EIDA

2 juli ’35.

Geliefden alle 4 + 2 kleintjes –  Hartelijk welkom in Tirol en een heerlijke tijd samen toegewenst. Dus het is dan toch waar dat jullie elkaar in de armen hebt kunnen sluiten en dagelijks van elkaars aanblik en woorden kunt genieten en er tussen jullie geen brieven meer nodig zijn voorlopig – Wat een zaligheid!

Hoe waren de diverse reizen? We weten nu al dat Wytje één dag zeeziek was, maar dat jullie verder veel genoten, maar van de richting Holland-Tirol horen we dus de volgende brief – Wat zalig die snelle vliegpost, in 10 dagen antwoord is enorm vlug. Maar hoe zal het gaan naar Tirol!? Is de zenuwpijn in het been al over, Mam?, zeker wel. En werkt het gebit al natuurlijk? Wat een jeugdige moeder hebben de Indisch-gasten weer aangetroffen, ’t zal zeker keurig staan. – Is de hittegolf weer snel overgegaan, wat een gewaarwording nog voor je naar het Zuiden vertrekt. – Erg blij dat Van Leggelo zo’n goed advies gaf, inderdaad is mijn bekken gemeten door de Prof. én door de nieuwe dokter Boon. Beiden vonden het gunstig. Intussen weer een onhebbelijke brief van Sp., zonder boven- of onderschrift, wij onthouden ons van enig antwoord. – Annah is weggegaan omdat ze “niet meer wou werken”, afdoende reden!, en na haar versleet ik er alweer 2, en ben bezig aan nr. 3, [2] die gelukkig al wat op peil komt. – De Kreikens zijn in Bandoeng, wilden eerst 2 dagen bij anderen logeren en daarna bij ons komen, maar nu ligt hij ziek, altijd zodra hij in Bandoeng komt, echt vervelend. – Wat ontzettend van Zus Gerdes, had ze geen goede dokter? Hoe is ’t mogelijk dat Jup kon spreken bij het graf, gelukkig maar. – Heb jullie Tante Leidie nog goedendag gezegd. Ik zal even gelukwensen met de kleindochter. – Tine Schepers vroeg de kinderwagen terug te sturen, die ze bij Axel’s geboorte ons leende – we hebben hem al in geen 1½ jaar gebruikt, maar nu moet ze hem netjes terug!, ze zijn nu alweer in de Rode Zee, gezellig dat we toch ook weer wat familie terugkrijgen. Em heeft wel behoefte aan een gezellig iemand, die niet de vrouw van een hooggeplaatste in haar ziet – ik denk wel dat ze dat in Tine kan vinden, als ze wat in elkaars buurt wonen tenminste. – Zaterdag aten we bij Henk en Riek, ze had een keurig maal bereid en Hok zat Henk te plagen omdat Hok eerst mocht nemen en Henk daarbij zorgvuldig toekeek! we hebben altijd veel pret me ze. – Gistermiddag gingen we met Axel naar de Jaarbeurs, waar we alleen maar datgene bezichtigden dat Axel plezier zou doen. Er was in de machinehal heel wat fraais o.a. een [3] echte locomotief, waar je op mocht klimmen en daaromheen een serie auto’s en dan nog “De vlugge 4”[1] in miniatuur waarvan Axel niet was weg te slaan, vooral toen ze daar ook een S.S.[2] filmpje gingen draaien. Overal treinen om je heen, ideaal gewoon! Dan waren er nog vliegmachines, die om de aardbol vlogen bij de PTT. In de kermis was hij met Hok op de draaimolen gezeten op een paard dat ook nog op en neer ging. Hij vond het enig, maar het draaien duurde wel erg lang, ik moest tenminste met m’n rug erheen gaan staan! De IEVA stand gaat wel goed, omwoelde kleerhangers zijn een zeer gewild artikel, waar niet genoeg van is – we hebben een dame gehuurd, die daar de hele dag staat, tot ’s avonds 11 uur liefst, een flink mens hè. – Vanmorgen maakten Axel en ik kennis met de hele familie Buriks, ze waren echt blij met ons, zo grappig, zeker als “stuk chef” van Adri. – Axel en ik bekeken ook een baby van 5 dagen oud, waarvoor Axel heel veel belangstelling aan de dag legde, een prettig idee. Hij vond het vervelend dat hij niet in de wieg kon kijken en stond maar op zijn tenen heen en weer te draaien. – Mientje ter Spill stuurde een grote doos noga van de Groninger kermis, zalig! – We zijn erg verrukt over de “Wordende Cultuur”[4] zeer de moeite waard – Zondag maakten we een wandeling van een paar uur – ik heb er echt behoefte aan om te lopen en was helemaal niet bekaf. Als we naar boven moesten klimmen, reed Axel maar liever op Hok’s rug. – Vanmorgen kreeg ik het officiële stuk af waarin wij voor de IEVA vragen om een Gouvernementsdiploma te mogen uitreiken, als we ’t maar krijgen! We zullen zeker meer leerlingen krijgen, hoewel we niet te klagen hebben, er meldden zich tot nu toe al 22 nieuwe en 7 van verleden jaar, de 40 halen we zeker. – Denk aan onze Tinnen bruiloft op 16 juli![3] – We hadden ook pas Jantje Molière te eten, die vertelde dat hij Anneke en Thijs ook nog had helpen pakken – een enige vlotte jongen. Wisten jullie al dat hij ontslag heeft genomen omdat hij de verantwoordelijkheid van inspecteur niet wou dragen voor “één derde” van het salaris, zeer origineel in deze tijden! – De eerste voorstelling van Cor Ruys is ook achter de rug, “Vorstelijke Emigranten” – Cor maakte de boel altijd ”lolliger” dan nodig is, vorstelijk, was hij niet bepaald, maar we hebben ons uitstekend geamuseerd, al was het alleen maar om het goede toneelspel. Zaterdag, de 4 Müllers, dat het successtuk moet zijn. Henk heeft zich doodgeërgerd, ook omdat het één uur werd, hij wil er niet meer heen. Maar waar krijg je dat, een voorstelling op de 10e rij voor ƒ 0.75!! – Schreef ik al dat Henk en Riek met 1 november op Palembang komen? Misschien kunnen ze nog op Axel passen als de baby moet komen, maar de nieuwe dokter spreekt

[Randje pag. 4]

van 24 oktober; hij kan nooit gelijk hebben overigens, bestaat niet!!

Dag, we zijn erg benieuwd naar al jullie wedervaren.

Eida. [5]

HOK

G. Een zalige tijd wensen we u toe. Geen last meer van knie of gebit, geen hitte- of watergolf, of beide tegelijk, maar een prettig dolce far niente. – We hebben Axel voor het eerst met een kermis kennis laten maken. Hij vond al dat licht, dat rumoer reuze. Samen zijn we paardje gaan rijden in de draaimolen. Toen we erop zaten, kon hij blijkbaar van al het vreemde, het gehobbel en gedraai niet appreciëren, maar daarna vond hij het prachtig. De montagne vossen konden hem niet bekoren, mij ook niet. Ik was al draaierig genoeg van de carrousel. – De meeste tijd brachten we door bij de locomotief, die in één van de hallen opgesteld staat. Daar was hij gek op. – Hij begint nu al te praten, begrijpelijk voor zijn ouders, maar vreemde klanken nog voor anderen. Zijn lievelingsspeelgoed is de driewieler, die hij van Wytje erfde. –

Reyzer is nu hoofd-af. Wat maar goed is. Zijn laatste daad was er een, waardoor alle collega’s van hem vervreemd werden. Namelijk een conduite beoordeling, die voor de betrokkene vernietigend is. Het ergste van het geval is, dat die conduite pas kort voor de neerlegging van zijn dienst werd doorgegeven, dat wil zeggen 6 maanden te laat. Dat werd met opzet gedaan, om geen gelegenheid meer te geven voor protest. Allen noemen die daad lafhartig. Een van de oudere collega’s sprak R. bij zijn vertrek toe. Het waren schone woorden, maar ze waren volkomen uit de duim gezogen. Ik wist al van die conduite af, zodat ik me verbaasd afvroeg, hoe die man, die er ook al van op de hoogte was, zo kon liegen. Het bleek dan ook heel gauw, dat het hier een geval van vleierij betrof, om de beste stukken van de erfenis (in de Dienst) van Reyzer toegewezen te krijgen. En merkwaardig genoeg kreeg die man het ook gedaan. Hem werden functies toegewezen, die volkomen averecht waren. Dingen waarmee hij niets te maken had, daar kreeg hij voor te zorgen, terwijl een ander wiens deel het was, er van af kon blijven. Het was echter zo dwaas, dat bij nuchter nadenken die toestand niet gehandhaafd kon blijven. Nu is dan ook definitief net anders beslist dan Reyzer geadviseerd heeft. – Ik heb nu Reyzer’s kamer gekregen, een prachtige ruime kamer en erg koel. Maar ik heb eerst alles af laten stoffen, om niet geïnfecteerd te worden met Reyzer’s mentaliteit.

