EIDA

Lieverdjes –

Fijn, nu is m’n laatste maand ingegaan – ik kan ’t bepaald merken dat Axeltje al haast klaar is; af en toe hangt hij me zo zwaar dat het lopen me niet makkelijk meer af gaat. Toch brachten Tommy en ik Hok vanmorgen weer tot de benzinepomp – Tjikapajang-weg, Tommy aan de nieuwe lijn, die we voor haar kochten, een lange riem speciaal voor op de Dagoweg, want daar loopt ze alle tuinen in. Ik wil het tot het laatst toe volhouden ’s morgens met Hok te wandelen, want dat is de heerlijkste tijd en later op de morgen kom ik er niet zo meer toe.

Onze nieuwe kokki staat te strijken, het is een goeiig, gedwee mensje dat steeds “saja”  op alles zegt. Daar zou Kasan wel eens een voorbeeld aan mogen nemen, die altijd op z’n mooist ja zegt of anders: niks! Hij is bezig de gaten van de babykamermuren te dichten met cement, daarna wordt het weer witgekalkt zodat Axel in een schone kamer komt!  Het is gek wat een neiging ik nu heb om alles op te ruimen, de kasten netjes te maken, en onze kleding, alsof we een kritisch persoon verwachten! Ik hecht me steeds meer aan de naam Axel, het klinkt zo enig, en zo’n mooie naamgenoot als Menno Schepers in Patagonië kan Vader, met al zijn dochters, nooit krijgen.

Als je voortaan cadeautjes uit Indië krijgt, is het niet meer van ons gemeenschappelijk, toevallig Emma’s jasje wel omdat het zo’n geschikt cadeautje was van de beide Zussen. Gebruik het stelletje met de servetjes vooral. Als [2] het niet mooi meer is tegen dat wij in Holland komen, brengen we weer een nieuwe mee! – Het is niks als je de kruiden niet meer inneemt als je toch al zo goed bent – Hok’s medicijn, dat hij weer kleuren zou zien, heeft niet gewerkt, helaas, hij was er even zo enthousiast over, maar gelukkig waren zijn verwachtingen toch niet hoog gespannen omdat het bij hem toch een geboortefout is. Maar dat ze b.v. bij mij de baby omgekeerd heeft, was een feit dat Sparmann constateerde, al wist hij niet hoe het gekomen was. Maar voor deze bevalling van mij doet het er niks toe hoe de baby ligt, hij hoeft toch niet met het hoofdje eerst te komen. Sparmann vindt zo’n bevalling echt fijn, kost hem weinig tijd en moeite!

De baby van Annie Schüller lag heel best, hoe komt Mevrouw Schüller erbij. Alleen ligt haar baarmoeder los, zodat die gaat wandelen en dát zag de zieneres ook en liet haar een glas water drinken dat zij eerst beprevelde – het is toch wel toevallig en merkwaardig dat haar bevalling, die volgens de doktoren moeilijk moest zijn, zo vlot ging. Misschien heeft de zieneres toch meegeholpen. – Wij gaven haar niets van jou, dachten alleen aan je.

Handig dat je beenstukken draagt in bed, nu zal de neuralgie wel gauw over zijn maar ga dan alsjeblieft niet in die tochtige lijn 3.

Je bent me toch een type, Mam! Hoe kun je nu denken dat Tante Leidie jullie van onderweg berichtjes zou sturen, nadat je niet eens mondeling afscheid van haar hebt willen nemen! Zou jij het gedaan hebben, in haar plaats. Vat alles liever zó op: zij heeft jou de waarheid gezegd, daarna jij haar – dus zijn jullie quitte en begint weer opnieuw. Klaar – streep – punt!

Fijn dat jullie niet ongerust over me zijn, daar houden [3] we het dus op!

In plaats van jullie, hebben wij onze klok nu eens vooruit gezet, 10 hele minuten hebben we vannacht korter geslapen! Overigens ben ik er nog niet achter waar het voor dient, de Javatijd was blijkbaar niet meer zuiver.

Als Emma een baan heeft, schrijft ze zeker een vliegbrief, hè! Wat enig van die Willy Colthof op je verjaardag, een grapjas! We brachten uit jullie naam druiven en appels aan Tek Bheng voor ƒ 1.-! Hij was er enorm blij mee en zei jullie te zullen schrijven, hoewel ik niet denk dat hij dat al gedaan zal hebben. Hij tracht nu te lopen, wat natuurlijk niet meevalt.

Zalig dat toneelabonnement van jullie, om jaloers te zijn! Wij krijgen hier “Die Schöpfung” van Haydn, maar Hok is doodsbenauwd dat het erg tegen zal vallen.

Dank voor de nieuwe tijdschriften, Irene zal ze ook graag bekijken. Zondag heb ik er al veel in gelezen, terwijl we weer in de tuin in Lembang zaten en lagen. Er staan erg nuttige dingen in. Maar die fabrikanten van Nederl. fabrikaat, mochten weleens weten dat de langganans hier haast allemaal Engels of Australisch spul hebben. Zo’n kaartsysteem voor de huishouding zal wel enorm wezen, maar zo ontzettend veel werk, dat wel weinigen de moed ervoor zullen hebben. Het zou mij anders ook best te pas komen als ik precies wist waar ik alles borg, want ik zoek me vaak een ongeluk daar ik de dingen te goed opberg!

Opa’s portret wordt ingelijst, ook in goud, net als jullie. [4] We weten nog niet zeker waàr we ’t zullen hangen. Ik ben er erg verrukt van, het is zo mooi. 

Bij de tandarts ben ik nu klaar, in 1 week afgehandeld, fijn! In één moeite door ging ik gister wat boodschappen doen, kocht een beeldige kanten pas om langs m’n zalmkleurig ziekenhuisjasje te zetten, dat ik bezig ben te maken, het wordt bepaald beeldschoon!

De nieuwe kokki kan geen voet bij stuk houden, terwijl ze strijkt gaat ze opeens aardappels schillen, net als ’t ijzer warm is en dan schakelt ze ’t weer uit waarna het natuurlijk wéer warm moet worden! Gelukkig dat we vast tarief hebben voor elektriciteit! Bij voorkeur gaat ze al om half 12 koken waarop alles dan nog ruim een uur warm gehouden moet worden! Terwijl ik zit te schrijven moet ik steeds wegrennen om te kijken wat ze nú weer uitspookt! Vermoedelijk is ze te oud om nog iets nieuws te kunnen leren!

Ik stuur jullie een stuk over Bernard Vos, het is al van mei, maar daar ik de R’dammers mooi in volgorde leg en pas laat lees, kwam dit me nu pas onder de ogen. Misschien heb jullie het ook allang gelezen. Het is toch geweldig wat hij daar allemaal gedaan heeft – waarom houd je eigenlijk geen contact met die familietak?

Is Betty Cohen geen praeses van Magna Pete? Ik las dat ze Nel Stam gehuldigd hebben, maar voor de praeses stond een andere naam. Betty heeft toch haar doctoraal nog niet? Ik hoop maar dat Alingh een baan krijgt (gedachtegang via de meesterstitel!).

Goed dat Emma die getrouwde Meneer weggestuurd heeft, dat is niks voor òns zoiets hè! 

Morgenavond komen de Hasenstabs bij ons wat praten – [5] erg genoeglijke mensen. Irene heeft enorm respect voor Hok evenals voor haar eigen man en Hok doet nu niks dan gekke dingen zeggen, zodat ze niet weet of ze mag lachen of niet! Haar man is een Duitser en spreekt heel slecht Hollands, hoewel hij hier al 10 jaar is, maar dat deert hem niet, want als hij eenmaal aan ’t praten is, vertelt hij maar door. We zullen nu nieuwe onderwerpen moeten aanboren, want de Chinese kunst hebben we de vorige maal al uitgebreid behandeld. Ik hoop dat Hok het zo goed met hem kan vinden als met Egbert, die overigens vandaag jarig is! Met Egbert kon hij fijn praten, trouwens ook met Baukje en nu weer met Irene. Ik ben op ’t ogenblik een beetje aftands [HOK ?zij bedoeld een andere Tan] en kan geen diepere gesprekken meer volgen! Ik kan niet eens goed meer luisteren en converseren! Gister kwam Annie Schüller plotseling hier, ze is weer even keurig slank al klaagt ze dat ze een beetje een buikje heeft in dat nieuwe korset, maar dat heb ik ook altijd, en jij, Mam. Ze was op weg om een moderne hoed en handschoenen te kopen, waarvoor ik me alsnog niet interesseer. Maar ik was zo suf dat ik niet eens op ’t idee kwam haar te bedanken voor het kleine truitje dat ze me stuurde, “uit naam van Robert Jan, die een dochter van jullie tot zijn vrouw wenst”. Annie’s buste is alleen erg fors voor haar, waarschijnlijk omdat ze ’t niet zelf voedt. Haar zoon begint nu pas aan te komen, nu ze de nachtvoeding nalaat – merkwaardig hè. Ik hoop maar dat mijn borst niet stukgaat – 2 kennissen hebben niet kunnen voeden omdat de [6] borst door bestraling helen moest en ’t zog daardoor wegging.

Mevrouw Beudeker was een paar dagen in Bandoeng en verzocht me via Hok bij haar te komen. Ze bracht een schattig wit wollen pakje met sokjes er aan vast te voorschijn, erg aardig van haar hè. Ze ziet er zelf niet erg best uit, kan helemaal niet tegen de hitte, maar wil toch niet in Bandoeng nog wat blijven, om haar man niet alleen te laten. Ze vond dat ik er enorm goed uitzag en zou daarover aan Dien gaan opscheppen! Ze is erg verrukt van haar kleindochter natuurlijk en haar familie was weer ’t enige punt van conversatie, we moeten dan beiden alles wat we van ze weten aan elkaars kennis toetsen!

Opa’s portret is gekomen en mag nu om de beurt aan alle muurspijkertjes hangen om te zien waar het het mooiste zal zijn. 

Suus Hortsink zal naar Davos moeten, ze heeft al plaats aangevraagd in het Nederlands-Sanatorium voor januari – ze ligt hier steeds op bed, had opeens weer enorme koortsen, en nu haar man toch eind ’33 op wachtgeld komt, vindt ze ’t niet zo erg 1 jaar vooruit te gaan. Ze had nu weer vocht in haar long, ik weet niet wat dat worden moet en ben blij dat ze maar naar Davos gaat. Ze zoekt nu een onderkomen voor Sannetje alias Dicky – als ze niemand vindt, moeten wij hem maar weer nemen. 

De laatste tijd doe ik niets dan vruchten eten, erg gezond, ook voor de spijsvertering, bevalt me best; alleen krijg ik van de mangga’s puistjes op m’n kin, maar ze zijn zo lekker en ik ben nu toch niet op z’n mooist! Verder appels en pisang en gister foof ik onszelf op sinaasappels toen ik er een paar voor Suus kocht. Je ziet van zo’n beroerde diarree als de vorige maal geen sprake 1.2.3. – Ik kom opeens op het idee dat de baby gezakt moet zijn, hoera! – M’n pijn in de zij is plotseling over en het trekt onderin m’n buik en m’n rug 

[Randje pag. 6] 

doet zeer! Zie je Mam, dat ik je niet meer als patiënte beschouw, dat ik dit allemaal schrijf!? Ik ga m’n koffer maar vast pakken, op de goerita’s, die Annie Schüller mij leende, moet alleen nog “Tan” gezet, de rest is klaar.

[7]

HOK

1-11-’32.

G. Per zeepost gaat mijn “bijbel”. Het zal me benieuwen wat de ingewijden ervan zeggen zullen. Wanneer het tweede deel verschijnen zal weet ik niet. Er is nog zo’n hoop werk aan, en veel zin heb ik er momenteel nog niet in.

Het gaat hier gelukkig alles wel. Eida is gezond en zeer energiek. We hopen maar dat het gauw gebeuren gaat. Ze is nu druk bezig met de voorbereidselen voor de ontvangst van Axel of Helma. De babykamer komt al mooi in orde.

We hebben onze nieuwe kast al in huis. Hij staat achter het bureau. Nu kunnen we tenminste een hoop dingen, die anders maar op het schrijfbureau blijven liggen, fijn opbergen. De kast is erg mooi geworden. 

Tommy begint zijn haren weer terug te krijgen. Maar zijn pluimstaart heeft hij nog niet terug. Gisteren toen hij met Eida wandelde is die stommerik weggelopen en uit vrees voor de zweep – ons nieuw opvoedingssysteem voor hondjes – maar direct doorgelopen naar huis. Wonder dat hij ons huis nog terug heeft kunnen vinden. Resultaat van deze escapade was de zweep en een nieuwe riem.

Nu dag Hok.

[Randje pag. 1]

Met de zeepost gaat Hok’s mooie boek, waarnaar jullie al zo smachtend uitgekeken hebben, De Jongh wenst hem geluk met zijn “bijbel”– Fijn dat het nu klaar is, al is het nog maar deel I.

