardje’s verjaardag.

Mevrouw v. Vianen zorgde deze week voor een fruitmand opgemaakt met lathyrus en rozen namens Anneke, druiven, appels en peren waren erin en juist nu ik ziek was genoot ik er extra van.

De Pimmen stuurden wollen sokjes – Henk en Riek een jasje. Axels geboorteacte is op zegel, dus die last van Hok heeft hij alvast niet. – We hebben nu 3 bedienden, één alleen voor de was, doch morgen wordt ze alweer vervangen door een hopelijk betere!  Hok heeft buikpijn, we hopen maar dat het gauw weer over zal zijn.

Nog wel bedankt voor Emma’s uitgebreide epistel van een paar weken terug, is Moeder weer helemaal gezond? – Ik moet nu weer piekeren over jurken, vreselijk! Dag Eida.

[Randje pag. 1]

Als je Mevr. Burgersdijk eens spreekt, moet je eens zeggen dat ze de invoerrechten voor pakjes al vooruit in Holland kan betalen, want die arme Dien heeft gewoon geen geld om dat allemaal te betalen. [5]

HOK

3 januari ‘33

G. Eida is nu gelukkig weer geheel in orde en ik ben nu alleen gelegenheidsbaker. Axel weegt nu al over de 4200 g. Zijn geboortegewicht, dus 4 weken geleden was 3420 g. U begrijpt dat dit snelle aankomen zeer zichtbaar is. Hij heeft bolle wangen en een onderkin. Wij hebben gisteren zijn lengte gemeten en vonden 58 cm. Nu zult u wel enig idee hebben van zijn groeien. Drinken kan hij als een tempelier[2] en met schreeuwen doet hij niet onder voor een enthousiaste voetbalsupporter. Gelukkig alles met maat. Onze nachtrust stoort hij niet. Van half 11 tot half 6 slaapt hij.

Elke dag is ons een genoegen hem te helpen, en mijn bakertijd was heus niet erg.

Onderwijl loopt binnenkort mijn petroleumbijverdienste af. Of ze nog eens boren zullen weet ik niet, maar veel kans op olie is er niet. Jammer van dat gemakkelijk verdiende geld. We zullen dan weer zuinig moeten zijn, want 17% korting op je salaris is heus geen wissewasje.

Tommy’s poot is weer beter. Jammer voor hem, want het verbandje was zo prachtig voor de opwekking van melij. Hij is merkwaardig genoeg niet jaloers op Axel; vindt het alleen een beetje gek dat hij nog niet aan zijn staart werd getrokken.

Iedereen vindt de naam Axel een mooie naam.

Dag H0k.

De website Brieven Tan-Schepers is de online publicatie van de ca. 600 brieven die Eida Tan-Schepers en haar echtgenoot Tan Sin Hok tussen 1929 en 1946 vanuit voormalig Nederlands-Indië naar Nederland hebben gestuurd.

Polariteiten

Op het eerste gezicht vertelt de brievencollectie het verhaal van een jong echtpaar dat in de nadagen van de Nederlands kolonie een bestaan opbouwt in Indië. Maar naarmate we dieper in het materiaal doordringen, onthullen de brieven een wereld van gecompliceerde polariteiten: het huwelijk dat de Europese cultuur met de Aziatische samenbrengt en confronteert, het Nederlandse milieu in Bandoeng dat na drie eeuwen kolonisatie stilaan barstjes begint te vertonen, de afstand tot geliefden in Nederland en de wereldpolitiek die zich in het dagelijks leven weeft. Het begin van de oorlog in de Pacific in december 1941 luidt tenslotte het einde van een tijdperk in. Ook voor het gezin Tan-Schepers.

Getuigenis

Vanuit de overtuiging dat het hier om een uitzonderlijk document gaat, dat bovendien in een rijke context van bronnen en testimonia is gebed, heeft de Stichting Brieven Tan-Schepers (SBTS) zich ten doel gesteld om de brieven integraal te publiceren en te voorzien van een eigentijdse web-omgeving. In deze vorm is de collectie niet alleen een goed geschreven getuigenis van literaire waarde, maar ook een belangrijke bron voor specialisten, academici, educatieve instellingen en algemeen geïnteresseerden.