Dag Hok.

EIDA

25 juni ‘35

G. Direct na ontvangst van jullie voorlaatste brief, heeft Hok bijgaand epistel geschreven. Als we even samen zouden kunnen praten, waren we het in korte tijd eens geweest, maar nu met deze brieven, is het lastig om precies alles zoals het gegaan is uiteen te zetten – Ik kan me best voorstellen dat jullie het gevaarlijk vinden als we deze baby niet aan Sparmann toevertrouwden, tot vóór een maand dachten wij er ook zo over. Door een gelukkig toeval heeft zich juist een Hollandse specialist in Verloskunde hier in Bandoeng gevestigd, iemand dus met enorm veel ervaring vóór hij zijn praktijk begon, om een getal te noemen: hij heeft al 6200 vrouwen verlost! Dat getal haalt Sp. natuurlijk zijn hele leven nooit. Toen hij in Bandoeng kwam, heeft Linn, de man van Elly ons aangeraden hem eerst dus om advies te vragen vóór ik maar weer in me liet snijden – ik vond het eerst vervelend omdat ik al bang was dat hij zou zeggen dat een natuurlijke bevalling heel goed zou kunnen en ik dan niet zou weten wie te geloven. Linn had toen al verteld over de eerste bevalling dat er dingen gebeurd waren, die Sp. had verzwegen en wij vonden het al vreemd. We gingen samen naar deze Boon van Ochsee, die alles wat Sp. ons omtrent mijn lichaam verteld had ontzenuwde. In plaats van een “abnormaal geval, dat nog nooit eerder was voorgekomen”, werd ik opeens doodnormaal, maar verkeerd behandeld. Kuyer neem ik ’t niet kwalijk daar hij geen verloskundige was, en Sp. evenmin daar hij ook geen specialist is, wat hij wél doet voorkomen, maar hij had zichzelf niet zo als levens-redder op de voorgrond mogen stellen. Wat betreft die scheur in de endeldarm, dat die ontstaan is, is door de onkunde van Kuyer gekomen en niet door een kramp in de baarmoederhals, hetgeen onmogelijk daarvan kon komen volgens deze dokter Boon. Om een uitleg te geven voor het geschonden hoofdje van de baby heeft Sp. een uitsteeksel aan m’n bekken bedacht, dat er volgens de Prof. niet is. Hij heeft van een vernauwd bekken gesproken, ook dát is onjuist. Kortom, hij heeft ons alles op de mouw weten te spelden wat bij een leek erg gemakkelijk is. – Bij Axel had hij dus een absolute indicatie voor een keizersnee, immers ik was nauwelijks 5 maanden ver toen hij ’t al aankondigde en nog [2] verleden jaar maakte hij zich woedend op een collega-chirurg, die mij gezegd had, dat een keizersnee, als ik bij hém zou moeten bevallen, niet nodig zou zijn. En na Axel’s geboorte zei hij me nog dat ik zoveel kinderen kon krijgen als ik wou en dat hij de snede weer op dezelfde plaats zou aanbrengen – dit alles bracht ons toch sterk op ’t idee dat bij mij keizersnee de enige mogelijkheid was. En zonder Sp. te waarschuwen zijn we naar de Prof. gegaan, ook een specialist (hetgeen Sp. dus niet is!) en deze schreef aan de nieuwe dokter Boon dat naar zijn mening ook de vorige keizersnee niet nodig geweest was. Zie je en nauwelijks vertelde ik Sp. dat naar de mening van de Prof. een keizersnede niet nodig was of hij zei dat hij ‘t daarmee eens was en ook niet van plan was geweest die toe te passen tenzij het op het laatste ogenblik nodig bleek. Ziehier nu de draaierijen, die geen vertrouwen inboezemen – Hok was hierover zo woedend, dat Sp. het nu voorstelde alsof wij hem verkeerd begrepen hadden, terwijl hij ons al 4 jaar lang in de waan liet dat geen natuurlijke bevalling voor mij mogelijk was! Dat is ook te sterk – Sp. is woedend, belde Linn op en ook dokter Boon en heeft ook nog naar de Prof. geschreven – tenslotte ben ik werkelijk dolblij dat ik nu in veilige handen ben, en van Sp. àf, daar dat gedraai, waar telkens meer van uitkwam, m’n twijfel sterk deed verrijzen. Anneke, die zo dol is op Sp., zei dat ik de Prof. maar de doorslag moest laten geven en zo hebben wij besloten. – Dat Axel en ik zo prachtig door de keizersnee rolden, is volgens dokter Boon een enorm geluk, maar geen kundigheid, daar hij er niet iedereen evenzo dóór kan brengen. Sp. heeft gezegd dat hij mij al 2 maal het leven heeft gered – Hok heeft hem geschreven dat hij hem altijd dankbaar zal blijven voor hetgeen hij voor ons gedaan heeft, maar dat wij bij deze het advies van de Prof. (die Boon aanried) niet mochten negeren; waarop Sp. deze brief van Hok weer negeerde, maar hem schreef dat hij beledigd was, dat Hok niet bij hem gekomen was daar hij de zaak blijkbaar niet belangrijk genoeg achtte en bij deze ons gezin niet meer wilde behandelen. [3] Het zou zelfs onmogelijk zijn nog bij Sp. te blijven, daar hij zich in de medische wereld volkomen geblameerd heeft; daar Linn en Boon alles weten en aan hun collega’s vertellen en daar Sp. dát voelt, is hij zo woedend, niet omdat hij zich over mij bezorgd maakt. Ik ben gelukkig nog op goede voet met zijn vrouw, die ik direct na het gebeuren opzocht om het even uit te praten – we hebben het maar op een “misverstand” geschoven, maar ondertussen, is ze het natuurlijk met haar man eens dat wij ondankbare schepselen zijn – Ik hoop intussen dat jullie dit alles begrijpelijk vinden. Laat het je anders door Anneke uitleggen. Zij is helaas net te vroeg weggegaan middenin het drama! – Dit wordt de laatste brief voorlopig naar Holland. We zullen maar gewoon met de luchtmail dóórschrijven – ’t Zal me benieuwen of jullie ze dan zonder strafport krijgt. – Hok is direct na ’t eten naar bed gegaan, hij werd gister ingeënt tegen pest. Nu een dokter daartegen een vaccin uitvond (Dr. Otten), is iedere inlander verplicht zich te laten inenten en de Europeanen mogen het ook doen. Ik heb bedankt, maar Hok heeft een stijve arm en een blauwe plek op zijn borst en voelt zich koortsig, hetgeen overigens ook van alle drank kan komen, daar hij vanmorgen bij de trouwerij van een collega 2 champagne en daarna 3 biertjes dronk, om 12 uur ’s morgens!! En gistermiddag tenniste hij na het inenten, dus ik maak me niet erg bezorgd. Hij doet af en toe aan “kortjakje” denken. B.v. hij kan tegen donker niet mee gaan wandelen soms omdat de avondlucht niet goed is voor hem, maar hij kan dan wel ’s avonds naar de Loge!! Zaterdagavond hadden ze ’t St. Jansfeest tot ’s nachts half 2 (stel je voor dat hij tot dát uur een dansfuif zou moeten uithouden!), het was het feest van het licht, en de liefde en hij bracht een witte roos mee. Hij was door Jan Schüller overgehaald om champagne te bestellen en had juist zuinig willen zijn!! – De plaat die jullie voor Axel stuurden, vindt hij zo schitterend en hij leert er alles door “schoentjes en oogjes” enz. Hij hangt achter de babytafel. De koekjes zijn bijna op helaas, ik vind ze zalig en at zelf haast 1/3 alleen op! – Wat ontzettend van Zus Gerdes – is de baby goed? Vreselijk voor Jup. – Betaal Nijhoff maar, ’t zal wel goed zijn – Anneke had op haar kin een schimmelplek en bij haar wang begon het ook en Mennootje had er één klein

[Vervolg op pag. 6]

plekje van geërfd, maar Wytje niks, maar alles was vóór Belawan alweer weg. ’t Was niks verontrustends, wat een stommeling die Thijs om zulke onzin te schrijven. –

Fijn voor Hans en Jetty een dochter. –  Bijna elke morgen draagt Axel het trainingspak, zo fijn gemakkelijk en ’t staat zo enig, net lekker voor de eerste morgenuren, die fris zijn. Axel amuseert zich de hele morgen op zijn driewieler en gaat bij de buren om de beurt op bezoek. – Nu jongetjes, een prettig eindexamen en dan een: zalige reis en vakantie en denk er alsjeblieft aan, Mam, dat nóch je kinderen, nóch je schoonkinderen idealen zijn! Veel plezier.