E.

EIDA

25 okt.’32.

Lieverdjes –

’t Is meer dan erg dat we onze schuld aan jullie van maanden oud nog nooit hebben afgedaan – maar het komt omdat we de laatste maanden een nieuw systeem volgen, waarbij de extra ƒ 500.- direct op de bank komen, en daarbij wordt er dan nog van ons salaris afgehouden wat de Alg. Expl. Mij aan G.B. schuldig is voor slijpplaatjes en derg., wat deze maand ƒ 100.- was, wat dan weer door de Alg. Expl. Mij op onze bank werd aangevuld – Zo hebben we telkens maar weinig in handen en hebben we ons sinds gister een chequeboek aangemeten, zodat we nu allerlei kunnen en zullen gaan halen. Allereerst moeten we ook de nieuwe boekenkast betalen, die een hele muur zal beslaan en wel die waarop op ’t ogenblik jullie 3 lieflijke aangezichten prijken, die ons steeds toelachen – Ze komen dan boven de divan, het enige vrije muurvlak van de studeerkamer nog!, waar ik ze ook beter zien kan, ook terwijl ik jullie schrijf, terwijl ik nu met m’n rug jullie moet toelonken. Overigens zou de kast vandaag gekomen zijn, maar hij was zeker nog niet droog, aldus zullen we wachten. Het zal me benieuwen wanneer die kast gevuld zal zijn. Ik moest nu maar meteen naar ’t Ziekenhuis, dan had Hok er mooi tijd voor! Hok wordt steeds ongeduldiger dat hij zijn zoon nog niet in de armen kan nemen. Hij heeft er al echt plezier in dat het jochie in de wieg zal liggen en wat voor stouts hij hem al niet kan leren, als zijn moeder bij de naam noemen e.d.! Maar we gaan toch al aardig in de richting en ik zal nog maar op ’t laatste ogenblik – zoals dat te doen gebruikelijk is bij ons ! – klaar zijn. [2]

Ik naai nu eerst allerhande kledingstukken voor mezelf – ik heb nu 3 pyjama’s en 4 nachtjaponnen voor in ’t Ziekenhuis en dán nog de gala pyjama. Vanmorgen kocht ik een keurige haarkam voor mezelf, daar de mijne in tweeën is, verder palmolive-zeep voor de baby, hetgeen volgens Dien erg zacht is. Anneke schreef net wat ik nog aan bakjes en stopflessen moet hebben op de babytafel en daarnet haalde ik de wiegenklamboe uit de la, die daar 2 jaar lang lag, om wat te luchten – hij is nog heel schoon – dus was ik hem liever niet daar er veel lint aan zit, dat misschien minder mooi zou worden! – praktisch noem je dat hè, iets te nemen waarvan je niet weet of het met wassen mooi blijft! – Maar het staat zo leuk! Als je je goed herinnert, de klamboe is zalmkleur – tule bewerkt met zalm lint; de bekleding is zalm effen batist met hobbeltjes en versierinkjes – we stuurden het jullie toch indertijd. Ik moet weer gaan piekeren hoe die bekleding vast te strikken, want daarnet lukte het me niet eens, ganselijk vergeten hoe ik het bedoeld had!

Sinds 3 dagen hebben we een nieuwe kokki, maar als die wat ingewerkt is, mag ze de luiers nog eens wassen en de lakentjes. ’t Is gek dat ik in alles van tevoren veel meer plezier heb dan de vorige maal, waarschijnlijk ook doordat ik nu zo goed ben. Ik herinner me nog goed hoe ik de vorige maal leed niet alleen aan m’n ingewanden, maar ook aan m’n geheel beblaarde tong, die alleen puree en stoofsla duldde en nú chauffeer ik mezelf nog naar de tandarts zoals vanmorgen, Sparmann vindt dat prachtig! De tandarts constateerde dat m’n gebit zeer bevredigend was, slechts 1 gat, en dát in deze tijd, sinds 3 maanden. Ik geloof ook dat die anti-zuur tandpasta zijn aandeel in de handhaving der orde gehad heeft en dán de kalk misschien – ik vind het [3] echt fijn, want het is me meer dan voldoende als hij me één gat uitboort! –

Vanmorgen haalde ik meteen de goerita’s of sluitlakens, die ik van Annie Schüller te leen krijg. Alles wat ze naar Bandoeng stuurt neemt de loopjongen van Bogerijen mee, zodat ik het daar moest halen, overigens geen lolletje tussen die volle tafeltjes door te lopen! Ze stuurde me ook de navelbandjes voor de baby, liefst 12 stuks, terwijl ik ze zelf van zwachtelstof maakte, die ik zo eenvoudig en praktisch vond, maar door Annie werden afgekeurd. Overigens geloof ik niet alles wat Annie allemaal beweert!  – Allicht dat julie gedacht hebt dat Annie’s baby aldoor maar niet wou komen, heb je Mevr. Schüller nog gesproken, nadat ze gemerkt had dat ze geen telegram had gehad. Geen wonder als ze spinnijdig is! Annie voedt haar zoon ook ’s nachts, liefst om half 4, waarom begrijp ik niet – natuurlijk huilt hij, maar als hij een week gehuild heeft en merkt dat hij niets krijgt, zal hij wel ophouden. Mevr. Ter Haar zegt de eerste 6 weken 6 voedingen, daarna 5, de avondvoeding niet meer – het lijkt me dan wel een lange rek voor zo’n hummeltje van ’s avonds 7 tot ’s morgens 7 – hoe deed jij dat, Mam. Mevr. Ter Haar gaf me een schattig praktisch voorbeeldje mee voor een luierbroek of eigenlijk een pakje, waaronder je een truitje kunt dragen of zoals in Pontianak helemaal niks. Ik ga het vast namaken, als ik nog tijd heb – we kochten een keurige wit-geëmailleerde teil als bad of liever Hok zocht hem uit, natuurlijk de degelijkste [4] en duurste, wat natuurlijk ook het beste is. Het is een reuze grote maat, waarin hij nog wel tot 2 jaar toe in kan, maar misschien kan hij al eerder onder de douche! Daar schrijf  ik jullie een reuze verhaal over onze a.s. spruit, maar jullie zullen het allemaal ook wel een beetje belangrijk vinden, alsjeblieft!!

Vandaag heb ik voor ’t eerst sinds 2 weken de auto weer ’s morgens en daaruit volgt dat ik Hok ook weer moet halen dadelijk – het beroerde is dat het stortregent, maar enfin!

Vanavond wil Hok naar de Bali-tentoonstelling, waar alle soorten Balinese kunst te zien zal zijn. Hok werd al verliefd op een beeldje op een plaatje, dus zal er wel wat gekocht moeten worden. Hok voelt zich nu zo rijk tegenwoordig dat niets hem te duur is. Je snapt dat ik hem nu niet alleen naar de tentoonstelling durf laten gaan!! We hebben heel wat pret samen.

Lous Groeneveld M. was hier zaterdag. Ze is ook al aardig dik een echt molletje, wat van haar des te meer opvalt! Ze is nu al bijna 6 maanden ver en kreeg van alle kanten standjes dat ze haar uitzet nog lang niet klaar heeft, waarop ik haar troostte. Ze heeft zich aan alle kanten laten voorlichten over hoeveelheden, waarbij ze zo verschillende dingen hoorde, dat ze nu helemaal niet meer weet wat ze doen moet! Ze had waarachtig al onderleggers klaar van molton, toen iemand beweerde dat dun flanel beter was en toen heeft ze dat maar weer gekocht – ik zei haar dat ze eerst maar eens moet ondervinden wat zij nu zelf prettig vindt, dan kan de volgende baby alles volmaakt krijgen!

Fijn dat Moeder mee mocht naar de “Wijze Kater”, maar jammer dat Jan Mus tegenviel. Er stond juist een portret van hem in die rol in de krant, net echt, hè! [5] Ik kon jullie voor de radiolezing niet van tevoren waarschuwen, daar het binnen 2 weken moest gebeuren en dan weet ik niet of het in Holland is op te vangen, daar de P.M.G.[1] het uitzond op 58 m korte golf. Jan Schüller las de lezing het laatst en stuurde hem terug met de mededeling dat hij hem “reuze” vond en niet geweten had dat ik “zo goed bij was”! Jan is een type, zegt altijd precies wat hij vindt, ook als hij iets lelijk vindt, dat kan ik goed appreciëren! – Leuk dat Moeder een vetplantje kocht uit onze naam – als we met verlof zijn kunnen we daar dan zeker een kamer vol van aantreffen! –  Er zal voor gezorgd worden dat Tek Bheng wat uit jullie naam krijgt, hij is inderdaad nog steeds ziek, de zieneres heeft wat teveel beloofd, toen ze zei dat ze hem in 10 dagen kon genezen, want nu na 2 maanden heeft hij nog steeds wat verhoging. Maar in elk geval heeft ze hem bewaard voor een stijf been en dat is al heel veel waard. Hij zit rechtop boven op zijn bed te oreren als je komt, de ene sigaret aan de andere aanstekend, zodat als hij niet zo aardig en onderhoudend was, ik er nooit meer heen ging daar de stoelen ook abominabel zitten!! Maar we zijn er weer donderdag geweest en hij hoopte over 2 dagen wat te gaan lopen, hij heeft ook een zuster, verpleegster, maar die hebben we nog nooit in zijn kamer gezien, alleen krantenlezend ernaast. – Nog wel gefeliciteerd met Thijs en met Zus Rempt en vandaag is Mevrouw Burgersdijk[2] jarig en Opa toch ook, is ’t niet?

Sinds 3 dagen hebben we door de nieuwe kokki weer een nieuw smaakje aan ’t eten, dat niet in alle opzichten geslaagd te noemen is. Soep kan ze alvast ganselijk [6] niet maken en voor de rest moet ik haar alles bijbrengen, hoewel ze al aardig oud is, heel ingeschrompeld en klein, en haar paar haren netjes over haar kale plekken gekamd heeft! Ik zou haar mijn vroegere toet kunnen aanbieden je weet toch wel, die ik heb laten prepareren! Deze edele dame geeft weer veel reden tot ergernis, ik ben er zo op gesteld dat m’n jurken netjes gestreken worden en zowel de vorige als deze, kunnen het niet – Het is gek dat ik alles koken en strijken beter zou kunnen doen en overlaat, terwijl ik het enige waar zij knapper in zijn, het kindertjes krijgen, zelf wil doen! Een gekke wereld – Ik kom hoe langer hoe meer tot de ontdekking dat bijna alle Inlanders geen verstand hebben of het althans niet gebruiken, Kasan valt er enigszins, hoewel niet geheel, buiten. En ik bewonder mensen als Soekarno die met de massa iets willen beginnen en cursussen over de ingewikkeldste onderwerpen voor ze gaf en zich dán verbeeldde dat ze het snapten!! –

Annetje de Ranitz moest dit eens lezen! Dan zou ze me ook rangschikken onder de Europeanen met veel verbeelding die de brave Inlanders vertrappen. Maar het zijn de Chinezen die de markt voor de Inlanders bederven, hen hoef je maar een half woord te zeggen en ze snappen het, terwijl als je een Inlander iets 2 x zegt, doet hij ’t nog verkeerd! Dit alles is natuurlijk enigermate overdreven – ’t komt doordat ik lijdt aan m’n personeel dat ik het zo zwart zie. Inlanders hebben natuurlijk ook vele goede eigenschappen – b.v. dat ze zo’n hele dag voor ons sjouwen zonder ooit vrij te vragen, dat is enorm! Dag engeltjes – de Balinese tentoonstelling was gedeeltelijk mooi, maar alle mooie beeldjes waren al verkocht, nu al bij de opening, dus vermoedelijk aangekocht door het Bestuur.Sparmann zwierf er ook rond en veler blikken keken met verbazing naar m’n buikje, dat ik me zo in ’t openbaar dorst te vertonen – de Linn’s waren er ook, aardige mensen, maar hij is dokter , dus onbereikbaar!

Dag Eida

[Randje pag. 5 boven]

Hok vindt het tafelkleedje heel mooi, jullie zoeken bepaald te ver, het maakt de kamer 10 x zo gezellig.

Enig dat jullie op de Indische tentoonstelling bent geweest en dat het de moeite waard was.

Fijn dat Em zo verwend is op 27 september, komt haar toe!

[Randje pag. 5 zijkant]

Ik zal tante Jenne een vliegbrief sturen om met Nico’s huwelijk geluk te wensen – gelukkig dat Emmy weer meer met Jo tevreden kan zijn – laten ze hun liefde maar weer opdiepen als die er geweest is, moet hij er toch nog zijn.

[Randje pag. 6]

Veel dank voor al die maandbladen, enig.