Hieronder vindt u enige bruikbare links:

Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), Amsterdam

Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), Amsterdam

Prins Bernhard Cultuurfonds

VSB Fonds

Stichting dr. Hendrik Muller's Vaderlandsch Fonds

Wilhelmina Drucker Fundatie

ZO Producties

U kunt contact opnemen met de Stichting SBTS onder:

HOK

29 dec. ‘32

G. Uw vliegbrief met de gelukwens met Axels geboorte in dank ontvangen. We kunnen ons zeer best voorstellen de opluchting die het telegrammetje bracht. Met gelijke post kwamen ook andere gelukwensen binnen van Tantes uit Groningen, Amsterdam, Den Haag en ook van Bep van Douwe en nog een andere vriendin die op de Schelpenkade woont, maar wier naam me nu niet te binnenschiet. Een dezer vroeg hoe eigenlijk de naam van onze zoon is. Hebt u die dan niet vermeld in de advertentie? – Eida ligt momenteel met verhoging in bed. Volgens Sparmann een vijfdaagse koorts. De temperatuur is vanavond niet hoger dan 38,5°, zodat het misschien toch niet een griep is. Met de voeding gaat het gelukkig nog uitstekend. Axel komt zeer goed aan. Per drie dagen ongeveer 200 gram. Hij weegt nu – ruim drie weken na zijn geboorte – al over de 4000 gram. Van tijd tot tijd is hij wat lastig; hij schijnt zeer op gezelschap gesteld te zijn, want als er mensen om hem heen zijn, is hij allerrustigst. Blijkbaar is hij iemand die zeer gesteld is op de mening van vreemden.

De Kerstdagen hebben we rustig gevierd met een kleine Kerstboom, die nauwelijks boom genoemd mag worden. De vorige hebben de witte mieren naar de andere wereld geholpen. Op Tweede Kerstdag stormde het hier van de bezoekers. We kregen op die ochtend 5 bezoekers. Een beetje veel van het goede. O.a. kwam Jan Molière, die de volgende maand repatrieert. Hij is werkeloos.

Verder heeft Eida zowat elke dag een vriendin op bezoek. Zij is nog niet helemaal de oude. Wat ook zeer begrijpelijk is.

Ik ben momenteel weer baker geworden en tevens ziekenoppasser. Hulp hebben we van Zus Ortt en Elly Linn, die om beurten Axel komen baden.

Tommy is vanochtend uit puur chagrijn dat niemand zich met hem bezighoudt, onder de auto gekomen. Gevolg, een geblesseerde kleine teen. Nu loopt hij met zijn poot in verband en besmeerd met jodiumtinctuur. Hij vindt het zeer interessant, en heeft zijn doel bereikt. Maar met de jodiumtinctuur heeft hij wel buiten de waard gerekend. Hij is in het geheel niet jaloers op Axel.

Met vele groeten van Eida, en een klein knikje van Axel.

Dag

Hok.

Ik heb voor Eida vruchten gekocht voor ƒ 1.-. Bonbons wou Eida niet. Het was ook Kersttijd dus zoetigheid al genoeg. 

EIDA

20-12-’32.

Lieve jongetjes –

Ja, ik zie de hele dag niets dan mijn 2 jongetjes, en kan dus geen andere naam voor jullie bedenken. M’n kleinste jongetje werd vandaag 2 weken en zijn Ma voelt zich vandaag alweer een normaal mens worden, zijn Pa beëindigt met deze dag zijn vakantie van 2 dagen, waarbij hij zijn echtgenote meer dan prettig nabakerde, gewoon ideaal! Je ziet – wij drietjes hier amuseren ons best! (zie de kiekjes ook). –  Het is vandaag al onze vierde dag thuis, dus vlug is alles van stapel gelopen. De eerste nacht hier begon Axel om 4 uur te brullen waarop ik hem verschoonde, maar  hij zag kans tot 6 uur door te blijven huilen. Die nacht sliepen we niet erg en de volgende waren we aardig moe; de eerste dag was ook zo plezierig geweest, dat we van enthousiasme pas om half 11 naar bed gingen – toen moest ik hem voeden en om 4 uur schreeuwde hij alweer – dus geen wonder dat we moe waren, Hok ook. Hij heeft vandaag ook pijn onder in zijn rug, natuurlijk omdat hij dolgraag lang over Axel gebogen staat! Hij is een reuze vader, kan niet hebben dat zijn zoon schreit, maar goed dat ik verstandiger ben en niet aldoor naar hem toeloop. Maar ik moet zeggen, Axel huilt vrijwel alleen tegen voedingstijd, maar zelden na de voeding, maar we zijn er nog niet achter wat dat betekent, misschien een vuile luier. We verbeelden ons dat hij wat verkouden is nu, hij niest veel, en huilt soms, maar ’t zal wel gauw overgaan, hij is zó gezond, echt fijn. We werden thuis door Hok enorm ingehaald met groen en bloemen overal en een taart met “ Axel en Eid- welkom allebeid” en ook nog had hij gezorgd voor beschuiten met muisjes en zelfs echte jongensmuisjes. Om een uur of 11 waren we thuis, maakten samen het wiegje even in orde en Axel sliep door alsof hij altijd daar gelegen had – Zus Ortt kwam ’s zondags helpen baden, erg prettig want lang staan was m’n zwakke punt – de 2e dag kon ze niet, en toen [2] deden Hok en ik het samen, ging ook schitterend. Hok zorgde voor het bad en bracht alles aan; we kunnen het prachtig samen. Hok is ook al bedreven in ’t aan- en uitkleden van Axel, dat is dus erg plezierig. Zaterdagmiddag kwam Houw plotseling – wist niet dat ik net thuis was, bleef tot maandag – maar ik heb me er niets van aangetrokken, de kokki bedacht en bedenkt nog het eten en ik bemoei me alleen met Axel, ook al ideaal! We hebben nu een wasbaboe voor wassen en strijken, de kokki naait en verstelt en doet de kamers, voelt zich erg verantwoordelijk, is toch de hele dag hier en gaat laat naar huis.–