Gelukgewenst met 30 juni.

Eida.

[Randje pag. 6]

Jan Prins is toch enorm veranderd. Die hoffelijkheid heb je vroeger, dunkt me nooit ontdekt!

Fijn die 2 tekeningen van J. Israëls. – Axel heeft 4 autootjes, één voor Pappa, één voor Mamma, één voor Opa-Oma en één voor Axel. En nu! Hij haalt ze nooit door elkaar.

Dag. [4]

HOK

G. Jan Westerveld zijn we gelukkig kwijt. Ik heb hem niet eens aan de trein gebracht. Zijn in zeer hoge mate ontwikkelde zelfgenoegzaamheid, en zijn al te grote egocentrisme hebben velen van hem vervreemd. Zulke eigenschappen, waarvan de persoon in kwestie zich het minst bewust is, meestal, komen vooral op ogenblikken aan de dag, wanneer vrienden en kennissen hem allerlei vriendelijkheden bewijzen. Men verwacht daarvan weliswaar niet zozeer een tegenprestatie, als wel een blijk van erkentelijkheid. Maar Jan W. aanvaardde alles, alsof het zo hoorde. Wij werden pas een dag tevoren uitgenodigd om na de huwelijksreceptie te blijven napraten, en merkwaardig genoeg nadat Eida hem een cadeau gebracht had. Een collega, bij wie Jan zichzelf te logeren had uitgenodigd, overkwam hetzelfde. Ik heb op z’n “Oosters” geweigerd, nl. mezelf verkoudener voorgesteld dan ik was. Ik was het inderdaad, maar toch niet zo erg! Ze kunnen uit mijn abstinentie de conclusie trekken, die ze willen. Mij kan het vrij weinig schelen. – We zijn doende om met Sparmann te breken. Zo gemakkelijk is het niet om van een dokter los te komen, vooral niet van Sparmann, die zo’n merkwaardige kortheid van memorie tentoonspreidt, wanneer hem het vuur na aan de schenen wordt gelegd. Het gaat nu hierom, of Sp. indertijd ons als zijn mening te kennen gaf, dat Eida nooit weer langs natuurlijke weg bevallen kan, dan wel of de keizersnede alleen voor de verlossing van Axel toegepast moest worden. Naar onze mening heeft Sp. ons het eerste als zijn mening te kennen gegeven: hij sprak van vernauwd bekken, gevaar voor darmruptuur, uitsteeksel in het bekken waardoor onze eerste baby een gekneusd hoofd kreeg, indicaties die naar de mening van een ons bevriende medicus – de man van Elly – ook nu nog moeten gelden. Maar ziet, nu dé gynaecologie in Indië tot de conclusie komt dat alles bij Eida normaal is, nu is Sp. ook allang tot een andere slotsom gekomen, nl. dat tot een keizersnede nu nog niet besloten kan worden. Dit en nog meer, geeft mij de overtuiging, dat Sp. aan het draaien is. Hoe dan ook, ons besluit staat vast, dat hij voortaan van Eida’s lichaam afblijft. Hij zal ook nu mij trachten te overduvelen, zoals hij tot nu gedaan heeft, maar hij zal mij niet tot andere gedachten brengen. Ons besluit staat vast. Wij als leken, zijn natuurlijk niet in staat om deze medische kwestie volledig te overzien, maar we menen, dat wij beter doen het advies van een erkende autoriteit in de Gynaecologie te volgen, dan dat van Sparmann, die zo duidelijk alleen zijn eigen belang voor ogen heeft.

Dag Hok. [5]

20 juni

G. We hebben net vanochtend de brief aan Sparmann, waarin we hem dank zegden voor hetgeen hij voor ons gezin heeft gedaan, maar dat we de komende bevalling door een andere medicus zullen laten leiden, op de post gedaan. Deze beslissing hebben we na rijp beraad genomen en we zijn erin gesterkt door uw brief, waarin u mededeelde, dat de eerste bevalling mislukte door kramp. Dit is nu één van de zovele theorieën die Sp. ons opgedist heeft. Eerst was het een botje, dat in de weg zat. Deze verklaring diende waarschijnlijk om de kneuzing van het achterhoofd van onze eerste baby plausibel te maken. Later werd het het te nauwe bekken. In de tijd van Axel’s geboorte was de darmruptuur de indicatie voor de keizersnede. Zoals u weet, werd tot deze operatie reeds in het begin der zwangerschap besloten. De indicaties hiertoe moesten dan toch wel zeer positief zijn. – Nu, nadat Remmelts en Ochsee tot de conclusie kwamen dat Eidje volkomen normaal gebouwd is, nu blijkt Sp. ook tot de conclusie te komen, dat we voor de komende verlossing nog niets kunnen zeggen of deze kunstmatig ofwel natuurlijk zal moeten plaatshebben, dat wil dus zeggen dat Eidje ook naar zijn mening normaal is gebouwd! Nu blijkt er dus ook volgens hem niets waar te zijn van een vernauwd bekken of wat anders. Nu zegt hij, dat tot de keizersnede bij Axel’s geboorte werd besloten, omdat de eerste bevalling met al de daarbij plaatshebbende hechtingen, pas 2 jaar eerder had plaatsgehad. Dus weer iets anders.

We hebben er met een medicus over gesproken, of hij van mening is, dat indien bij een bevalling vooraf tot een keizersnede was besloten, ook dan de indicaties die toen aanwezig waren, niet ook gelden moeten voor een volgende bevalling. Inderdaad moet dit het geval zijn! En wat de hechtingen betreft, een wond is na twee weken genezen, en na een half jaar is een litteken zeker weer sterk genoeg, dat de wond niet meer open gaan kan, bijv. bij een breuk, mag men reeds na twee [6] maanden weer alles doen. – Al deze merkwaardige zich steeds wijzigende opvattingen, zijn niet dienstig om vertrouwen te wekken. Sparmann is nu iemand, die graag gewichtig doet. Een ziektegeval zal hij zo zwaar mogelijk laten schijnen, om er wanneer de patiënt genezen is, alle eer van te kunnen krijgen. Verder is hij berucht om zijn hoge rekeningen. Verder moest er bij Eida’s geval iets verborgen worden, namelijk de kneuzing van het hoofd van ons eerste kind. Naar alle waarschijnlijkheid is dit veroorzaakt geweest door een mislukte tangverlossing en dit moest verzwegen worden! Vandaar al die verklaringen die voor een leek plausibel lijken, maar waarom een vakgenoot glimlacht! – Het kan zijn dat de indicatie voor de keizersnede bij Axel’s geboorte inderdaad de darmruptuur was, maar volgens de gynaecoloog is een darmruptuur lang niet zo gevaarlijk als de keizersnede! Wat deze keizersnede betreft, Sparmann verzekerde ons indertijd dat deze operatie niet meer risico geeft dan een natuurlijke bevalling. Wat blijkt nu? Dat deze bewering maar een praatje is. Wie men er ook over spreekt, ze zeggen allen, dat een keizersnede geen onschuldige operatie is. – Uit dit al kan ik geen vertrouwen meer hebben in Sparmann. Ik acht het niet verantwoord om het advies van een autoriteit als Prof. Remmelts te negeren. We horen van hem altijd heel veel goeds; ik geloof dat het minder verantwoord is nu, om met Sparmann verder te werken. Mochten er desondanks bij deze bevalling complicaties optreden, zo weten we dat we het beste te rade hebben genomen, wat hier in Indië te bereiken is.

Dag Hok.

EIDA

18 juni ’35. Vast gelukgewenst met 30 juni.