EIDA

18-10 ‘32

Geliefden –

Vanmiddag is er IEVVO bestuursvergadering bij ons. Ik had juist een dag uitgekozen dat Hok tenniste maar nu gaat hij juist niet, omdat hij beweert dat hij het teveel doet. Maar dan moet hij maar met Tommy wandelen of rijden, want wandelen, doet hij niet graag. Zondagmorgen hebben we de hele morgen weer in de tuin van Hotel Lembang gelegen. Hok had het veldbed voor mij meegenomen, meer dan zalig was het! Die dag was Tommy uit logeren bij haar zoon ex-Lautje, die nu Jimmy heet. Jimmy is vaak zo eenzaam en toen hebben ze Tommy als speelmakker gevraagd, hetgeen voor Tommy ook wel leuk was. En dus waren we die dag maar met ons beidjes of eigenlijk gedrieën, met Axeltje meegerekend die nu toch al haast een mensje is! Wij vinden Axel Menno erg leuk, dan heet hij A.M. net als ik. Het is alleen dat Vader dan weer op de tweede plaats staat. Maar wij vinden het eigenlijk noodzakelijk dat hij een eigen naam heeft waarmee niemand anders bedoeld kan worden en het klinkt zo fier!

Wij vinden het heel normaal dat Tante Leidie iets voor Axeltje maakt. Denk je heus, Mam, dat Zus Rempt b.v. een cadeautje van jou nu met minder vreugde zou ontvangen dan vóór een maand. Je moet het toch werkelijk niet erger nemen dan het is, want van T. L.’s kant heeft ze toch ook niet bedoeld je te kwetsen of te breken; ze heeft je alleen [2] een vermaning willen geven en met haar gebrek aan mensenkennis heeft ze niet begrepen dat je daar niet van gediend bent. Maar natuurlijk schrijf je haar met haar verjaardag – Je bent toch nooit zwaar op de hand geweest, Mam, lees een gezellig boek, ga naar een jolige operette film of komedie, en het leven ziet er opeens anders uit! – Wij konden deze zaterdagavond niet naar de bioscoop, daar er geen aardige film was en tot mijn verwondering en vreugde stelde Hok voor naar de Hasenstab’s te gaan. We troffen het daar juist, want om dezelfde reden als wij, waren ze thuis en we bleven daar meer dan 2 uur en konden haast niet wegkomen, daar de conversatie zo enorm vlotte. Ze hebben een enorme verzameling Chinese platen, borduurwerk en boeken, waar Meneer Hasenstab over in extase kwam, ons allen meeslepend! Hok voelde zich weer Chineser dan ooit en gelukkig kende hij ook enige karaktertekens, zelfs méér dan Meneer Hasenstab die een jaar les had gehad. Verder hadden we het natuurlijk over het goede en verkeerde van Oosters en Westers en welke brug er geslagen kon worden. Dit laatste was naar aanleiding van mijn lezing van de vorige avond voor de Vivos. Het was een geslaagde avond voor mijn gevoel en Irene vertelde dat ik in de achting van enige mensen was gestegen, vooral daar ik het in deze tijd gemaakt had. Mevrouw Gunning was er ook, ze zal gauw eens hier komen en het zou me niets verwonderen als ze er jullie over schreef. – Ik zie Irene erg veel, vooral nu de IEVVO secretaresse op reis is. Irene krijgt nu af en toe brieven van ’t Hoofdbestuur en dan moet ze haar hart bij mij luchten. Die brutale presidente Hoofdbestuur heeft nu aan ons een reisrekening [3] durven sturen, dat zij verleden zondag voor een bespreking hier gekomen is, terwijl zij zich aan ons heeft opgedrongen. Zelfs durft ze te schrijven dat ze ’t met Irene had afgesproken dat wij het zouden betalen. Vanmiddag zal ik voorstellen er absoluut niet op te antwoorden, zonde van de postzegel! Wat heb je toch rare mensen op de wereld!

Morgen komt Zeylmans van Emmichoven bij ons eten, hij moet ons nog eens goed opnemen voor hij ons aan jullie kan beschrijven. Hij gaat 5 november al aan boord, wanneer zal het onze beurt eens zijn!!.....

Maar om nòg eens duidelijk te zijn: gelijkstelling van Chinezen is precies hetzelfde in alle opzichten wat betreft de rechten als het Nederlanderschap. Dus er is niets wat Axeltje of mij in de weg kan komen te staan. Het woord gelijkstelling zelf betekent toch al dat alles precies hetzelfde voor de gelijkgestelde is, dat is toch duidelijk. Hok kan nooit een Hollander worden en ik zou haast zeggen gelukkig! Hij voelt juist het Oosterse element nog sterk in zich leven, waardoor hij nooit zijn eigen afkomst zal kunnen verloochenen. Jullie hebt toch ook die eeuwenoude cultuur in hem gevoeld, is ’t niet? Anders zou hij toch ook nooit geworden zijn wat hij is, gezien het milieu waar hij uit komt. Toen wij verloofd waren, was dit al zijn overtuiging dat hij nooit het Nederlanderschap zou willen hebben en nog steeds denkt hij er zo over. Wij hebben toch indertijd in het Chalet met Oom Izak[1] [4] er lang en breed over gesproken en het resultaat was dat zelfs voor een niet-gelijkgestelde, als Hok nú is, alleen het strafrecht verschilt en ook zouden wij voor de Landraad moeten scheiden in plaats van voor de Raad van Justitie, maar daar we geen plannen in die richting hebben doet dat er ook niets toe. Er is net een boekje uitgekomen over populaire rechtspraak in Indië, waar alles op dát gebied in staat. Ik zal de titel opzoeken en het jullie sturen. Als er toch helemaal niets is, waarin Axeltje of ik anders behandeld zouden worden dan Nederlanders, zullen jullie dán tevreden zijn, dan kúnnen jullie toch geen hersenschimmen meer hebben? Wij begrijpen natuurlijk best dat er voor jullie wel wat in zit, maar Hok zou het nooit willen en kunnen en ik ben er blij om; want nu ik die Oosterse ideeën en gedachten zo heb leren kennen, zou ik het ook als een verraad aan zijn land en voorouders beschouwen. Is het zo bevredigend Paatje en begrijpelijk? Hoe goed is Hok niet door de wereld gekomen tot nú toe, terwijl hij slechts Nederlands-onderdaan is. Er is hem toch niets in de weg gelegd. Hij heeft alleen last gehad met zijn geboortebewijs – Maar dát krijgt onze zoon toch. Hoe goed je ook denkt, er is toch niets om je zorgen over te maken – het is toch verheugend dat je een schoonzoon hebt met karakter! Vind je de Westerse cultuur nu zó verheven (hoeveel schunnige boeken komen er b.v. niet uit, terwijl geen Oosterling zoiets zou schrijven!) dat Hok zichzelf er voor moet weggooien? Nee toch! Is het niet interessant om eens een ander soort mens in je familie te hebben dan ál die Hollanders! Wat doe je ermee!! –

De vergadering is best verlopen o.a. dankzij lekkere door Hok gehaalde koekjes. [5]

HOK

G. De dames zitten in de voorkamer te vergaderen. IEVVO is een heel sympathieke beweging maar ze moeten zich niet inlaten met herries. Het schijnt dat zulke herries bij het I.E.V. (Indo-Europees Verbond) horen. Ik merk het ook in de Gemeenteraad. Waarom ze niet eensgezind kunnen zijn en hun persoonlijke belangen niet eens op de achtergrond kunnen stellen is mij een raadsel.

De babykamer wordt zo langzamerhand weer ingericht. Het logeerbed is afgetakeld en geen logee komt meer. Van Anneke kregen we vandaag net een doek met allerlei beestjes, waarmee Axel zijn zoölogische kennis kan beginnen. Over anderhalve maand zal hij of zij hopelijk komen. Eidje is vol moed en heeft nu alleen maar wat last van zuur in de maag. Het is goed dat ze zich wat kalm houdt in deze tijd. Ze heeft nu andere beslommeringen dan IEVVO of iets anders.

Erg leuk dat Emma de verjaarscadeaus zo mooi gevonden heeft. Dat heeft ze gedeeltelijk aan de petroleum te danken. Ik ben nog niet afgedankt als adviseur.

EIDA

Vandaag heb ik ook een mooi epistel gedicht aan Jo Gottlieb – ik had haar nog nooit voor de schoentjes bedankt –

We hopen dat Moeder’s hoofdpijn zo’n zeldzaamheid blijft en dat als het nog eens voorkomt, de maildag ervan verschoond mag blijven! – Anneke stuurde een reuze leuke doek met 5 dieren, net als zijzelf aan de muur had hangen: een blauwe aap, een groene giraffe, een grijze olifant, een bruine hond (althans ik heb het voor een hond gehouden!), een gele eend. Het is erg plezierig want de muren zijn nog erg kaal, ik zal nog eens naar platen uitkijken.

Straks komen de Van Raalten’s afscheid nemen, ze zijn overgeplaatst naar Sumatra en nu net terug van de huwelijksreis. [6] Jantje Westerveld heeft me weer een kist lekkere goedkope thee bezorgd – hij woont nu vlak tegenover de Smitten en hij kan bij hen op tafel kijken in dat nauwe straatje, dat het “glazen buurtje” wordt genoemd omdat er zoveel ramen zijn, dus niet erg ideaal voor een vrijgezel!

We kregen Em’s vliegbriefje gelijk met de mail, dus een mooie vangst. Fijn dat het pak zo in de smaak viel. Maar op welke datum heb je ’t dan gekregen? Ik snap er eigenlijk niets van omdat ik me verbeeld het nog wel per mail gezonden te hebben. Kun je dat nog nagaan en een postzegel van hoeveel erop zat? Maar die zullen ze wel op ’t postkantoor hebben gehouden. Het is dan wel stom van mij geweest dat ik hem per zeepost verzond. Ik dacht wel dat je de jurk tot de zomer zou bewaren, ik had ook donkerder goed kunnen nemen, maar geen combinatie leek me zo geslaagd als dèze en in ’t voorjaar zul je hem al kunnen dragen als complet.

Jammer dat Moeder voor de kruiden eerst bericht wil afwachten, want nu wordt het er langzamerhand wel laat voor. Maar het is ook begrijpelijk dat je van Leggelo’s medicijnen maar liever nam. Er is geen vertaling van de spreuk in ons vermogen, het is Javaans en heeft misschien niet eens een betekenis. Op 19 september om 2 uur zag ze je briefje – wij hadden al met zomertijd gerekend. Heb je niet even gerust voor je naar de dokter ging? – De Zieneres is alweer vertrokken, wij kunnen haar dus niet meer bereiken, maar ze zou met gedachtekracht op je werken. Verder valt er dus niets te doen. – De zoon van Annie de Jongh is wel te laat, ze schreef mij 20 september, en Hetty ook een zoon, erg veel zoons! – Jan Enthoven is er ook vlug bij, heeft hij al werk?

[Randje pag. 5 boven]

Sinds ik mijn voeten elke morgen masseer, heb ik zelden meer kramp – een reuze raad! – Emy is volgens Dien erg blij dat ze weer een baby verwacht – ze schijnt weer helemaal gezond te zijn.

Dag Eida.

Ik schreef toch ondertussen al dat de geregelde radio uurtjes van de IEVVO niet doorgaan? Maar toch fijn dat ik nu al die tijdschriften zal krijgen en ook het maandblad via Anneke. – Voor vrouwenkiesrecht voel ik eigenlijk niets, dus ben ik geen lid van die Vereniging. – Goddank dat Tiny nu getrouwd is, waar wonen ze in Ma’s buurt?! Wat voor baan heeft

[Randje pag. 6 zijkant]

hij? – Leuk dat Hessel daar ook bij Em werkt – ik vond hem juist altijd al zo mannelijk in de 6e klas met zijn smoking al een echte man! Ik kan niet geloven dat hij alleen een jongensachtige indruk maakt, maar Em is zeker ingesteld op oudere mannen, sedert de getrouwde aanbidder.