Axel ziet er echt Chinees uit, grote ogen (nog steeds blauw!!!) Klein mondje, stomp neusje; model Hok, maar de breedte tussen die van Hok en mij in.

Vandaag voel ik me tot meer in staat – het voeden gaat al vlugger en het verkleden, terwijl ik de eerste dag geen tijd vond iets aan mezelf te doen, maar nu heb ik ook voor andere dingen tijd.

Daarnet waren Pijl en Tek Bheng hier, m’n trouwste bezoekers, Pijl de fotograaf, Tek Bheng de vruchtenbrenger! Elke keer brengt hij enige zakken, vandaag peren en druiven – Jantje Westerveld bezocht ons gister, evenals Sparmann die alles hier zo in orde vond dat hij zich geroepen voelde oorlogsverhalen, de bekende van jullie en Anneke!, te vertellen, 2 uur lang, terwijl Hok bij zijn komst gezegd had dat ik moe was. Daarna was m’n zog niet veel en ik wijt het hem. Maar nu is ’t weer voorbij, de volgende keer wend ik hoofdpijn voor, het enige waar hij respect voor heeft!

Dag Eida.

[3]

22-12-’32.

Lieve jarige Mammeke –

Nu ik er niet voor heb kunnen zorgen dat je op deze dag je jaarlijkse brief kreeg, zal ik nu maar op deze feestelijke dag de brief beginnen. Ik trok er speciaal een nette jurk voor aan, die ik al in maanden niet heb kunnen dragen en het is nu ook voor ’t eerst sinds de bevalling dat ik überhaupt een jurk aan heb, behalve de dag dat we uit Ziekenhuis kwamen, maar verder draag ik steeds mijn zijden pyjama, die enorm makkelijk is voor ’t voeden en ook om netjes mee op de divan te liggen in alle standen. Ja, Mam, daar ben ik dus weer in het gewone leven althans ik kom er steeds meer in terug – Is dat niet gauw gegaan! Ik zie ons nog samen de Sinterklaasliedjes zingen uit de oude bundel met de mooie Sinterklaas voorop en daarna jullie pak uitpakken – van die nachtpon had ik enorm veel plezier en hij kon niet mooier op tijd! De Zusters vonden het echte degelijke Hollandse drukknopen op de schouders die ze moeilijk open en dicht konden krijgen! Toen ik wakker werd om 2 uur voelde ik heel kalme weeën en ik wachtte eerst nog maar wat tot ik zekerheid had en wekte toen Hok die nog nooit zo vlug klaarwakker is geweest en heen snelde toen hij merkte dat het al om de 5 min. was en Sparmann had gezegd dat het moest gebeuren als ze om het kwartier kwamen. Hok haalde zich dus alweer het een en ander in zijn hoofd maar Sparmann had geen haast en kwam rustig na een 3 kwartier, terwijl Hok alweer was uitgegaan hem tegemoet. Ikzelf voelde me of er niets bijzonders te doen was – op zulke ogenblikken lijkt het wel of ik geen zenuwen heb! Ik had razende honger en at nog gauw een stuk banketletter, die ik later op de operatietafel moet gedeponeerd hebben! Sparmann vroeg of de kindbewegingen verminderd waren, maar daar ik het tegenovergestelde voelde, dacht hij dat het wel loos alarm zou zijn. Maar in tegendeel, de ontsluiting was al groot – ik kon het zelf eerst niet geloven omdat ik dacht dat er altijd eerst diarree of bloed of beide moest komen, terwijl mijn laatste plasje zelfs normaal was. Maar ’t is heus wel een prettige bevalling op die manier; ik moest nog even in Borromeus in bed voor een injectie en om geschoren te worden. Toen heb ik nog een paar beroerde weeën gehad, maar al gauw kwam het wagentje me wegrijden – Zelfs het vastbinden op de operatietafel deed me niks en na 1 ademhaling was ik al weg, waarna ik heel best weer wakker werd en maar niet kon begrijpen dat het half 8 was. Je bent dan echt stompzinnig! Ik had alleen razende rugpijn en ze hadden me een goerita omgesjord zodat m’n wond ook zeer deed, maar de Zusters wilden me [4] niet geloven, en lieten me maar liggen – de eerste 2 dagen was ik ervan overtuigd dat dit eens en nooit meer was – m’n rug brak me door en ik mocht niet gaan verliggen – m’n horloge was toen m’n enige troost en elk kwartier dat het weer later was, was ik weer wat verlicht – goddank kreeg ik voor de nacht een spuitje, maar daarvoor moest ik wachten tot 10 uur omdat m’n kamergenote, Deetje, de baby nog moest voeden. Af en toe had ik de neiging om hard m’n bed uit te hollen, maar goddank gingen die dagen voorbij. Op de kiek kun je zien dat m’n interesse voor Axel zeer gering is, hoewel ik me verbeeldde dat ik lachte. [5] Maar je zult eerstdaags Axel een stuk voordeliger zien en mij erbij!