Geliefden – Wat fijn dat jullie 4 dagen eerder naar Tirol kunt gaan – Anneke schreef enthousiast uit Belawan dat de zeelucht hun allen zo goed deed en dat ook de kinderen enorm veel aten om de schade van hun buikloop weer in te halen. Ze hebben mooi weer, dus dat is zo schitterend mogelijk. Ik schreef ze nog naar Port Said met de luchtpost – wat jammer dat beide eerste snelle vliegtuigen vertraging hebben, maar gelukkig niet om ernstige reden. – Axel heeft 2 vriendjes opgeduikeld. Ze fietsen met hun drieën in een rijtje als gansjes en Axel in ’t midden, keurig langs het kantje – nu zijn ze binnengekomen – het zijn 2 broertjes van een vroegere schoolgenoot van Hok van 4 en 6 jaar zowat, echt gezellig – Gister was hij dikke vrienden met het dochtertje van de jonge Chavannes van 1½. We hebben ze samen gebaad en eerst in de zon laten spelen, en ze hebben helemaal geen ruzie gemaakt, echt prettig – het buurmeisje wil ook graag met hem spelen, die is 2, maar die mag de tuin niet uit en Axel is daar nog niet binnengelopen, dus is er nog niets van vriendschap gekomen – Leuk al die kleine kinderen in deze buurt – ook wat dát betreft is de verhuizing een verbetering. – Deze week versleten we 2 kokki’s, morgen komt no. 3 – vandaag kookt de jongen weer – die doet het tenminste precies zoals ik het zeg, ik hoef er zelf maar weinig aan te doen. Jantje Westerveld is getrouwd en vandaag aan boord. Ze trouwden ook in de kerk, hoewel ze er vóór hun huwelijk geen van beiden vaak geweest waren – ze kregen een dominee met [2] zwaaiende armen en hoogdravende woorden zonder inhoud, sprekend over 1 Corinthe 13, het thema der liefde – al was je de Bruid, je kon er moeilijk van onder de indruk komen! Een vriend van Pa Verniers en de chef van Jantje waren de getuigen, ook al niet gezellig, allemaal veel ouder dan zijzelf – De avond vóór het huwelijk hielden ze receptie waarna ze ons, toen ik het cadeautje van Henk en Riek en ons bracht, uitnodigden nog te willen blijven. Hok wilde niet om “verkoudheid”, daarom zijn we maar bij Henk en Riek gaan spelletjes doen met kaarten! Jantje heeft zich zeer onbemind gemaakt bij zijn collega’s en daarom had Hok helemaal geen zin in het feest, dat overigens geen erg “feest” geweest is. Jantje heeft niet eens zijn collega’s willen bedanken, die hem samen een mooie moderne klok gegeven hebben, niet overdreven aardig!– Henk en Riek zien we nogal veel, ze zijn echt gezellig gewoon, al hebben we met hen geen conversatie buiten de dagelijkse dingen om. – De Kreikens hebben nu bij ons logies aangevraagd, dat zal wel gezellig worden, begin juli. Met hen vloeien we altijd over van conversatie, ze zijn stikvol leven. – Hoe gaat het met het nieuwe gebit, enig dat je je voelde als met een [3] mond vol tanden, geestig! Maar is het nu al gewend? en lijk je nu soms op Mevrouw Bosma!!? – nee hoor – ik denk dat we je mondje nog even lief zullen vinden als vóór deze confectie. Hertha zagen we op de Kunstkring – Ze had een heuse avondjurk aan, we groetten uit de verte en weten nog steeds niet wát ze nu heeft met 1 augustus. Die school waar ze vroeger lerares was, zal wel verlopen – er is voor het toelatingsexamen naar de middelbare school maar 1 leerling geslaagd, en die pas na het tweede examen en de secretaris van de school heeft zelf al zijn 4 kinderen van deze school genomen en op een gouvernementsschool gedaan – Hertha zegt dat zij ze erdoor gekregen had, maar deze mensen zeggen dat Hertha ze al zó verknoeid had dat ze ondanks de nieuwe goede leerkracht niet meer te redden waren, een strop voor die theosofen. ’t Is eigenlijk een school van grotendeels theosofen. – Wat vreselijk als Mientje ter Spill’s verloofde werkloos wordt, hoe komt hij aan wat nieuws. – Hoe is ’t mogelijk dat Moeder zonder bril ook al in de bioscoop ziet, niet te geloven. – Toen Moeder om kwart na drie wakker werd, waren wij wel op [4] weg naar Priok maar het nawuiven vond plaats om kwart na 12 – Voor de IEVA heb ik nu erg veel te doen. De examens zijn begonnen en na afloop hebben we een Openbare les en daarna een Stand op de Jaarbeurs – en wéér daarna gaat de IEVA verhuizen, althans als het lukt en onze erepresidente, de legercommandantse gaat weg en vóór die tijd ga ik nog met haar naar een conferentie op het Paleis (hm! hm!) onder voorzitterschap van de GG-se herself, over de centralisatie der Huishoudscholen. En nu voor de nieuwe cursus moeten links en rechts artikelen en advertenties geplaatst en ik moet een verzoek aan de directeur van Onderwijs opstellen om ook over 2 jaar een Gouvernementsdiploma te mogen geven – Je ziet alles zeer belangrijk! Ik kom nog eens in de Volksraad, volgens Em! De inspectie van ’t Nijverheidsonderwijs is op de IEVA geweest, naar aanleiding van mijn bezoek in Batavia en ze was over ’t algemeen goed over de school te spreken. – We hebben al 16 nieuwe leerlingen, er komen er zeker ± 40!, en een tweede klas van ± 20. – Ik las “Katrin wird Soldat”[1] een schitterend boek over de Wereldoorlog, daarvan word je meer anti-oorlog dan van iets anders. Ik leende ’t van Em, die er ook dol op is. – Onze lezing voor de Vivos is uitgesteld tot augustus. – Lisa is zeer woelig, ligt geen minuut stil, zeker

[Randje zijkant pag. 4]

als protest ertegen dat ik voor háár nog niets gemaakt heb – vóór ik het weet is de tijd om met al die drukke bezigheden! Ik denk dat ik molton onderleggers neem, die blijven lekker glad liggen. Allemaal leuke kleertjes bracht ik aan Em

[5 = Randje zijkant pag. 4]

die ze wou houden om na te maken – Voor handdoekjes houd ik me aanbevolen in ’t

[6 = Randje onder pag. 4]

pak, die oranje zijn nog helemaal heel, verder ook leuk om in de wieg op te hangen.

Dag Eida.

EIDA

Geliefden – Morgen beginnen we weer normaal ons eigen leven zonder logees! Houw is vandaag weer naar huis gegaan en Axel slaapt vandaag weer voor ’t eerst sinds 3 weken in zijn eigen kamer, hetgeen hij direct weer prettig vond.