HOK

13 okt.’32

G. We hebben ons over het Vosje hiernaast op de laatste tennisdag zeer vermaakt. Het toeval wilde dat we zijn partner met ons hadden spelen, zodat het Vosje aan de kant moest zitten. Natuurlijk met een zuur gezicht en laatdunkend neerziend op ons mijnbouwers. Maar wij, dat waren De Jongh en ik, waren bezig twee hooggeleerden als zuurkool in te maken We hebben nu namelijk als partner ook een Prof gekregen. Prof. Sprenger, een aardige man, die het heel helemaal niet eens was met het exclusivisme van het Vosje. Zijn oorspronkelijke partner suggereerde hem om ook eens tegen ons te spelen, maar dat kon hij niet over zich krijgen. Ik geloof dat we al een goed eind bezig zijn hem het leven wat onaangenamer te maken. – En u doet uzelf juist het tegendeel met die flat plannen. Prachtig wanneer dat doorgaat. Geen last meer van verwarming, bediening en altijd logeergelegenheid voor uw kinderen en kindskinderen. Eida is nu bezig voor de Vivos een lezing te houden. De slotzin van die lezing is nu: “In deze brief uit een bezorgde moeder, die slechts het mooie van de cultuur harer vaderen ziet, haar onmacht tegen de greep van de moderne tijd op het opkomend Chinees meisje. En onontkoombaar is die greep……. Moge het haar gegeven zijn het mooie van de Chinese cultuur en het goede der Westerse in zich tot een harmonieus geheel te verenigen.” Ik heb gezegd. Leuk dat Eidje zo actief is en zeer geapprecieerd wordt. Ik heb haar nu gevraagd om tot de baby komt zich kalm te houden, wat ze ook beloofd heeft. De laatste maand nadert. Zij is gelukkig gezond en wel, getuige haar vermoeinissen met Vivos, IEVVO en haar man.  Deze laatste rust nu op zijn lauweren, schrijft nu en dan brieven en houdt elke maand zijn handje op! Ik vind het schandelijk zo met niets doen vet te worden. Dat niets hoort er eigenlijk bij. – Over een week gaat mijn collega Dr. Scheffers, een snotaap nog, weg. Afgevloeid. Ik heb over zijn werk een kritiek gemaakt, waarover hij boos, erg boos is. Hij vond het te persoonlijk. [2] Inderdaad is het hier en daar wat persoonlijk. Ik heb er twee maal “het is bedroevend”  in gezet. Hij heeft mij vanochtend de oorlog verklaard, wat ik natuurlijk aannam. Want die Dr. Scheffers is iemand die graag met grote woorden en zgn. geniale gedachten de mensen epateren wil. En dat is hem bij sommige collega’s ook zeer goed gelukt. Maar zoekt men de boel goed uit, dan valt alles uiteen in onbewezen vermoedens, tegenstrijdigheden, klokjes horen luiden, etc. Ik heb zijn werk eerst willen doodzwijgen, maar bij nader inzien is het toch beter nu onomwonden mijn mening te zeggen, waar hij nog gelegenheid heeft tot een repliek. Anders zou hij mij nog kunnen verwijten dat ik hem een trap nagegeven heb. Misschien denkt hij het nu ook al. Als hij eens wist hoeveel ik aan die kritiek geschaafd heb, dan zou hij nog woedender zijn. – Men wil nu de zgn. afbraakbegroting van toepassing verklaren. De inkomsten worden voor 1933 geraamd op 300 miljoen, de vaste uitgaven: rente, aflossing en salarissen bedragen al 310 miljoen. Wat er van de Opsporingsdienst worden zal weet niemand. Maar onze positie als paleontoloog is waarschijnlijk steviger dan die van de Opsporingsdienst zelf. Ze willen ons heel graag aan het Zoölogisch Museum in Buitenzorg – bij de Pimmen, bah!, hebben. Maar zover is het gelukkig nog niet. 

Nu dag Hok.

We hebben een nieuwe boekenkast laten maken van 2,40 x 2 m., ziet er zo uit.

[Tekening boekenkast]

Komt achter het bureau te staan.

Achter een gordijn de naaimachine. Gesloten hogere gedeelte voor overdrukken.

EIDA

10 okt.’32.

Lieverdjes –

Wij staan in het teken van de zoon, want dat zal het vast (!) worden – wij hebben opeens een naam voor hem bedacht, nl. Axel. Het klinkt zo sterk en krachtig en ’t is ook een bijzondere naam, die niemand die wij kennen draagt, dat geeft dus persoonlijkheid. Voor een meisje bedachten we Helma (Henriëtte Elisabeth Emma) fraai is ’t niet. Ik weet nog niet of we erbij blijven! Van Hok moet achter Helma Aleida komen, dus H.A. Tan of A. Tan. Hok bedacht opeens de naam Axel, toen we alle namen met een A. opsomden , we zijn er zelf erg verrukt van.

Overmorgen zal het dus eindelijk weer Vivos zijn en wel de avond waarop Mevr. Tan haar bijzondere lezing zal houden. Wat zal ik die nacht erna lekker slapen en vooral dat ik dan niets meer “hoef” en me verder aan de toebereidselen kan wijden. Ik had gedacht dat ik dagen tevoren niet zou kunnen eten en slapen, maar merk opeens dat het me ijskoud laat. Alles wat ik te zeggen heb, staat op schrift en als ze ’t me in ’t debat moeilijk maken, zal Irene me bijstaan, dat heeft ze beloofd. – Irene en ik zijn steeds meer bevriend geworden. Haar kinderen brengen me steeds schattige blauwe viooltjes uit hun tuintjes en ik heb hun radijszaad gegeven. Irene spreek ik veel, vooral de vorige week toen we last hadden van het Hoofdbestuur van de IEVVO, dat tot onze stomme verbazing het met lede ogen aanziet dat afdeling Bandoeng al zoveel daadwerkelijk werk doet. Deze stemming komt allemaal door de presidente Hoofdbestuur, die ons bij een ieder zwart heeft gemaakt, zodat “men” schande spreekt van de afdeling Bandoeng, “die niet mee wil werken aan een grote [2] vrouwenorganisatie”. Deze edele presidente heeft ons nl. Statuten willen opdringen, waardoor wij absoluut aan haar leiband zouden moeten lopen. Ze trachtte onze bestuursleden tegen elkaar uit te spelen, zoals ze dat ook met dames van naam uit Batavia doet. Maar wij hebben haar nog op tijd dóór gehad en wij hopen zelfs dat we genoeg troeven in handen hebben om haar eruit te kunnen gooien. Ze heeft ons van veel kostbare tijd beroofd, we hebben zaterdagavond moeten vergaderen en zondagmorgen weer en tòen niet met haàr – Het was een woelige vergadering die ik moest notuleren, waarbij ik soms van woede niet kon schrijven. Ik heb haar nog fijn wat ironische steken kunnen toebrengen en Irene is ook niet op haar mondje gevallen – helaas ziet ze er steeds slechter uit en kan niet meer eten van moeheid. Gelukkig is er nu een brief naar Batavia gegaan en hebben we 14 dagen vrij van ruzie. Het is wel een meer dan merkwaardige manier om Irene te behandelen, die dit hele werk, internaat met 3 meisjes en daghuishoudschool van 30, toch zelf helemaal heeft opgericht, terwijl ze de hele morgen nog op school lesgeeft ook! –

We hebben weer 2 allerleukste operettefilms gezien, we gaan nu alleen nog maar naar dat genre, lachen kun je nooit genoeg! – 

We zijn nu in de kentering. Het is morgen en avond smoorheet naar Bandoengse begrippen, ik transpireer heel wat af, maar daar zal Axeltje ook wel schuld aan zijn! Jantje Molière, die gister hier theedronk vond het hier net lekker. Hij is nu sinds 2 weken werkeloos en zoekt energiek links en rechts, schrijft op alles – Overigens ziet hij er nog steeds uit om door een ringetje te halen. Ik had bijna gevraagd hoe zijn pak toch zo netjes kwam! Als hij in december nog niets heeft, gaat hij naar Holland, maar ’t liefst blijft hij natuurlijk hier. Ik heb hem al aangemoedigd op een demmo te gaan rijden en misschien doet hij dat nog wel. Voorlopig logeert hij telkens ergens anders om zoveel mogelijk van nieuwe banen te horen.

Anneke en Thijs gaan dus niet naar Makassar. Ik zou het ook jammer voor haar vinden, nu ze juist zulke aardige vriendinnen [3] heeft. – We kregen juist de brieven van Tante Leidie. Ze zijn typisch háár, in hoge mate tactloos – maar het is meer, Mam, dat alles van haar je irriteert, dat je er zoveel achter zoekt, want ze is toch haar hele leven zo geweest dat ze alles afkeurt wat zij niet doet en niet vindt. We kunnen haar nu eenmaal toch niet meer veranderen, hoogstens kalmeren, hetgeen ik Zus heb opgedragen! Het is inderdaad gebrek aan mensenkennis geweest dat ze niet voorzien heeft wat een indruk haar eerste brief op jullie moest maken, maar verder is het toch echt te merken dat ze er erg van geschrokken is dat ze zulke brieven van jullie als antwoord kreeg – die giftige toon, die Mieke erin voelt, is mij nergens gebleken, alleen geprikkeldheid in de eerste. – Maar natuurlijk als je dit leest, ben je er allang overheen, is ’t niet Mammeke, en kun je weer aan haar denken als vóór die brieven. Nú, achteraf, vind je ’t natuurlijk ook onbelangrijk en kun je erover lachen dat je je er maar even over opgewonden hebt! – Wat doet dit er tenslotte toe, als je een tweede kleinzoon verwacht!! Ik moet nu sprekend op jou lijken, Zus riep de hele dag hoe precies ik in elke houding net jou was.

Hok is veel aan het tennissen, 3 dagen in de week – we zijn bezig ons Vosje  te vangen! De vorige maal is hij gauw naar huis gegaan toen hij net met Hok en de anderen kon meespelen. Hij is nu vast bang dat ze hem, die in zijn ogen een klas beter speelt, zullen inmaken!! Twee andere hoogleraren speelden die middag met Hok en De Jongh mee en Vosje mocht alleen zitten en toekijken – Hok kon er niet overheen komen hoe amusant het was! De andere proffen schijnen hem ook vrij onmogelijk te vinden!

Daarnet hebben we onze eerste fles theecider opgedronken [4] ik heb er wel lang over gedaan vóór de eerste 2 flessen klaar waren, doordat ik de eerste schimmel heb moeten wegdoen, en de tweede heb moeten overmaken, hetgeen me 2 x 10 dagen kostte. Maar het resultaat is lekker en het zal me misschien een gulden in de maand besparen! want we drinken dan geen limoen meer, dat toch maar bocht is bovendien.  

We zijn enorm verrukt van jullie flat plannen, dat moet bepaald een soort sprookjespaleis worden! Jullie kiezen dan zeker kamers aan de Waalsdorperweg, daar het hoofdverkeer toch langs de Benoordenhoutseweg gaat naar Leiden. Neem je een benedenhuis of zo’n bovenhuis met een Indisch balkon! Je hebt toch liften, kost geen moeite en wij komen dan op zolder logeren in die mooie hotelkamers, wat dol! Dan kunnen we ook 2 of 3 kamers nemen en hebben jullie helemaal geen last van ons! Je kunt nooit weten met hoeveel schreeuwende kinderen we komen aanzetten! En een radio op iedere kamer, maken ze het daar extra ongehorig? Want de flats hier in Bandoeng moeten erg gehorig zijn.

Vrijdagmorgen: we hebben maar gewacht met het versturen van deze brief, dat ik jullie nog kan vertellen van de Vivos avond – het is nu fijn achter de rug en naar mijn idee was ’t een genoeglijke geslaagde avond. Van tevoren was ik natuurlijk wel een beetje zenuwachtig en moest nogal eens naar de WC!! Maar toen ik eenmaal begonnen was en die bekende zinnen me weer tegemoetkwamen, vond ik het zelfs leuk! M’n handen trilden toen helemaal niet meer, Em! Ik heb ook nog een paar Chinese karaktertekens voor ze geschreven, maar tot Hok’s naam is het niet gekomen, hoewel ik die nu ook goed ken, maar het kwam niet zo te pas. We hebben erover gediscussieerd dat de vrouw van tóen zoveel vóór had, zonder dat sterke individualisme waar wij nu zo aan lijden – ik zou ook het meest voelen voor een tussenstaat, misschien gaan we daar ook wel naartoe. Hok is erg blij dat ik de Chinese vrouw zo kan appreciëren, het is zijn [5] hoogste lof als hij mij Chinees vindt! En de terugslag is dan altijd dat onze zoon ook een Chinese naam moet hebben, Axel Houw of zoiets! –  Er was niet zo’n erg grote opkomst op de Vivos, 12 mensen, maar juist wel prettige mensen met belangstelling. Mam, ik kon merken dat dit onderwerp wel zó vreemd voor hen was, dat ze na afloop me niet met vragen overstroomden, zoals ik vast verwacht had. Ik had al veel vragen van tevoren bedacht met Hok, die dan een vloeiend antwoord verzon, maar ’t is dus niet nodig geweest. Hok zegt dat ik ook nooit tevreden ben, eerst ben ik doodsbenauwd dat er vragen gesteld zullen worden en dan vind ik dat het weer niet genoeg was! Ja, zo is een mens nu eenmaal! – Tenslotte was ik het enige bestuurslid gisteravond. Lientje moest helpen met een kindersprookje op te voeren en Bep’s dochtertje kreeg juist een beetje hersenschudding, die net alleen die avond geduurd heeft! Lize Reyzer-Ebrink Janssen heeft nu maar genotuleerd en een ander gepresideerd daar ik mezelf toch moeilijk kon inleiden en bedanken!