Toen het zog opkwam de 4e dag, leek het wel of ik 2 keiharde voetballen aan me had hangen, razend zeer deed het en de zuster masseerde er lustig in, hetgeen later nuttig bleek, maar nuttige dingen zijn niet altijd prettig! – Het succes was toch dat ik geen harde stukken meer had, die ik zelfs eens op Axel’s lippen zag kleven – Het drinken deed enorm zeer, zodat ik bij het idee dat hij moest komen me een ongeluk transpireerde en elke slok voelde ik als snijdende zwaarden; nu is ook het aanleggen nog pijnlijk, maar de rest wordt elke dag beter. Alleen vervelend dat hij steeds met zijn scherpe kaak weer bloederige gleuven maak, die ik steeds met permangaan weer dicht, en voor ’t geval het erger wordt gebruik ik borex glycerine, maar tot nu toe nog niet nodig. Het is echt plezierig om thuis te zijn, nu is de baby zo echt van ons. Hok heeft zich enorm uitgesloofd en is alsmaar verrukt van het diertje – maar nu Hok weer naar kantoor gaat, slaapt hij ’s nachts maar door – hij is al zó aan het huilen gewend dat hij ‘t niet eens meer hoort, alleen als ik Axel even naast hem leg, wordt hij even wakker, maar slaapt weer als Axel drinkt. – Van m’n wond heb ik geen last meer en m’n sluitspier is opeens nauwer geworden, zeker omdat ik lavementen kreeg en hij niet hoefde te werken. Misschien is hij nu opeens weer normaal.

Elke dag is het plezierig zo’n baby’tje te hebben, ik word al handiger in het aan- en uitkleden, wat Hok ook al kan. Bij elke plas maakt hij zijn goerita ook nat, dus minstens 6x daags moet dat alles verschoond. Heel soms doe ik het tussentijds nog eens, maar hij schijnt niet veel last van een vuile broek te hebben, en als je hem steeds verschoont, gaat hij vast steeds meer brullen. – Ik voed hem nu om 6 uur, half 10 (baden 9 uur), 1 uur, half 5, half 8 en dan de laatste wanneer hij wakker wordt, met de bedoeling dat dat steeds later wordt en hij dan over een paar weken doorslaapt van

½ 7 tot 6, Zus Ortt had dat al met 5 weken bereikt. Axel werd gister pas over half 2 wakker, dus dat was al prachtig, de eerste nacht om half 11 en steeds later. Maar hij is wél een reuze hongerlap, dus kan ik nog niet geloven dat het bij hem zal lukken. Als ik zo ’s avonds moe ben, ben ik reuze kribbig, maar Hok kan daar maar niet aan wennen en gaat me dan uitschelden, waarop ik dan geen antwoord meer geef. Het is echt vervelend dat hij het niet kan begrijpen. Ik ben nu ook zó op Axel ingesteld dat m’n aandacht voor Hok weleens te weinig is, maar dat gaat ook weleens over – het is nu nog zo nieuw en zo vermoeiend zo’n kleine schat – het is heerlijk dat Hok zo van hem houdt, want dan gaat alles toch plezierig, maar ik moest eigenlijk om 9 uur naar bed gaan om m’n kribbigheid te voorkomen en ’t is nú al 10 uur. – Axel kan niet goed inslapen na het eten en huilt dan nogal eens, toch kan ik me niet indenken dat hij te weinig zou krijgen, want dan zou hij toch al gauw weer honger hebben en hij houdt het best 3½ uur uit. – Hij moet maar weer eens gewogen, maar ik heb geen kinderwagen om hem naar Borromeus te brengen.

Mam, deze brief bevredigt je misschien niet geheel, maar je moet maar denken dat ik nog niet 100% ben. Ik omhels je steeds

Eida.

Gelukkig nieuwjaar, omhels Vader en Emma heel erg van ons.