Overigens heb ik morgen net nog 1 dag om geregeld te huishouden want opeens wil Annah weg en nu kunnen we weer met een kokki aan de sukkel gaan! Enfin, wat doe je ertegen – ze geeft geen reden op, nogal eigenaardig, ik had haar bijna net zo lang als Axel oud is. – De dag voor Pinksteren kwam ik weer thuis, erg plezierig – in Batavia genoot ik van de middagen en avonden, maar de ochtenden vond ik nu ook wel erg drukkend zodat ik geen neiging had me te verplaatsen. Op den duur went dat natuurlijk, want Emma is de hele dag druk in de weer en ziet er nooit verhit uit – Ze is steeds erg actief en heeft oog en oor ten alle tijde voor de kinderen, hetgeen ik enorm bewonderde en Dirk is zo in zijn evenwicht en jolig, ’t is ongelooflijk – Deze week is er heel wat gebeurd. We vierden de avond van Anneke’s vertrek enorm genoeglijk en deftig in Hotel des Indes met eet- en danspartij, aan ’t laatste deden Hok en ik niet mee, aan ’t eerste des temeer! – Naar boord reden Hok en ik met alle Remptjes mee – ongelooflijk warm en vol was het daar, ze konden niet op tijd vertrekken daar de mensenstroom van wegbrengers maar aanhield. Het is fijn dat de beide kindertjes weer helemaal goed waren. Mennootje at enorm om de schade in te [2] halen – Ik ben net enorm opgehouden door Henk, Riek en een vriendin, die nu pas na een dik uur weer verdwenen zijn. En ik wil ook nog naar Port Said schrijven aan Anneke en Thijs, want we vergaten Medan helemaal. – O ja, jullie weet nog niet eens waarom ik niet met Hok mee terugging. Ons plan was nl. om Prof. Remmelts op te zoeken “dé” gynaecoloog van Indië, maar hij bleek op reis tot vrijdagavond, dus besloten we maar dat ik zolang zou wachten, hetgeen ook m’n darmpjes ten goede kwam – Deze Prof. heeft nu gezegd dat de keizersnee bij mij, als het een gewoon klein kindje is, absoluut niet nodig is. Hij constateerde dat er geen enkele afwijking bij mij aanwezig is. Is het niet reuze dat ik tóch normaal ben! Hij ried me af om bij Sparmann te blijven daar die een keizersnee noodzakelijk acht, en me te laten helpen door de pas gevestigde gynaecoloog Boon van Ochsee[1] – Ik hoop maar dat jullie evenals wij, volkomen vertrouwen hebben in deze beslissing. Deze dokter moet erg goed zijn bij een bevalling – wij waren al eens bij hem en hij maakte ook wel de indruk zijn zaakjes te weten – ik ben er erg blij om dat “mijn geval” nu niets bijzonders blijkt – Sparmann weet zich alleen geen raad met zo’n endeldarmscheur en daarom [3] heeft hij die maar willen vermijden – Het moeilijkste zal zijn om van hem af te komen zonder onaangenaamheden – zijn vrouw zal zeker ook erg in haar wiek geschoten zijn – een vervelend geval, maar bij ons staat het wel vast om Remmelts’ raad op te volgen. – Loe Ping Kian[2] heeft zich erg uitgesloofd om een speciaal spreekuur bij de Prof. te krijgen – daar Hok er niet was, is hij ook met me meegegaan – hij interesseerde zich er erg voor, daar hij vóór Axel al de raad had gegeven om eerst deze dokter te raadplegen, maar na m’n eerst bevindingen voelde ik er niets voor en vond juist de keizersnee heel wat rustiger. – Henk en Riek gingen weg toen ik thuiskwam – ze hebben uitstekend voor Hok en Axel gezorgd en de laatste 2 ook voor elkaar – Axel vond ik direct veel wijzer, hij begrijpt veel meer, zegt zelf wat hij op zijn boterham wil hebben. Als je ’t goeie aanwijst hoor je zijn gedecideerd “ja”, dat hij vele malen per dag uit. Hok heeft hem aardig “getemd” hij is veel gehoorzamer, je moet hem blijkbaar erg streng aanpakken omdat hij een sterk willetje heeft. – Nauwelijks was ik thuis of Riek mocht hem niet meer voeren – het is zó toch een hartelijke ont- [4] vangst van zo’n kind, je voelt je direct weer onmisbaar! Hij was erg lief voor Henkje, stond al zijn speelgoed af – Ik was dus niet thuis op zijn 2½ verjaardag. Maar het pak bewaarden ze zolang en direct bij mijn thuiskomst werd het geopend – Verbazende leuke dingen hebben jullie weer gestuurd – het kegelspel maakt grote opgang en de pakjes staan zo leuk – wat een enig ding dat “trainingspak” – voor ’s morgens vroeg in te wandelen is het ideaal. Hij vindt het zelf ook prachtig, evenals de gele blouse, die erg leuk staat op een blauw broekje. Met de kledingstukken voor Axel ben ik altijd het meest blij, die geven weer nieuwe ideeën – Inderdaad een handig jakje voor op oudere truien voor de kleine baby – wat een schattig ding, eigenlijk moet het wel haast voor een meisje zijn; maar toch zou het me meer verwonderen als het een meisje werd dan wanneer er een jongen kwam – de plaat lieten we al inlijsten – wat een vrolijke kleuren, we hebben hem Axel nog niet goed laten zien, uit angst voor duimen. Hij laat jullie erg bedanken en zijn ouders ook voor de lekkere koekjes. Hij zal jullie nu ook wel gauw kennen, maar hij snapt nog niet

[Randje pag. 4]

het verschil tussen Oma en Oom, maar vanmorgen zei hij me “Omie” na toen ik Oma zei en Opa dat is Pappa – Dag lieverdjes,

Eida. [5]

HOK

Bandoeng, 12 juni ‘35

G. Morgen gaat het eerste vliegtuig van de dubbele K.L.M. dienst, zodat u deze brief al maandag ontvangen zult. We zullen maar voort blijven schrijven met het woensdagvliegtuig. – Axeltje heeft helemaal geen verdriet gehad van de dagen dat we in Batavia waren. Riek was ook erg lief voor hem. Hij vroeg mij telkens wel wat over Eida en hij wist ook heel goed dat Eidje met de trein mee was en in welke richting ze gegaan was. Toen we aan het station waren om haar af te halen, keek hij dan ook telkens uit in de goede richting. – Henk en Riek gaan van de herfst naar Palembang. Ze vinden het niets plezierig. – Gelukkig dat Eidje niet per keizersnede verlost hoeft te worden. Sparmann schijnt een goede chirurg te zijn maar geen verloskundige. We hadden indertijd al zo’n idee, dat hij door veel praten een hoop verborg, en ook de 1e bevalling van Eida moeilijker voorstelde, dan zij in werkelijkheid was. Wat er toen precies gebeurd is, zullen we wel nooit te weten komen. – We zullen maar hopen, dat we nu minder gezeur zullen hebben. Zowel Remmelts als Boon van Ochsee zijn goede gynaecologen. Er wordt in het algemeen zeer veel goeds over hen gesproken. We hebben volkomen vertrouwen in deze twee. Boon v. O. zal nu verder Eida behandelen. Sp. heeft bij ons afgedaan. Deze raadt de keizersnede aan, blijkbaar omdat hij hem goed meester is; maar tracht daartegenover het grotere risico te verdoezelen. De andere doktoren zeggen dat dat risico volkomen overbodig is. – Erg bedankt voor het halve verjaarspak. We openden hem toen Eida weer thuiskwam. Axel is reuze blij met zijn kegels. We gebruiken ze om een weggetje op ons plat af te bakenen, waarlangs hij rijden moet op de fiets, om zijn behendigheid te tonen.

Dag Hok.

EIDA

4 juni ’35.

Geliefden – De hele familie is op stap hier – het zijn spannende tijden want kleine Eida heeft examen en Loutje uitslag; kleine Anneke is er het best aan toe, zij geniet al enige weken van vakantie. ’t Is hier weer gezellig als steeds, vanavond zal ’t weer genoeglijke familiereünie worden met ons zessen, voor welk feest Dirk de opdracht heeft aanvaard de plannen te maken. Hok zal wel om een uur of 7 verschijnen in de Buick van Buck. Hij heeft eerst tot 2 uur kantoor. Dan hebben Henk en Riek het rijk alleen – Ze hebben al veel levenstekens van me gehad, deze 3 dagen, het eerste was nog dezelfde middag van m’n vertrek. Ik ontdekte nl. nog geen 5 minuten van Bandoeng met schrik de sleutels in mijn tas, terwijl ik juist zorgvuldig alles ’s morgens in de kasten geborgen had! Ik weet nog niet hoe Hok die middag is gaan tennissen, hopelijk vond hij een andere sleutel, die op zijn kast paste! Dirk zorgde ervoor dat de sleutels met de volgende trein teruggingen met expresse bestelling, een reuze opluchting! – De jochies waren erg braaf in de trein, Mennootje wilde eindelijk zijn benen ook weer eens gebruiken en holde door de coupés ondanks de schokken, die hem in ongewilde richtingen stuurden. – Wytje en Axel konden op het laatst al aardig samenspelen zonder ruzie, ik hoop dat Axel het geleerde nu op Henkje toepast. Wat een ernstig joch is dat. Riek kwam met hem vlak vóór ons vertrek en Zus Mendes da Costa kwam Mennootje en mij met de gesloten auto halen. En nu is morgen Henk jarig. Ik gaf de opdracht lekker eten klaar te maken en wat bloemen te bestellen. Ze moeten het nu samen vieren, want Hok zal wel pas laat terug zijn. Ik denk dat ik nog wat hier blijf want gister vertelde Loe Ping Kian dat professor Remmelts uit de stad is tot vrijdagavond. Ik denk dat Hok het ook beter zal vinden als ik nu maar wacht tot ik de man te pakken heb gehad, nu ik toch eenmaal hier ben. Ik heb het hem nog even per vliegpost geschreven, zodat hij Henk en Riek vast kan voorbereiden op hun verlengde taak. Ze vertelden dat het laatste nieuws was dat ze maar voor 3 maanden in Bandoeng zijn geplaatst, saai is dat. Ik had juist gehoopt op hen als “dichte buren”, in plaats van “verre vrienden”. (Eida is net terug van ’t examen en kreeg spreekwoorden te maken, hetgeen aanstekelijk blijkt!) De Pimmen waren erg vlot, ook hij! We bewonderden alle 3 haar blijmoedigheid, om een voorbeeld aan te nemen, voor mij althans!! Ze hebben me hier aan ‘t “Ivansen”  gebracht, veel anders voer ik niet uit. Gisteravond zat ik genoeglijk bij Lies en ook bij Marietje Loe was ik op bezoek, beide heel gezellig. Nu vanmiddag naar de directrice van de Vakschool hier voor de IEVA, ik wilde de inspectrice van ’t Huishoudonderwijs spreken, maar deze dame zei dat dat niet kon en zei me bij háár te komen; ik heb niet veel zin, maar ik heb me nu eenmaal laten overdonderen! 