Ik ga nu fijn al m’n correspondentie inhalen en nachtponnen naaien! Ik heb reuze spijt dat ik vergeten heb daarvan wat in m’n verjaarspak te vragen, maar ik zal het wel voor elkaar krijgen. 

Annie Schüller schreef net dat Moeder bij haar schoonmoeder geweest was om te vragen over Annie. Gelukkig dat ik toen ik jullie vliegbrief schreef oòk nog niets wist. Jan had nl. niet eens getelegrafeerd, dus toen Moeder bij haar was moet de baby er allang geweest zijn! Als ik hun advertentie niet in de krant gezet had, had hij dat misschien ook nog [6] vergeten.

Ik heb weer een nieuwe plaats waar ik enorm transpireer en wel in m’n nek. Het is meer dan gek, zomaar overdag word ik daar opeens nat, een gekke boel!

Wat schrijft m’n echtvriend toch aardig hè, hij wordt met de dag joliger – ons leven is ook werkelijk goed, niets aan te merken! Hok wil wel 5 kinderen om mee te spelen, daar verheugt hij zich enorm op – Over een dikke 1½ maand is het dus al zover dat hij er tenminste één heeft, hoewel er dan nog wel niet veel mee te spelen zal vallen! –Annie’s zoon is nu vrij zoet, alleen brult hij al ’s nachts om 4 uur, maar ik schuif zoiets op flessenkinderen, de onze zal vast als Wytje ’s nachts wel doorslapen, optimisme.

Morgen wordt het logeerbed opgevouwen, zalig!!

Straks zal ik even naar Borromeus plaats gaan bespreken. We  nemen maar klasse 2B, van ƒ 6.- per dag en de baby ƒ 1.50 of 2 – als het niet bevalt met z’n drieën op de kamer, kan ik altijd nog verhuizen. Maar ’t lijkt me als ik normaal ben, dat dat dan best kan en dat het niet veel verschil maakt of je er 2 of 1 naast je hebt! Dan zoek ik meteen Zuster Valencia weer eens op – Ze vindt het altijd erg naar als ik zo lang niet kom. Ze spreken van mij tegen haar  van “jouw Tannetje”!

Fijn dat we een boekenkast krijgen, dan zal er vast nergens meer rommel zijn, geloof je ‘t!?  

Dag Eida.

[Chinese karaktertekens]

Tan       Tan

Sin        Sin

Eida      Hok

EIDA

30 okt.’32

Lieverdjes –

Net kom ik van Sparmann, die me dit keer erg goed beviel. Hij heeft me verhalen verteld over zijn Chinese patiënten waarover hij niets dan lof heeft. Maar, o nee, daarvoor was ik niet naar hem toegegaan! Maar een bepaalde reden was er toch ook niet. Aldus kon hij constateren dat m’n urine (excusez le mot!) heel goed is en m’n inwendige toestand evenzo. Onze spruit ligt nu weer gewoon met de kop omlaag, terwijl hij de vorige maand andersom lag, hetgeen er voor een keizersnee natuurlijk niet toe doet. Maar het grappige is dat “iboe hadji” zei dat ze hem omgekeerd had en het heeft er toch alle schijn van dat het door háár gekomen is. Hoe dan ook, alles is fraai en uitstekend, behalve dan mijn figuur! Maar Mevr. v. Vianen vindt dat ik netjes draag, vanachter zie je er niets van, dus een zoon! Of juist niet? Ik geloof wel een zoon, maar durf niet meer zo vast aan voorgevoelens te geloven, sinds Annie Schüller een zoon kreeg, terwijl ze aan niets anders dan aan een dochter heeft gedacht. –  Annie zou misschien vandaag haar zoon uit Borromeus komen halen, die ze daar nog wat gelaten heeft, toen hij bij haar zo huilerig was. Hij heeft nu andere voeding dat zal misschien helpen en Borst, de dokter, heeft evenals ik gezegd dat ze direct met het kind naar huis moest gaan, hoewel hij haar eerst wat bij een vriendin liet logeren, hetgeen me ook afschuwelijk lijkt. –

Ondertussen zijn zondag de Kreikens naar Semarang vertrokken, hun auto gelijk een kermiswagen opgetuigd, enige vogelkooien en koffers en 2 hondjes en zijzelf + een djongos! Ze hebben Hok op het hart gedrukt om direct te schrijven als [2] we Baukje ook maar even hier wensten – Egbert heeft enige eenzaamheid graag voor me over! Je ziet dat we onze vrienden toch zullen houden al is het op een afstand. Baukje had aan Tineke Hijmans om inlichtingen gevraagd over bedienden, langganan e.d., maar ze heeft geen woord van zich laten horen. Ik zal haar toch eens schrijven – ze zal misschien niet meer bij die familie zijn, hetgeen ik me overigens niet kan voorstellen. 

Vrijdagmiddag, op die beruchte 30 september, hadden we Vivos thee, zeer slecht bezocht slechts door Irene en een ander, verder niks en Bep had nog wel zulke lekkere “Hausjes” gemaakt. Er vlak vóór ging ik even naar het grafje, Hok was met de auto naar de tennisbaan, dus kon ik van een demmo  genieten. Er gebeurde verder niets die dag, wel bijzonder. 

Zaterdag bezochten we Lenie Smits die overspannen zenuwen had door de 2 schokken vlak achter elkaar van de dood van haar vader en haar broer. Ze zag er echt slecht uit, afschuwelijk zielig dat dat haar juist beide trof. Ik hoop maar dat ze er gauw weer bovenop komt. – Daarna naar een allergeestigste film met Jenny Jugo : “Ich bleib’ bei dir bis Morgen früh”, een onnette titel zoals het tegenwoordige publiek dat wenst, van een buitengewoon aardige film met allerdolste situaties, we hebben fijn gelachen.

Zondagmorgen reden we een eind om en dronken limoen in Tjimindi, dat jullie ook wel kent, tussen Tjimahi en Bandoeng. – Het is meer dan zalig om weer wat saampjes thuis te zijn, geen logees! Vanmorgen is fijn de klamboe van het logeerbed in het sop gezet en gisteravond zaten we samen tot het eten in de tuin te lezen, Hok onder de bureaulamp zo op de vensterbank gezet, en ik met het leeslampje, heerlijk. Ik ben eerst naar Soendanese cursus gegaan, d.w.z. naar de school waar die altijd werd gehouden, maar alles was dicht, het is zeker afgelopen! Ik heb er niets van gemerkt omdat ik de laatste keren door logees niet kon gaan! [3] 

Morgenmiddag is er vergadering van het IEVVO bestuur over de Statuten, waar ik moet worden voorgesteld, niks leuk met een dik buikje, maar Irene vindt het een eer! Zij is altijd zo politiek!! M’n lezing voor de Vivos is alsmaar uitgesteld, nu tot na de vakantie: ik heb er nu weer een week niets aan gedaan en ben alles vergeten; wat enorm zal het zijn als dit nu ook voorbij is en ik me volkomen aan de baby en mijzelf zal kunnen wijden.

Hok heeft een speciale brief van een bekend geoloog van de Alg. Expl. Mij gekregen met zijn bijzondere dank voor de buitengewone nauwkeurige bewerking van de kernen uit Madoera. Enig hè. Hij zegt dat wel geen boorput ooit zo’n bewerking te beurt gevallen zal zijn. Ondertussen heeft Hok niets meer voor ze te doen en met zijn duimen in zijn vest is hij vol trots ƒ 500.- aan het verdienen met naar de maan te zitten kijken, zoals gisteravond in de tuin. Wie kan dat! Ondertussen ziet hij visoenen van een nieuwe Ford, maar daar een auto überhaupt al een enorme luxe voor ons is, zal ik het niet toestaan! 

HOK 

Het gaat ons dus nog steeds voor de wind. Met Eidje gaat het opperbest, zelfs Sparmann was erg tevreden en met mij niet minder. Zelfs Wing Easton, een kopstuk in de Nederlandse geologenwereld was tevreden over me. Letterlijk schrijft hij “Een dergelijke zorgvuldige behandeling zal nog wel aan geen enkele Indische boorput te beurt zijn gevallen en de Alg. Expl. Mij kan zich gelukwensen, dat zij onder uw controle werd gesteld.” Om in een gouden lijstje te vatten en voor je uit te laten dragen. Voor mij zijn ze erg gauw tevreden. Enfin, ik onderwerp me aan het oordeel van zo’n autoriteit en doe nu niet anders dan tennissen en naar de maan kijken. Dat alles brengt mij per maand een ƒ 500 in het laatje en de nieuwe auto staat al bijna op stal. – De boring staat nu stop, [4] maar voor zover ik uit de brieven der directie begrepen heb, zullen ze nu een tweede boring zetten en het zou mij verwonderen indien ze mij niet weer als adviseur namen, tenminste als ze er een nemen en dat lijkt mij niet onwaarschijnlijk. Mijn boekje heeft het nu al tot de tweede correctie gebracht. Het zal dus wel gauw verschijnen. Ook daarover ben ik niet ontevreden, misschien anderen wel!

Heb ik niet al geschreven, dat zelfs onze Chinese wethouder zeer tevreden was over Eida’s radiolezing. Het doet je altijd goed, zei hij, wanneer niet-Chinezen over het Chinese familiesysteem spreken. Dan voel je dat er toch wel veel goeds in zit. Nu vergeet die man dat Eida zorgvuldig het goede steeds op de voorgrond heeft geplaatst, het minder goede steeds vergoelijkt en het slechte verzwegen heeft. Zij was plus Chinois que moi! 

Het is heerlijk om ook eens niet veel om handen te hebben en uit de olie te komen. Het werd ten leste erg vervelend.

Tante Leidie schreef ons uit Soerabaja een paar regels. Ons logeerbed wordt opgeruimd en komt niet meer tevoorschijn. Het is nu welletjes geweest, hoewel toch niet altijd ontbloot van gezelligheid. 

Houw zal ons waarschijnlijk een filmopnametoestel cadeau doen. Het zou erg leuk zijn, de baby krijgt al vroeg de taak van filmster. Het zal alleen wat duur in het gebruik zijn. Wat zullen we dan aan het filmen slaan.

Hoe is het nu met Moeder? Ik zou me maar niets aantrekken van de buien van Tante Leidie. Bij ons zou zij verstandig doen er niet over te praten.

Dag Hok.

EIDA

Net liep Lientje Hupkes me achterop, ik ging even met haar naar binnen. Jan was net in blauw pak gestoken, keurig als altijd. Hij golft tegenwoordig, wat hij erg leuk vindt. Lientje betwist hem elk woord, haspelt echt, vervelend, geen ideaal stel. 

Katy kwam vanmorgen aanzetten met dat sympathieke drietal van haar. Ze was, als steeds, gedrukt. Jaap is onderweg naar Nieuw Guinea. Die is steeds op stap met de Minister van Onderwijs, wel enig voor hem. Katy vertelde dat ze al de [5] kisten van de Tielrooy’s heeft moeten uitpakken, daar ze in de Dempo  dreven, 13 stuks waaronder 1000 boeken. De Tielrooy’s waren zelf net onbereikbaar ver weg op hun reis over China en Japan en toen konden Jaap en Katy dat zaakje opknappen. Haar hele tuin had ze geplaveid met boeken. – Meneer en Mevr. Kunst schijnen ook lang niet elke week te schrijven en Katy zelf vergeet vaak dat het dinsdag is. Hoe ’t mogelijk is, snap ik niet!

Annie de Jongh schreef me een brief. Ze dorst Moeder niet meer op te bellen, schreef ze. Als ze ’t even gedaan had, had ze toch kunnen weten dat ik in dezelfde positie ben, als zij toen ze schreef (ondertussen is de baby zeker al gekomen hè? Ze dacht de 20e september.) Verbeeld je dat Hein nu al 2 maal encefalitis heeft gehad en er van beter werd, hoe is ’t mogelijk hè Ze woont in ’t huis van haar ouders, die voor 2 jaar in Amersfoort zitten. Meneer is nu al Kolonel, dus een hoge Ome! Hebben jullie ook wat gemerkt van de huldiging van Generaal Snijders. Was Mevr. Meyer-Groen. er ook bij, trots op haar schoonzoon!! Wat moet je je oud voelen met een schoonzoon van 85! Denk je dat eens in!

De “Komedianten trokken voorbij”  heb ik uit tot mijn spijt. Ik heb zelden zo’n mooi boek gelezen. Vooral de humor apprecieer ik enorm, is hij een Jood?!! Het is toch pas een jonge jongen, Katy zei 33 jaar. Ze zag ’t vanmorgen op tafel liggen en heeft het nu meegenomen. Ik heb nu bepaald behoefte zijn andere boeken ook te gaan lezen, Katy belet me nu [6] om er telkens nog eens in te lezen, de karakters zijn ook enorm.