Dag Eida. [2]

Gezellig jullie lange brieven aan Anneke en mij en nu aan ons drieën; beroerd die lange ijsheiligen. Is ’t nieuwe gebit er al, ’t zal wel keurig staan. De tijd dat Anneke bij mij was, moest ik ook ongeveer elke dag naar de tandarts en nu ik hier ben is ’t met Em net zo – wat een familie. – Ik hoop dat alle hoeveelheden kalk bij Axel en Lisa (!) een beter resultaat zullen opleveren. Fijn dat Wytje en Menno weer beter zijn. Wytje zal wel wild enthousiast zijn morgen op dat grote schip, maar of hij het zal blijven is de vraag met zijn maag, die zich zo gemakkelijk omkeert. Nogmaals omhelsd.

EIDA

Geliefden – ’t Is een raadsel wat er met onze vorige brief gebeurd is. Hopelijk is hij gewoon aangekomen, zonder iets, maar wij kregen bericht van het postkantoor dat we moesten bij-frankeren en dat hij anders niet verzonden werd. Maar nu blijkt dat ze van niets weten op het postkantoor – ik hoop in elk geval maar dat jullie je niet ongerust gemaakt hebt. – Anneke is dus hier aangekomen, juist toen Axel genezende was van buikinfluenza; hij kwam er vrij gauw overheen en eet nu aan één stuk door om de geleden schade weer in te halen! Vervelend dat Wytje en Menno het ook kregen, maar ik heb wel idee dat het bij Menno ook snel over zal zijn; die is ook een gezonde eter. Wytje is veel lastiger, Hok voedt hem mee op en met succes! Anneke vindt het prachtig – Axel en Wytje willen juist altijd met hetzelfde speelgoed spelen, hetzij de kleine autootjes, hetzij de fiets – minstens enige malen per dag brullen ze beiden, maar daarna spelen ze weer genoeglijk samen. – Anneke heeft een pracht zee-baboe, geweldig geslaagd. Daar zal ze een heerlijk verlof mee hebben, maar voor Tirol is het wel prettig dat jullie Emma Kamp hebt. Als ze zich bij Wytje tenminste geliefd weet te maken. Menno is echt gemakkelijk, die vindt alles prachtig, alleen snapt hij nog weinig zodat je je hart vasthoudt, wanneer hij bij de theetafel komt kijken, een schattig joch. – Anneke heeft heel wat mensen te bezoeken hier, gelukkig trof ze er vanmorgen 2 niet thuis. Morgen gaat ze mee naar de IEVA. Ze kan er jullie dan precies van vertellen, want een ooggetuige spraken jullie nog niet, behalve Irene dan – Adri Buriks heeft het examenrooster zelf opgemaakt, ze neemt me heerlijk al dat werk uit de hand.– Net [2] was Henk hier, die vanavond Riek mee zal brengen. Ik moet dan alles met haar afspreken over die week dat ze mij hier zal vervangen – ’t Zal wel erg vreemd voor haar zijn, een vreemd huis, een vreemd kind! Raar idee dat ze Axel nog niet kent, ik hoop maar dat hij op Henkje een goede invloed zal hebben, dat die althans eens zal verrijzen. Als hij al die kleine hummels van de buurt ziet, móét hij daar wel zin in krijgen – Europa zal Anneke goed doen, de kinderen trouwens ook – Mennootje is zó gezond en toch heeft hij zo’n warmtekleurtje – Het raadsel van onze vorige brief is opgelost – het bericht van het postkantoor ging niet daarover, maar over een andere brief, die Hok verstuurd had aan een kennis, gelukkig maar. Daarnet kwam Cas Ortt ons te eten vragen allemaal voor zondag, maar we hopen dan niet meer hier te zijn. Hartelijk zijn ze altijd. Die vriendin van Tante Leidie, Mevrouw Zeeman was weer hier, ze wou graag Anneke spreken, omdat Anneke haar kleinzoon in huis heeft gehad – Anneke heeft schitterend de advocaat gespeeld om de 2e vrouw, van haar vroegere schoonzoon, (verhouding Tante Leidie tot Dirk-Em) van alle blaam te zuiveren. Daar Mevrouw Zeeman een verstandige vrouw is, lukte het enorm tot groot genoegen van haar dochter Bep Einthoven, die er blijkbaar niets meer aan kon veranderen. – Voor de baby heb ik geen truitjes nodig, wel broekjes, van die gewone gebreide en ook katoenen met been en voet eraan, ook gebreid, van die wollen van Mies Dommering heb ik erg veel plezier gehad, die is ook meegerekt met het groeien. Als je me een lap Liberty goed wilt sturen zal ik erg verrukt zijn, van die mooie kleuren bruin en groen of dat beeldige blauw.

[Randje pag. 2]

Wij hadden beeldige vrolijke stoffen, ook wel te betalen: voor morgenjurken ƒ 1.50 per meter, dan is 5 el genoeg, voor ’s middags 6 of 7 – 

Dag Eida. [3]

HOK

G. Axeltje is weer beter en heeft weer de grootste praats. Na het vasten heeft hij natuurlijk een honger als een paard. Hij kan nu vrijwel niet genoeg krijgen. In zijn plaats zijn nu zowel Wyt als Menno ziek, ook buikinfluenza. Zielig voor Anneke die twee zieke kinderen te verzorgen heeft. Gelukkig is het geen ernstige ziekte. Het schijnt nu tijd van buikinfluenza te zijn. Al de kinderen uit onze buurt hebben het achter de rug, of hebben het ook onder de leden. Deze ziekte schijnt bij de wisseling van de natte naar de droge tijd te heersen. We hebben dus nog niet veel aan Anneke’s logeerpartij gehad. Haar kindermeisje Minna is goud waard. U zult zelf zien, dat een zee-baboe verreweg te verkiezen is boven een Hollands kindermeisje. De eerste heeft absoluut geen pretenties. – Straks komt Henk Heyrmans bij ons op bezoek. Hij wil bij ons in de buurt wonen. Er zijn achter ons een paar huizen leeg; ook modern gebouwd. Erg gezellig als hij bij ons in de buurt komt. – Dinsdag ga ik naar Batavia, Eida gaat met Anneke deze week. Van de gelegenheid zullen we gebruik maken om Prof. Remmelts, een zeer goede gynaecoloog te raadplegen over de aanstaande bevalling van Eida. Als we een keizersnede kunnen ontgaan, dan doen we het natuurlijk, en vanwege het grotere risico en vanwege de kosten. Remmelts is de beste gynaecoloog hier in Indië. Van hem zullen we het laten afhangen. – Ik hoop, dat u deze brief kunt lezen. Ik schrijf in de apotheek, wachtende op obat voor Menno. – Van de week kregen we van het postkantoor bericht, dat een van onze mailbrieven wegens te weinig port niet mee was gekomen. Een grote schrik, maar het bleek gelukkig een brief te zijn die niet voor het Papaverhof bestemd is.

Dag Hok.

EIDA

Geliefden – Morgen komt Anneke en nu is Axel juist niet lekker. Voor alle zekerheid komt dokter Christie straks, het zal vermoedelijk weer een maag-darmcatarre zijn, zoals hij verleden jaar ook had. – Gistermorgen was ik met hem bij Bep Einthoven op bezoek, waar het stakkertje opeens een enorme diarree kreeg en vanmorgen vroeg, toen Hok net naar kantoor was, gaf hij over, hoewel hij nog pas een half ei op had. Ik vond het wel vreemd dat hij niet eens zin in zijn ei had, en het bleek zijn reden ook te hebben – ik wilde haar toch al vragen over zijn voetjes. Hij slijt zijn schoenen aan de buitenkant, dus zullen het toch wel geen platvoeten zijn. Vanmorgen moest ik juist naar tandarts en kapper, voor welke laatste ik al in geen 2 maanden tijd vond en juist had ik Hertha gevraagd op Axel te komen passen – ik was blij dat ze er was en Axel vond het best, sliep veel – mijn krullen zijn er weer af – ze hingen al heel laag in mijn nek, en nu heb ik een heel bescheiden platte golf en over niet al te lang zal ik wel weer steil zijn, mijn haar groeit onvoordelig snel. – Hertha schijnt “iets” te hebben met 1 augustus, maar ze mag nog niet zeggen wat – gelukkig dat het gelukt is, ze is erg blij – Ik had haar voor de IEVA willen vragen, maar ben toch wel blij dat het niet hoeft, want met je kennissen is het niks gedaan als je zelf in ’t Bestuur zit – De verloving van Jantje Westerveld met Bertha Verniers van der Loeff, wier Pa en Ma ook kennissen van ons zijn, is erdoor [2], we hebben alles van nabij meegemaakt van ja en nee en ja – komisch als je er zelf niet in betrokken bent! Hij is stralend gelukkig en ziet er nu helemaal zo jong uit, gelukkig maar want zij is pas 22 jaar. Hij had plaats op de boot van Anneke en Thijs maar dan zouden ze in 3 weken moeten verloven, ondertrouwen en trouwen; wel wat vlug – nu doet hij pogingen een latere te krijgen, maar niet véél later, want dat gaat van zijn verlof af. – Net een brief van Henk en Riek dat ze graag hier komen logeren in de tijd dat ik naar Batavia ga, en op Axel willen passen. We laten nu een afsluitbaar speelplaatsje voor Axel maken, waar Riek hem altijd kwijt kan. En ´s middags is Hok thuis. En Annah weet ook precies alles. Het is zo mooi geregeld - dan gaan Anneke en ik de 31e – Van de 27e tot de 31e moeten Henk en Riek een huis en meubels uitzoeken, logerende bij andere kennissen en daarna komen ze bij ons. Voor Hok ook gezellig, want hij mag Henk erg graag. Henk is net de 5e jarig; dan is Hok ook in Batavia, wel saai, maar enfin dan kunnen ze ’t samen vieren. – Ik verheug me erg op Anneke’s verblijf hier – ’s morgens fijn kousen stoppen en kletsen! Ik heb enorm veel kapotte sokken! Als Wytje en Axel maar niet teveel ruzie maken! – De gordijnen hangen nu al een week keurig netjes – iedereen houdt ze voor nieuw door de mooie zwarte rand – ik was nog 2 dagen stijf van het zitten meten op de grond om ze precies recht te krijgen omdat dat erg nauw stak met de rand. Ze zijn ook helemaal niet verschoten [3] hoewel ze toch 6 jaar lang tegen de zon gesloten werden, inderdaad de prijs waard – Als we eten, doen we een gedeelte dicht tegen inkijk en ook staat het donkere tafeltje met de zwarte pot er beeldig tegen, zeer artistiek! Emma schrijft dat Dirk ook verrukt was van ons huis – hij schreef jullie zeker dat hij opeen voor onze neus stond – Verbeeld je – hij was in Bandoeng zonder ons iets te laten merken en wilde weer zó eclipseren, maar werd door toeval gesnapt! Ik had hem juist nodig om logies aan te vragen, en juist schrijft Em dat ze weer het hele paviljoen van de buren kan krijgen; ook fijn. Het loopt dus allemaal schitterend, als Axel nu maar gauw beter is, maar dat zal wel want hij wil nu al niet meer in bed blijven – een goed teken! – M’n buikje groeit met de dag – ik heb al de bekende pijn in mijn zij als ik lang ongemakkelijk laag zit! – en het hummeltje is al erg beweeglijk – ik heb al 2 harmonicajurken klaar, de 3e is in de maak en voor ’s morgens thuis heb ik nog die blauwe, die jullie mij indertijd klaar zond, die is om de heupen ook wijd. Met deze mode kun je al zien als iemand 2, 3 maanden ver is! – De vrouw, die in de Volksraad is gekomen, is de beruchte voorzitster van het IEVVO hoofdbestuur [4] met wie we indertijd zo aan de stok hadden. Het is zeker dat het iemand is met spreektalent en energie, zodat ze daar waarschijnlijk wel op haar plaats is! – We hadden juist vóór een paar dagen ook weer met haar te maken, doordat onze tegenwoordige presidente weer toenadering wilde zoeken met de IEVVO, om samen het doel beter te kunnen bereiken, inderdaad zeer prijzenswaardig; maar de edele dame wil geen haarbreed wijken maar zal het best vinden als de IEVA zich in de IEVVO zou oplossen. Daar wij nu nog niet overtuigd zijn dat zij beter voor het Indische meisje kunnen werken dan wij, zullen we maar op de ingeslagen weg voortgaan – We krijgen weer gratis reclame in alle bioscopen voor 2 maanden (nog dankzij Irene!) en zullen verder veel adverteren. Misschien kunnen we een staatsexamen aan ’t eind van de cursus instellen, want dáármee wil de IEVVO ons voorbij streven. Ik ga in Batavia op het departement informeren – Merkwaardig hoeveel tijd ik nu heb, nu ik hem niet naar bed hoef te brengen, niet met hem kan wandelen en hem geen eten kan geven. Tommy weet zich bepaald geen raad dat hij niet mishandeld wordt! Leuk dat jullie “Lisa” aardig vinden – een jongensnaam is moeilijker – Benny vinden we niet zo geschikt – De dokter is geweest – hij heeft wat buikinfluenza, maar ’t zal morgen al een stuk beter zijn en hij heeft geen platvoeten, ze vindt hem uitstekend –alleen wat smal van borst, maar dat komt terecht met zwemmen en rekstok e.d., dus dat is fijn – op de tenen lopen is ook erg goed. – Voor mijn verjaardag graag een haakpen voor ladders in de kousen, meer weet ik nu niet; misschien de volgende week, dat

[Randje pag. 4]

is ook nog op tijd.

Dag Eida. [5]

HOK

G. Vandaag is Axeltje hangerig en koortsig; Christie constateerde buikinfluenza; hij zal gauw weer op de been zijn. Hij was gisteren al wat onlekker, maar veel hebben we er niet van gemerkt. Hij blijft altijd even vrolijk en stout. Zondag gingen we met Axel en het jongverloofde stel Westerveld-Verniers v.d. Loeff naar Lembang. Axeltje was in no time op een paard. Hij was nauwelijks uit de auto of zat al op een hitje. We waren hem ongeveer een uur kwijt en daarna wilde hij er nog niet af. Het was reuze geslaagd. Hij is niets bang voor een paard, hij kan al zonder hulp rijden. Thuis wil hij altijd op mij paardrijden. Vlak voor het naar bed gaan vooral. Dan vindt hij het goed dat we hem in de slaapkamer brengen. – Morgen komen Anneke en kinderen. Ik ben erg benieuwd hoe de neven zich tegenover elkaar gedragen zullen. Axeltje is anders dol op speelkameraadjes. Met het buurmeisje van 2 jaar wil hij erg graag spelen, maar de moeder haalt Axeltje niet aan, zodat wij er ook niet veel voor voelen, om Axeltje erheen te laten gaan. Wellicht wordt het later beter. Henk en Riek komen hier een paar dagen logeren, als Eida met Anneke naar Batavia is. Ik hoop, dat Axeltje het ook zonder Eida zal kunnen stellen. Dag Hok.

EIDA

14 mei 1935

Geliefden – Een fijn bericht dat Axel’s pak al onderweg is, het zal zeker een erg geslaagde inhoud zijn! Ik schreef geen wensen op tijd omdat ik eigenlijk te laat aan dit tussentijds pak dacht, maar als ik nog iets voor de baby beslist nodig heb, zal ik het voor mijn verjaardag vragen. O, wacht, nee, dan zijn jullie niet thuis, misschien verstuur je het dan al vóór begin juli – ik heb nu het vaste plan om eens gauw de babyboel na te kijken. Morgen komt een naaiman om de gordijnen af te maken, waar ik steeds maar niet aan toekwam; ik maakte eerst de slaapkamer klaar en nu moet het kantoortje uitgebreid aan de beurt komen, maar ik zat haast elke dag bij de tandarts of was uit voor de IEVA, zodat het deze week niets is opgeschoten, vooral ook doordat onze jongen al een poosje ziek is. Het is nu gelukkig dat we er een “hitje” bij hebben, want zij en Annah doen alles; laatstgenoemde bewonder ik altijd omdat ze enorm veel werk kan verzetten, ze organiseert de boel zo goed en kan ook goed “làten” werken [2] door de hit en ook de jongen zet ze aan ’t werk als die er is. – Net kochten we een fijne lamp voor het kantoortje, een witte glazen tol