Het is een goeie raad, Mam, die je mij gaf, om mijn voeten te masseren. Ik had juist een goedje in huis, waar Jan Schüller erg mee dweept, Absorbine  en nu doe ik het daarmee. Ik geloof dat ik eigenlijk niets bepaalds aan mijn voeten mankeer, maar dat zo’n massage er juist aan ontbreekt. Die dokter Lankamp is erg prettig ingesteld op gewone middeltjes, geloof ik. Hij zegt ook dat je fosforzure kalk door melkzure heen moet eten omdat het eerste opgewekt maakt. Zulke dingen weet Sparmann niet. Ik zou hem nooit als gewoon huisdokter nemen. 

Tante Leidie heeft jullie gedicht voor Oom Johan en Tante Trien meegenomen van Tine Schepers, waar ze even was. Tine stuurt de kindercode voor de bevalling om te telegraferen, maar die laten ze hier aan de telegrafie toch niet door.

Wat is er met Gonne Schutter, Bert wist alleen dat ze een kuur deed voor haar nek. Maar hoe en wat wist hij niet.

Het vliegtuig vertrekt hier altijd van Andir, dat is het vliegveld van Bandoeng.

Fijn dat Vader’s leerlingen van de vakantie zijn toegelaten – 

Anneke schrijft net dat ze kans hebben op Makassar – wel enig als dat een promotie van Thijs betekent. In elk geval is het weer een veel grotere plaats, haast een stad! Ik ben erg benieuwd! Dag Eida.

Die vóór mij op de Goenoeng Wajang kiek is Egbert, De Jongh heeft die grote hoed op.

EIDA

30 sept.’32

Lieverdjes –

Nu is het al vrijdagmorgen en moet ik nog aan jullie beginnen. Hok stuurt net zijn brief, die hij op G.B. schreef omdat hij er gister niet aan gedacht had dat het de laatste dag was voor vertrek van de mail. Gisteravond zijn we trouwens heel vroeg naar bed gegaan – onze laatste logees, de Kreikens, vertrokken om 7 uur, waarna we nog wat lazen, Hok in een boek over … Japan!! – en ik in de Komedianten van Fabricius[1], waar ik enorm verrukt van ben. Echt een boek om in kleine beetjes te genieten, uitstekend en prettig geschreven. Ik ben nog pas een klein eindje gelukkig!! Baukje vertelde dat ze met Kerstmis “Hans de klokkenluider” hier zullen opvoeren, fijn, lijkt me. De Komedianten is eerst door al m’n logees verslonden, voordat ik er zelf aan begon, eerst door Annie Schüller en toen Houw en Zus Rempt! Toen had ik er toch geen tijd voor. Annie heeft het liefst in 1½ dag uitgelezen – ze leest alleen de intrige, maar dat vind ik bij hem niet het belangrijkste. Zijn tafereeltjes zijn zo boeiend en schilderachtig, zoals Em ook schreef. Zeg, deze Johan is toch de zoon van Jan is ’t niet. Deze tekende toch Oom Herman en Zus en was verrukt van Zus? Of is Jan de zoon? Ik kan ’t niet bedenken. – Even heb ik een half uurtje onderbroken om met Tommy te wandelen. Ik bedacht dat het nu nog lekker zou zijn, maar om half 11 te warm, bovendien zat m’n ontbijt nog in m’n keel en kon niet verteren terwijl ik zat. – Ik hoop vandaag op een stille morgen, dat ik niemand [2] zal zien. Ik ben meer dan snipverkouden, loop net als vroeger met Vader’s, nu met Hok’s, zakdoek op zak. Baukje was nl. maandag toen ze hier kwamen eten en de hele dag, alleen niet slapen, geweldig aan het hoesten en proesten en geen half uur nadat ze binnen was gekomen, deed ik met haar mee in koor. Een beleefde gastvrouw hè! Dinsdag: kwamen ze ook slapen; precies 2 nachten, dus niet overdreven veel! En misschien zijn zij nu voorlopig de laatste bewoners van ’t logeerbed geweest. Ik mag echt graag logees hebben, vooral mensen die veel uit zijn en tegen ’t eten komen aanzetten. Het geeft gezellige drukte in huis en een grote tafel is ook prettiger. Hun hele boeltje is gister in een wagon geladen en zal maandag in Semarang zijn. Het zal zeker voor ons een hele leegte geven, want nu is er niemand in ’t uitzicht, met wie we nu veel zouden omgaan. Voor mij is Irene er nog altijd, die ik steeds buitengewoon apprecieer. Het is zo gek, de meeste mensen vinden haar een aanstelster. Ze kleedt zich bijzonder en draagt pijpenkrulletjes, maar dat stoort mij allerminst. Ik vind haar heel eenvoudig zelfs! Ze is enorm fijngevoelig en vol humor, misschien is dát het wat mij zo aantrekt, maar ook dat zij mij voor vol aanziet, streelt mijn ijdelheid natuurlijk! Hok noemt me trouwens tegenwoordig “IJdelheid”, maar ik zou zeggen, althans wat m’n uiterlijk aangaat, heb ik niet veel om ijdel over te zijn! Een wit gezicht met een rode verkouden neus! Ik heb me weer op m’n rouge geworpen, met veel succes! Gister waren we op de trouwreceptie van de Van Raaltens, het was erg aardig, de bruid allerliefst in witte tafzij, helemaal zelf gemaakt, reuze knap. Ze hadden een cassette met Gero zilver van de Mijnbouw (Rein van B. deed natuurlijk! niet mee) en alle gasten waren Mijnbouwers, De Jongh was er ook. Er waren heel wat bloemen, waarvan ze ons ook wat beloofden maar er is nog niets gekomen. Op zo’n dag vergeet je zoiets natuurlijk! Hij trouwde in Hok’s handschoenen, waarin Hok en Henk ook getrouwd zijn en waarin Hok promoveerde, dus [3] zeer belangrijke instrumenten om in een glazen kastje te bewaren. Ik zag er aardig netjes uit met m’n grote witte hoed, handschoenen en m’n groene maskerende jurk, maar ik bleef toch maar niet te lang! – Zaterdag om 2 uur vertrok Zus dus naar haar Maatje, de laatste nacht sliep ze slecht, zoals dat behoort en wij waarschuwden haar er een half uur te zijn vóór de boot verwacht werd. Ik wou dat wij het eens over konden doen! Zus is een erg prettig mens, je kunt met haar praten. De laatste morgen vertelde ik maar van de boze brieven, daar ze van niets wist en ze was er blij om dat ik het zei en ze zou haar moeder eens zeggen dat ze toch wat minder fel moest zijn, daar ieder toch zijn eigen mening mag hebben zelfs de jongste zus! Zus vond het enorm jammer. Ze zei wel gemerkt te hebben dat jij en T. L. niet meer zo op elkaar gesteld waren als vóór zij naar Indië ging, maar een breuk vond ze ontzettend. – Net krijg ik een briefje van Annie Schüller of ik haar direct even naar ’t Ziekenhuis wil brengen, waaruit ik haar eergister haalde, daar de zoon opeens een half pond is afgevallen, dus dadelijk verder. – Ziezo, Annie ligt op de divan, haar zoon was natuurlijk verkeerd gewogen, het was maar 30 gram afgevallen! Maar ’t huilde bij haar de hele dag en de Mevrouw waar ze logeerde zei dat ze alles verkeerd deed. Ze is toch al zo zenuwachtig en nu dacht ze minstens dat zij de dood van het kind was. Enfin, de dokter vond het niets natuurlijk, maar ’t kind blijft nog wat in Borromeus. Maar ik heb haar aangeraden met Robbert Jan en al zondag naar huis te gaan. Dan is ze in haar eigen omgeving en ’t kind ook. Ze is nu al 3 weken van huis. – ’t Is ondertussen 11 uur geworden. Gelukkig kan de brief tot 1 uur op ’t grote postkantoor terecht, maar een geluk dat we een auto hebben! En nu moet je weten dat de [4] nieuwe Ford, 8 cilinder, is uitgekomen en Houw er een proefrit mee gereden heeft. ’t Gevolg is dat hij er zo hoog van heeft opgegeven dat Hok er de hele dag over praat, maar ik zit op de geldkist!! – Maar om nog eens op T. L. terug te komen: Moeder moet het veel laconieker opnemen. Als T. L. zich nu bepaald aan een ander wil ergeren, laat ze dan. Natuurlijk zijn er verontschuldigingen en verzachtende omstandigheden voor haar, zoals Zus terecht zei. B.v. haar enigste kleinzoon in Holland mocht ze haast nooit zien, is dat niet sneu. En Jetty was niet aardig voor haar. Niet dat dat helemaal Jetty’s schuld is. Verder gaat het huwelijk van Jan en To niet goed. Hier moet jullie natuurlijk met niemand over praten. En Zus zei ook zeer terecht dat T. L. alles van Jan’s kant beschouwt en To alles verwijt en Zus zelf mag To wel en ik hoop dat T. L. onder Zus’ leiding wat minder fel wordt, waar voor te zorgen ik Zus op ’t hart heb gedrukt. Dit alles kon ik van Zus erg goed appreciëren. Kijk Mam, nu je de brieven naar ons opgestuurd hebt, moet je alles ook van je afgooien. Je moet er niet meer waarde aan hechten dan eraan bedoeld is, het was niets meer dan een op- of aanmerking, verder niks, zoiets leg het naast je neer. Misschien zul je vinden dat ik al te lauw ben, maar probeer het zo te zien, praat er niet meer over, vergeet het. En als ze terugkomt, weet je van niks meer, en ben je heel gewoon. Zie je Mam, vind je dat niet groots? Je bent er toch immers boven verheven je zulke beschuldigingen aan te trekken – het raakt je koude kleren niet, want: wij met ons 8-en weten toch immers wat we aan jou hebben, wat we aan je danken…….. Weet je, lees eens wat over de Chinezen, over Lao Tse, die filosoof, die zo kalm alles bespiegelt. “Wat ook uw plaats is in ’t leven, houd uw geest kalm en rustig. Laat uw status quo niet in opschudding geraken.” Hoe meer ik erover lees hoe interessanter ik het vind – ik zie ons nog eens naar China gaan!, dan [5] kunnen onze kinderen misschien nog eens Chinees leren! – Maar ik blijf Hollands, wees maar niet bang hoor! Maar Hok heeft bedacht dat onze zoon een Chinese naam moet hebben + een Hollandse, wat vinden jullie ervan? We weten er overigens nog steeds geen! –

Een leuke kiek van Birkenhoven, jammer dat juist Vader’s kant donker is, maar zelfs in ’t donker zou ik mijn Paatje herkennen!

Lieve Engeltjes – iedereen vindt dat ik er zo goed uitzie, goed maar niet fraai kun je zeggen! M’n lezing voor Vivos is uitgesteld omdat onze edele secretaresse de vorige avond de kaarten nog niet had rondgestuurd, en er wel weinig publiek zou geweest zijn. Het is ook vakantie nu voor HBS-sen en Lyceum, dus kom ik over een dag of 10 op het slappe koord. Het wint me niet eens op, ik geloof dat ik aan kalmte ga winnen. Het enige wat ik nog overwinnen moet is m’n “blooslust”, die ik de ganse dag tentoonspreid; in hoge mate onaangenaam. – Die arme tante Jenne – ze schreef half augustus zo enthousiast over Fancy en hun vakantiereis – ik hoop erg dat in Den Helder alles alweer voor elkaar is. Uit het zondagsblad knipte ik “Grouw”.

Als je in het septembernummer v. d. Vrouw en haar Huis een stukje over de IEVVO vindt, zou je het dan kunnen opsturen?

Dag kindertjes Eida.

[Randje pag. 1]

Baukje wou een witte oleander voor het grafje geven, maar het zou er te vol worden. – We moeten er vanmiddag maar vroeg heengaan want Hok moet tennissen en ik op Vivos thee. Onze dag zal vandaag heel wat kalmer verlopen dan de andere jaren; alleen begon het nu met de emotie van Annie.

[6]

HOK

G. Onze logees zijn weg. Gisteren vertrokken de laatsten. Egbert en Baukje, die naar Lembang trokken om zondag naar Semarang verder te gaan. Het zijn heel wat prettigere logees dan Annetje Rempt, deze hield haar mond haast niet stil, zij was een moeilijke logee, juist omdat ze niet moeilijk wilde zijn. Zij staat op onze lijst slechts even boven Tineke Hijmans.

Van Tante Leidie kregen we een brief uit Sabang. Ze bood zich aan als voor- als nabaker. We danken ervoor; zij zal minstens even druk zijn als Tineke Hijmans en dat is ons te veel. Houw vertrok woensdag naar Buitenzorg. Hij is ontheven van zijn betrekking als leraar van de Landbouwschool. Voor hem een normaal verschijnsel! Maar hij heeft natuurlijk iets anders ervoor in de plaats, namelijk tijdelijk waarnemend lector aan de Medische Hogeschool te Batavia. Een vooruitgang dus. Hij zal deze betrekking 8 maanden houden, om dan weer terug te gaan naar de Landbouwschool om een met verlof zijnd iemand te vervangen. Hij zal proberen een filmtoestel voor ons te krijgen. Mijn grote kiektoestel dat toch weinig gebruikt wordt, wordt dan ingeruild.

De petroleumboring kan niet verder, zoals ik reeds in mijn vorige brief schreef. Of ze nieuwe toestellen zullen aanschaffen en een nieuwe boring zetten, weet ik nog niet. Het zal in de tonnen lopen! Ik verwacht dat ze niet verder gaan en dan is het ook voorbij met de gouden tijd. f 3.000.- hebben we overgespaard.

Annie Schüller is nu weer uit Borromeus. Jan heeft zijn auto verkocht om de dokter en hospitaal te betalen. Ik heb Annie nog niet teruggezien sinds ze van ons vandaan ging. Gisteren is Van Raalten, de huisgenoot van Westerveld getrouwd. Ze moesten onze glazen hebben voor hun receptie. Alles is gelukkig heel teruggekomen.

Dag Hok.

EIDA

22 sept.’32

Dien’s verjaardag!

Geliefden –

Vanavond komt Anneke Rempt bij ons voor 5 dagen, ze gaat dan zaterdagmiddag haar moeder halen, ik ben benieuwd of Tante Leidie haar ingelicht heeft over Moeder’s “onnatuurlijkheid”. Hok zegt dat hij haar met dergelijke praatjes over Moeder niet in huis wil hebben. Ach, Mam, je moet maar denken dat je voorlopig geen last van dergelijke onfijn gevoeligheden meer zult hebben. Wij als gezin hebben het toch maar wat fijn dat we elkaar allemaal zo goed begrijpen en allemaal wel wat meevoelen bezitten, dat heeft Tante Leidie toch nooit in haar gezin gehad, gelukkig voor haar dat tenminste Zus nog veel voor haar voelt. Naar mijn idee kan Tante L. niet uitstaan dat Vader en dan Em je zo op de handen dragen.Ze is toch altijd wat jaloers geweest op Vader’s zorg voor jou. Wat deert het je tenslotte. Laat je niet achteruit werken, nu we ons allemaal zo geweldig verheugen dat je je bijna weer in alle opzichten fris voelt! – Wij willen nu ook daadwerkelijk gaan meewerken aan je algeheel herstel (zie inhoud karton). Maar nu moet ik m’n verhaal beginnen bij het beginpunt nl.: Tek Bheng. Deze jongeman, die volgens doktoren gedoemd was minstens nog 6 maanden ziek te liggen en dan nog een stijf been te houden, kan al zijn hele voet bewegen in alle richtingen en is koortsvrij. Morgen zal hij gaan lopen en hij ligt te jubelen in bed en geeft aan zijn broer demonstraties met zijn voetspieren. Je snapt hoe we ons met hem verheugen. De wonderbaarlijke helderziende die dit alles bewerkstelligde, noemt hij en wij nu ook: iboe hadji (= moeder hadji, daar zij in Mekka is geweest). Zij noemt zichzelf: “monteur van ’t menselijk lichaam”, dat ze in alle opzichten met een auto [2] vergelijkt. Van Tek Bheng zegt ze b.v. dat ze bezig is de contactsleutel te maken zodat hij morgen kan “starten”. Zaterdag 19 september, onthoudt deze dag, waren we bij hem. Hij riep direct iboe hadji en daar Moeder hem nog steeds merkbaar na aan het hart ligt, vertelde hij haar dat Moeder al een hele poos niet helemaal goed was. Hij praatte door en opeens zei ze dat ze Moeder zag in een lange stoel aan het doezelen en Vader die er in zijn stoel bij zat. Nu, het was bij jullie toen 2 uur n.m. en ik kon me best voorstellen dat jullie toen zo gezeten moeten hebben. Kun je ’t je herinneren? Daarna zei ze dat Moeder niet erg ziek was en gauw beter zou zijn en dat de oorsprong een grote schok, of schrik geweest moet zijn, en dat het bij je zijn in Indië weer verergerd was. Alles leek ons logisch, het begin: mijn bevalling e.d. en daarna Thijs. Wij hadden dus direct vertrouwen in haar. Ze zei dat ze die nacht naar je toe zou gaan en daarna heeft ze ons kruiden gegeven en gezegd dat je na gebruik daarvan absoluut nergens meer last van zou hebben. Probeer het vooral, het is maar voor 12 dagen. Ondertussen is ze direct begonnen je uit de verte te magnetiseren, wat ze met Tek Bheng ook deed. Hij zei dat hij af en toe een stroom door zijn been voelde gaan voordat hij nog onder haar behandeling was. – Verder wil ze Hok’s kleurenblindheid beter maken en zegt ze dat wij een erge knappe zoon krijgen, die heel gezond zal zijn en heel gemakkelijk ter wereld zal komen, daarvoor heeft ze ons al 2 maal met hete as bestreken, heel plezierig en vrijdag komt ze voor ’t laatst. Als dat alles waar zal zijn, zijn we haar veel dank verschuldigd – ik had steeds pijn in mijn zij bij het zitten en nauwelijks had ze er een wat met “sterk water” op gedaan, of het was weg en ik kan weer fijn zitten. Het is wel wat Hocus pocus, maar als het maar helpt!

Dag Eida.

[Randje pag. 1]

Zus weet niets van T. Leidie’s brieven, gelukkig! Wij gaan niet naar Priok.[3]

HOK

22 september ‘32

Geliefde Moeder,

Zoals u uit Eidje’s brief gelezen zult hebben, zijn we doende u van hieruit te genezen. De wonderdoenster is hier bekend onder de naam monteur van het menselijke lichaam. Ter introductie moge het geval T. Bheng dienen. We hebben het met eigen ogen gezien en verder staat hij onder controle van een gewone medicus. Deze laatste die T. Bh. een zeer lang ziekbed heeft geprognoseerd en een blijvend stijf been op de koop toe, begrijpt natuurlijk niets van dat wonderlijke herstel. Maar de feiten zijn er.

Nu heeft ze voor u kruiden klaargemaakt; in het ene pak is een hoeveelheid voldoende voor 5x, in het andere voor 7x. Als volgt klaar te maken: in een klein kopje laten trekken, (1/2 theekopje) en dan opdrinken. Dit moet op de nuchtere maag gebeuren. De uitgetrokken blaadjes moet u daarna voor de helft op uw borst leggen en de andere helft op het voorhoofd.

Verder heeft ze een spreuk gegeven – ik hoop dat het te lezen is, die leest u op wanneer u last hebt van duizelingen [EIDA of van wát dan ook: hoofdpijn, buikpijn enz.], terwijl u met uw rechterhand zacht op het hoofd klopt. Deze spreuk roept uw beschermgeesten op en ze heeft alleen kracht voor u, Emma en Vader en ons. Voor anderen is ze waardeloos.

De “monteur” is waarschijnlijk zeer helderziend. T.Bh. vertelde er ons staaltjes van en ook bleek ze vanochtend Houw, die nu voor een weekje bij ons logeert, volkomen juist gediagnoseerd te hebben. Ze zei: hij heeft het erg aan de nieren. Hoe ze dat alles ziet is me een raadsel. Alles lijkt op hocus pocus, maar we vertrouwen haar. Ook heeft ze T.Bh. voorspeld dat hij op zijn lot [EIDA uit een gewone loterij] een prijs zal krijgen, maar niet van ƒ 1.000, en inderdaad trok hij ƒ 100.

Mij behandelt ze voor mijn kleurenblindheid. Als dit lukt, is het werkelijk een wonder, want kleurenblindheid is een voor de westerse wetenschap geheel ongeneeslijke kwaal. De Jongh vertelde me ook een staaltje van Indische wonderdoenerij. Een overste kreeg een scheur in de pees. De doktoren konden hem niet gauw genezen. De soenan, die met de overste zeer bevriend is, zond zijn wonderdokter. Deze smeerde boven en onder de pees een groezelig zalfje en in 2 dagen liep de overste weer.

Onze Chinese wethouder vond Eidje’s lezing zeer goed.  Verder hoeft u zich niet ongerust te maken over mijn verlof. Dit gaat ook zonder naturalisatie. De petroleum gaat waarschijnlijk niet verder. Zij staan op 800 m diepte en kunnen niet verder. Olie is er niet. Hok heeft tot nu gelijk.

Dag Hok.

EIDA

Gelijkstelling is voor Hok voldoende om alle rechten te krijgen van elke andere gouvernementsambtenaar. En daar Hok nog steeds niets voor het “Nederlanderschap” voelt, is dat zó erg mooi.

Dag Eida. [4]

De brief wordt zo zwaar dat ik maar hier even overschrijf wat ik op een gewoon velletje gezet had: in ’t kort: Tek Bheng is genezen door een helderziende. Daar hij veel vertrouwen in haar heeft, vertelde hij haar van Moeder. Meteen zag ze je zitten of liggen op een lange stoel of divan, terwijl Vader ernaast zat – dit moet 2 uur n.m. op 19 september geweest zijn. Komt het uit. Ze zei dat Moeder’s ziekteoorzaak enorme schrik was geweest en wij veronderstellen dus mijn bevalling + de rest. Ze denkt nu elke nacht aan jou want ze slaapt nooit, noch eet noch drinkt gedurende 11 maanden in ’t jaar. Mam, ze gaf deze kruiden en nu zouden we ’t geslaagd vinden als je ze wou gebruiken. Misschien heb je gevoeld dat ze je magnetiseerde. Tek Bheng voelde het toen hij voor ’t eerst van haar bestaan afwist.

Onze baby zal gezond zijn en erg knap!!

Bij ’t zitten had ik last van mijn zij, maar door een middeltje van een of ander water is het overgegaan. Alles eenvoudig. Probeer het eens.

Dag E.

Uittreksel uit een langere brief.

EIDA

21 sept.’32

Liefjes –

Langzamerhand ga ik er een gewoonte van maken met de luchtmail op vrijdag te schrijven maar je kunt ook zeggen dat m’n visite bij voorkeur de dinsdag uitzoekt om me te amuseren! Ik schreef jullie geloof ik niet, dat het de vorige maal Bert Schutter was die hier om 6 uur zat toen Hok thuiskwam van ’t tennisveld en ik op de Vivos- vergadering was. Hij had zich wel aangekondigd, maar Hok had hem afgezegd via zijn hospita, die het vertikte de boodschap over te brengen. Daarnet haalden we Zus van de trein, die genoot van onze kou na de 12 uur lange zit, wat haar niet “ligt”! Nauwelijks waren we thuis of daar komt een auto binnenrijden en daar stapt kalm Houw uit die voor 10 dagen komt! Hoe vind je. Ik vind het eigenlijk wel prettiger 2 dan 1 logé, want dan kun je ze elkaar ook eens bezig laten houden! Houw vroeg direct of Zus met hem ging zwemmen ’s morgens daar hij zonnebaden wil nemen. Voor Zus zou ’t ook goed zijn en voor mij om dan alleen thuis te blijven! Houw, de tijdelijk waarnemend lector, heeft al 2 colleges gegeven, die in goede aarde vielen.  Er is 1 aardig Chinees meisje en 2 Hollandse en Houw hoopt dat hij daar geen hartziekte zal oplopen! – Houw en Zus zijn beiden wat kouwelijk en Hok en ik hebben zitten smelten aan tafel met alles dicht. Ik, de ex-koukleum, heb het nu steeds warm, veel prettiger. – Zus weet niks van Tante Leidi’s brieven, geloof ik, althans ze informeerde zo naar je en zei dat T. L. de laatste keren [2] maar weinig geschreven heeft door de drukte van inpakken. – Wat enig dat Moeder’s haar weer kleur krijgt, heb je Polano maar laten zitten? Verstandig hoor!

Ons huis is dus weer voor een tijdje gevuld, de mensen kunnen het er nu nog van nemen, nu de babykamer nog niet is ingericht. Ik denk dat wij het logeerbed dan maar in de 2e bediendekamer opslaan, je weet, achter ons huis, naast de kamer van Kasan, voor het geval het nog eens nodig mocht zijn. Mensen-alleen kunnen altijd op de divan zoals Houw. – Annie Schüller kreeg dus gister haar 2e zoon Robbert Jan, terwijl ze geen minuut aan een meisje getwijfeld had. Ik ben erg benieuwd wat ze er zelf van zeggen zal, maar een kind van je samen is tòch lief hè! Ze heeft het hem vlug gelapt. Het toeval wilde dat ze die nacht voor de gezelligheid voor een eenzame vriendin bij háár logeerde en ze ’s nachts om 1 uur naar het Ziekenhuis moest – Wij hebben dus van haar logeerpartij alleen maar plezier gehad, de last heeft ze een ander opgelegd! – Donderdagavond: gistermorgen en vandaag was ik even bij Annie en ze gloeit van trots over haar zoon van 7 pond. Het is een erg leuk jong en hij is suikerzoet. Ze voedt hem alleen niet zelf, maar daar heeft ze met Jackie zoveel narigheid mee gehad dat ze ’t wát rustig vindt zo. Het is misschien wel jammer voor het kind. – Vrijdagmorgen: Zus gaat morgen om 2 uur weg en ’s avonds krijgen we het Bruidspaar Van Raalten-v. d. Hoek te eten. Houw blijft tot woensdag en dan komen Egbert en Baukje misschien al  dinsdag. Ik heb nu al schoon genoeg van logé’s, vooral omdat ik nu niets meer aan m’n lezing doe, die ik al donderdag moet houden. Maar enfin, ik zal ’t wel overleven. Maar als deze maand om is, kijk ik fijn naar niemand meer om. Jan Schüller had ik ook aangenomen voor deze week-end, maar Hok vindt dat het niet kan om het Bruidspaar – het zou ook duur zijn om een dinertje [3] voor 6 mensen in plaats van voor 4 in elkaar te zetten! Annie vroeg ook met haar baby te mogen komen, daar ze nog 5 dagen in Bandoeng moet blijven nadat ze uit het Ziekenhuis mag. Maar ze snapte zelf direct dat het minder geschikt was. Ik zou eigenlijk ook niet een ruimte hebben voor een wieg en een badje terwijl het logeerbed nog in de kamer staat.

Maar in oktober en november ga ik me fijn aan mezelf en m’n gezin wijden. Ik moet nog noodzakelijk nachtponnen en pyjama’s hebben. Eén pyjama heb ik nu ondertussen gemaakt, hij is bijna klaar. Ik ben reuze blij dat ik tenminste die hempjes heb, waar niets aan te doen is, alles is heel! Als ik niet alles al van de baby gehad had, had ik niet alles kunnen doen, wat ik nu gedaan heb deze maanden. Het is toch eigenlijk belachelijk een lezing te houden in je 6^e-7e maand! – Zus is heel wat [4] ruimer van blik dan haar Ma. Ik zal haar vandaag of morgen vertellen van T. L.’s brieven want dan weet T. L. tenminste dat ik het weet en hoe ik erover denk. – Zus is heel aardig, alleen wat druk.

Jullie krijgen vandaag een raar ratjetoetje – ik sluit die brief mee die bedoeld was mee te gaan per luchtpost. Die zal jullie misschien nog wat onduidelijks ophelderen.

Tine Schepers is erg verrukt van jullie Bredero-vers. Ze had er vast op gerekend dat we morgen kwamen en schrijft me enige boodschappen om voor haar mee te brengen. Zus zal ’t nu meenemen, we gaan dadelijk samen naar de stad.

Emy komt begin oktober bij Dien logeren, leuk hè dat ze nu zoveel aan elkaar hebben. Jan is dan zeker op reis.

De kiekjes zijn van Hok’s Papandajan tocht, waar hij een weekend op de top logeerde – Dag liefjes.

We zijn erg verrukt dat Emma nu zo goed zichtbare inkt gebruikt.

EIDA

16 sept.’32.

Lieverdjes –

Anneke’s brief is op de bus en ik heb zin nu wat aan jullie te schrijven. Vrijdag-middag heb ik dan werkelijk mijn moed samengeraapt en ben met Hokje naar Preanger gereden, waar in “Kamer 20” de radio-instrumenten van de P.M.G. zijn opgesteld. Precies om half 7 kwamen we er en 5 minuten later mocht ik plaatsnemen in een wijdse zetel achter een soort bureau. Op de hoogte van mijn voorhoofd, op een afstand van ± 30 cm van mijn mond, was een vierkant gat met kippengaas, waardoor m’n woorden naar de ether verdwenen! Een knopje werd opengedraaid, een vriende-lijke handbeweging van de omroeper verzocht mij mijn mond te openen en daar stak ik van wal. Nadat ik 10 minuten bezig was, begon de Westminster klok zijn 3 kwartier te spelen, zodat ik even moest stoppen, Goddank net na een punt. Precies om 7 uur, terwijl ik net bezig was aan m’n gloedvolle eindzin, begon me dat mirakel weer en toen heb ik maar doorgesproken want 4 kwartieren + 7 slagen is wat ál te lang. Terwijl ik sprak, zat Hokje in de hoek van de kamer tegenover me, dus net of ik het aan hem voorlas. Tweemaal bij een grapje, konden we samen gezellig lachen – Irene zat buiten de deur, waar ze goed kon luisteren en haar man stond achter me met de koptelefoon. Meneer Hasenstab was erg verrukt over ’t geheel. Hij kijkt altijd erg streng – Irene is dan ook doodsbenauwd hem te mishagen! – Maar nu, na afloop was hij zelfs beminnelijk en lachte! Ik was er zeer over in m’n schik. Het was alleen zo gek, dat er verder niemand was die geluisterd had, althans dat leek zo. – Na afloop gingen we naar Tek Bheng [2] die nu bij zijn broer ligt. Hij wordt nl. behandeld door een wonderdoenster, die hem absolute genezing in 5 dagen garandeert, terwijl de dokter 2 tot 6 maanden zei nodig te hebben, terwijl Tek Bheng dan eeuwig een stijf been zou houden. Hij zei “allicht probeer ik het” en ik geef hem groot gelijk. Hij kreeg eerst vóórbehandeling en het merkwaardige was, dat hij binnen 3 dagen zijn voet al kon bewegen, waarover hij zelf zeer in zijn schik was en terecht. We gaan nu eind van de week wéér even, want volgens die dame (een Inlandse helderziende) kan hij dan alweer lopen. Het zou zeker een wonder zijn. Hij ligt daar in een grote goedang kamer, omdat hij niet voor zijn moeder, die daar dagelijks komt, wil weten dat hij daar is – gelukkig is het toch een frisse kamer. Het speet me weer dat we geen bloemen hadden meegebracht, want hij had daar weer niks. – Hij is geweldig spraakzaam geworden – van die hele 1½ uur dat wij bij hem waren, heeft hij hoogstens 5 minuten zijn mond gehouden. Hij is vol over de Zusters van Borromeus, één van hen heet Leonardus en toen die binnenkwam zei hij haar dat ze hem deed denken aan het “heksenlied” waar toch immers Broeder Leonardus in voorkomt. Hij heeft haar toen het hele verhaal verteld – en zulke dingen had hij met allemaal, zodat ze dol op hem waren – hij zei de gekste dingen.

Mevrouw v. Vianen bij wie ik vrijdagmorgen was, had niet kunnen luisteren naar de radio omdat om 7 uur de bioscoop begon en Baukje heeft ook geen pogingen aangewend. De familie De Waal, kennissen van de Schüllers hebben om 6 uur gewacht omdat dat eerst was afgekondigd, in plaats van om half 7. Dus ik was diep geschokt dat niemand kon zeggen hoe ’t geweest was. Maar gistermorgen was ik op een huisvrouwen-algemene-bestuursvergadering, waar ik de IEVVO vertegen-woordig, en toen sprak een mij onbekende dame [3] me aan met de mededeling dat ze ’t zo buitengewoon gevonden had, en me vast had willen schrijven en wanneer ik het weer deed en dat ze veel mensen wist, die het met haar eens waren. Je snapt hoe goed het me deed! En toen ik Hok haalde om 2 uur was De Jongh bij hem geweest die vol lof was zowel over de inhoud, als over het geluid. Alles is nu weer goed gemaakt. En ik draag m’n hart een verdieping hoger en m’n neus 30° meer naar ’t Zenith. De vrouw van Prof. Woltjer heeft gevraagd of ze ’t mocht lezen en Baukje heeft het net laten halen. Gelukkig heeft Hok het laten tikken in 3 doorslagen, waarvan jullie er meteen één krijgen.

Die huisvrouwenvergadering van gister was uiterst langdurig, 3 uur bijna! en ieder was diep verstomd dat ik daar voor de IEVVO kwam, terwijl Tine Sparmann, secretaresse Huisvrouwen, mij ook al eens gepolst had, of ik hén niet wou helpen – Maar ik ben nu dus van de IEVVO en moet de huisvrouwen op hun eigen terrein houden, dat ze niet ons meer idealistische gebied betreden. Straks zal ik aan Irene verslag uitbrengen. Ik word bepaald nog eens een belangrijk mens, denk je niet! Ik kende bijna al die huisvrouwen omdat ik er toch al van de oprichting bij was, maar daar ik ook meer van idealistische dingen houd, voel ik meer voor de IEVVO; hoewel de huisvrouwen ook zeer nuttig en praktisch werk doen. Morgenmiddag is er een huisvrouwen-literairmuzikale middag waar ook alle meisjes van de IEVVO cursus zijn uitgenodigd, dus ze zijn zeer vriendschappelijk. De IEVVO geeft een gratis Moedercursus, waar iedereen mag komen. Dat maakt ook veel opgang. We zitten hier dus niet stil. Vanmiddag hebben we bestuursvergadering van de Vivos – het zal [4] me benieuwen of Bep Einthoven, die een radio heeft, de lezing hoorde (ze hoorde ’t niet, maar wist ervan en strikte me voor de volgende Vivos vergadering, ontzettend!!).

Annie Schüller logeert weer bij ons. Twee dagen is ze thuis geweest, tussen haar eerste komst en haar tweede en zaterdag stond ze ineens wéér voor onze neus. Ze had weer ’t een en ander en de dokter beval haar direct te komen, maar constateerde dat de bui weer was overgedreven en nu mag ze niet meer naar huis. Ze is hier alweer 4 dagen en ergert zich dat ze nu haar leerlingen, die ze opleidt voor lagere school, vakantie moet geven. Toch is het niet kwaad voor haar dat ze nu even tot rust komt. Jackie, de zoon van 4 jaar, weet dat ze een zusje voor hem is gaan halen, en drukte haar vóór ze wegging op ’t hart dat het geen broertje mocht zijn! Hij benijdt iedereen, die een kleine baby heeft, en krijgt tranen in zijn ogen als hij die kleine truitjes ziet. Of die ook behoefte aan een speelkameraadje heeft! Vrijdagmorgen: net mail gehad en gisteravond vertrok onze vliegbrief aan jullie – we worden dus wel aan jullie herinnerd!! Ik schrijf jullie haast elke dag! Even Moeder flink afzoenen voor die brieven van Tante Leidie. Het is absoluut meer dan erg, maar haar kennende toch niet zo verwonderlijk. Ze kan zich nu eenmaal niet in een ander verplaatsen. Het is absoluut zielig voor haar dat ze zo weinig diep leeft, jij bent toch maar de gelukkigste en meest gelukbrengende van jullie tweeën. ●●●●●●, van ons drietjes (!), ieder 2 zoentjes. Ik zal proberen Emma’s wijze woorden op haar te gebruiken en haar zeggen dat ze zulke brieven hoogstens schrijft, maar niet verstuurt! Blijf jij maar veilig in je holletje, beschut door man en dochter en laat dergelijke mensen met een medelijdend lachje, in de verte staan, maar liefst zo vér mogelijk! En ziet voor lange tijd ben je haar nu kwijt, die arme Dirk en To, hoe komt Zus er eigenlijk bij er zo op aan te dringen dat ze zou komen! – Zus’ briefkaart dat ze van dinsdag tot zaterdag bij ons komt, kwam gelijk met jullie brief. Ik vind het erg gezellig, zij is heel wat ruimer dan haar Ma. Ik ben benieuwd of zij erover beginnen zal – ik geloof niet dat we er slaande ruzie over zullen krijgen! maar ’t is maar goed dat ik van Sparmann niet mee naar Batavia mag!

[Randje pag. 4]

Gisteravond vertelde een Zuster van Borromeus aan Annie, die daar even was (ze hoopt er vandaag of morgen voor langer heen te gaan) dat veel mensen van ’t Ziekenhuis

[Randje pag. 3]

met plezier mijn lezing volgden, enig hè. Zo langzamerhand hoor ik van meer mensen, die het ècht hoorden en niet over hen, die spijt hebben, het niet geweten te hebben. – We zijn erg blij met die leuke kiekjes uit Wolfheze, jullie hebben het daar wel fijn gehad hè. – Wat is Emma alweer vroeg begonnen met haar Lab – het is wel waar dat het raar is in de wereld dat zoveel mensen voor niks werken – één troost dat er dus nog mensen om het werk zelf werken.[1] Dag.

Hierbij 2 krantenknipseltjes en de lezing.

Eida.

Hok schreef gister de vliegbrief en ik vergat hem op te dragen ook aan deze brief wat toe te voegen!

Dag Eida.