[Tekeningetje klokvormige lamp aan ketting]

met bronzen ketting – het lijkt me zo fijn als nu eens de héle kamer goed verlicht is en niet alleen òf bovenin of beneden. Overigens heb ik geen cent meer om hem te betalen! Deze maand hebben ze ons wél te pakken genomen, de huur van ’t ene huis achteraf, van ’t andere vóóraf!, en het nieuwe bed en verleden maand de entree voor de Vrijmetselarij – en pas nog een enorme tandartsenrekening – Wat betreft de dokter, ik ben nu bij Linn, maar hij rekent ons niets omdat we vrienden zijn; daar-tegen moet ik nodig protesteren, want zó durf ik niet meer te komen! – Ik zit te weifelen of ik nog naar Batavia zal gaan samen met Anneke en een week bij Em blijven. Ik geloof dat het samen met Axel geen genoegen zal zijn. Hij amuseert zich alleen maar met zijn fietsje, met blokken speelt hij alleen maar in bed – verder plaagt hij Tommy en loopt weg als hij de kans krijgt – Vanmorgen liep hij een heel eind weg en ik haal hem niet zo makkelijk meer in. Ik heb hem toen aan een [3] lang touw vastgebonden. Maar na een tijdje weer losgelaten – omdat hij zo ongelukkig was. Hij heeft een mand vol speelgoed, maar gaat liever met zijn duim in zijn mond staan uitkijken als bewijs dat hij zich verveelt, of gaat de bedienden plagen. Vanmorgen was ik er diep wanhopig van. Misschien brengt een zandbak uitkomst en een hoog hek, zodat hij niet weg kan lopen. In Batavia heeft hij erge last van de warmte, en als er bij Em nu een kind van zijn leeftijd was, zou het best gaan – en ik weet niet wie voor hem moet zorgen als ik alleen zou gaan. Henk en Riek komen wel in Bandoeng, maar ze moeten hun huis inrichten – ik zou wel kunnen vragen of ze hier kwamen logeren, ik heb toch het kinderbedje van Menno dan nog staan en ook het grote logeerbed, misschien doen ze ’t wel, maar ’t is misschien wel veel van ze gevergd, maar met Henkje is hij vermoedelijk erg blij en veel gemakkelijker – je ziet wat een overpeinzingen! Het is wél een mooie gelegenheid, omdat we Anneke en Thijs toch aan boord wilden brengen, en mijn darmpjes niets liever dan warmte hebben. – Wat gelukkig dat Vader nog niet gepensioneerd wordt, erg prettig, een [4] gelukwens waard – inderdaad is het heel wat plezieriger dat jullie deze levensstaat kunt blijven voeren en wij daar alle drie + aanhang als verlofgangers van zullen kunnen meegenieten. – Jantje Westerveld constateerde juist ongevraagd dat Axel niet meer loenst, maar dat ogenkapje zal zeker geen kwaad kunnen; het zal de zenuwen nog meer versterken, als hij ’t maar leuk vindt! Want het heerschap zou je moeten vastbinden om hem iets aan of op te kunnen doen zonder dat hij toestemming geeft – Wat merkwaardig dat Vader school had op Juliana’s verjaardag, dan zijn wij hier in Indië meer Koningsgezind!! Er stond juist in de krant dat Marchant aftreden wil omdat hij katholiek werd, zou nu de spelling er tóch doorkomen. Er is een enorm comité van protest, waar o.a. prof. Huizinga ook in zit. Hier op “de Vrije School” (antroposofisch) zijn ze in de eerste klasse er al mee begonnen. Van de leidster van deze school hoorde ik gister een voordracht bij de Ortten aan huis, Hok wou niet mee – ik ben er erg enthousiast over, zoals de kinderen één worden met hun kennis, en er niet als vreemdelingen tegenover staan; hoe juist het kunstzinnige en muzikale wordt naar voren gehaald, en gepaste vrijmoedigheid geleerd. Die kinderen zullen er later niet tegenop zien om een menigte toe te spreken; allemaal prachtdingen!

Dag hoor, vele malen omhelsd.

Eida. 

[Randje pag. 4]

Gelukgewenst met het a.s. huwelijk van Jan Alingh. [5]

HOK

G. Ons kantoortje is nog de rommeligste kamer van het huis. Nog niet alle boeken liggen in de kast. Er is nog geen lampenkap. Deze komt gelukkig morgen. Het tapijt ligt ook nog niet op zijn plaats, terwijl het bureau ook nog verzet moet worden. We zullen deze week trachten de boel netjes te krijgen en de schilderijen op te hangen. Want ook dat is nog niet gebeurd! – Zondag gingen we naar Lembang. Axeltje mocht op een paardje. Hij wou er gewoon niet meer af. Resultaat 2 middagen geslapen als een os, de zondagmiddag tot half elf ’s nachts en maandag tot half acht. Maar hij is er niet stijf van geworden. Wij volwassenen zouden zo’n rit nog weken daarna voelen! Axeltje begint nu de straat op te rennen, het fijnst vindt hij het als hij nagelopen wordt. Gelukkig dat hier ook maar weinig verkeer is. Morgen krijgen we ons tegenbezoek van één der buren. Vanmiddag stond in de krant dat er weer mensen in vaste dienst genomen zullen worden, met ingang van 1 juli. Nu ze zullen me zeker nemen, want de hoogste chef, het hoofd van de Mijnbouw heeft net van een paleontoloog van de B.P.M. zoveel lof over me gehoord. Het is wel goed, dat je die hulp van een buitenstaander hebt, en nu is die chef zeer met me ingenomen. We zullen het maar afwachten. Beter treffen kunnen we haast niet. Het huis bevalt ons nog erg best. Het wordt nu wat koeler, omdat we de droge tijd naderen. Anneke komt al over een week of wat en over een maand dobbert ze al lang op de Indische Oceaan.

Dag Hok.

EIDA

Geliefden – De post bezorgt alles al aan ons nieuwe adres doordat we hem ook een verhuiskaart zonden – Zo is het geschriftje van Johanna Naber ook direct hier gekomen – Veel dank – er wordt juist aan ’t eind van ’t jaar een Vivos avond gewijd aan de Vrouwenbeweging en ze hadden het erover hoe aan dit boekje te komen. Ik ben er erg blij mee – heb je misschien ook nog wat van Mevr. Rutgers-Hoitsema[1]? Ik voel me te weinig op de hoogte – en dat moet je wel zijn als lid van de Ver. van Vrouwenrechten, verbeeld je dat Mevr. Razoux Schultz, onze beroemde IEVVO tegenstandster, Volksraadslid geworden is, de eerste vrouwelijke, precies wat ze gewild heeft – Ze is ook hoofdbestuurslid van de Ver. van Vrouwenrechten, dus indirect heb ik nog aan haar benoeming meegewerkt! Het merkwaardige was dat er 2 anderen indertijd kandidaat waren. – Wat zal Irene zeggen! – Van Irene gesproken, ze laat hier niemand iets horen en Alex schrijft uit Holland dat hij nog niks heeft, hoewel “men” hier beweert dat hij kans heeft bij de Hilversum Radio. ’t Is afschuwelijk voor ze dat ze nog steeds niks hebben – Adri Buriks had eerst het plan in augustus te gaan trouwen, maar nu is haar verloofde erg ziek geworden en heeft ze ons verzocht nog geen vervangster voor haar te zoeken. Wij houden ook het liefste háár. We zeggen altijd netjes u tegen elkaar – het lijkt me beter voor de verhouding omdat ik nu eenmaal bestuurslid ben – iedereen mag haar graag. Zou Hils eventueel nog willen komen op eigen kosten? O nee, die is al in Utrecht aan de dieetkeuken hè. [2] Ik ben erg met de IEVA in de weer, na me er enige weken niet mee bemoeid te hebben – We hebben kans dat uit de Gouvernementsloterijen ze ons jaarlijks tekort van ƒ 3.600.- willen betalen, - dan zijn we toch boven Jan, want we hebben nog een klein beetje kapitaal. – Wat heb jullie weer film gedraaid, ongelooflijk, ’t is te hopen dat er nog iets van over is tegen dat Mevrouw Rempt hem krijgt! – ’t Lijkt me ook schitterend dat jullie dat meisje Kamp huurden – want Wytje is al veel te groot voor een baboe en aan zo’n meisje zul je wel enorm veel steun hebben, ook met kleren wassen en verstellen. – Zalig zo’n bloemententoonstelling – ik ben blij dat ze er hier ook mee begonnen zijn – Een kennis, net uit Holland, beschreef een seringenzaal van de schitterendste kleuren dat hij er stil van geworden was. Het bestaan van zoiets vergeet je hier, hoewel er hier wel steeds meer werk van kweken gemaakt wordt. Ik heb nu juist wilde paarse seringen in een vaas staan, maar ze geuren ongeveer niet. – Ter ere van Anneke’s verjaardag hadden we de Ortten te eten, ik had een feestmenu gemaakt met hors d’oeuvre, zodat het leek alsof we de jarige zelf hier kregen! – Het zal overigens niet lang meer duren, over een week hebben ze al vendutie – Verder ter ere van het feest werd [3] mij een kies getrokken tot meerder vermaak! Een verstandskies die steeds nooit dóór wou komen en alleen nog maar met een puntje uit het tandvlees stak, welk puntje al een gaatje had! Ik heb erge napijn gehad met hoofdpijn en natuurlijk kreeg ik toen juist visite! ’s Avonds was de narigheid weggetrokken, zodat we het erg gezellig hadden met de Ortten, hoewel de djongos de soep vóór de hors d’oeuvre binnenbracht en ik hem er weer mee weg moest sturen! Maar zoiets hindert de gastvrouw meestal alleen maar! – Vandaag zijn de extra planken gekomen voor Hok’s boekenkast naar welk ogenblik ik met verlangen heb uitgekeken, want nu zal eindelijk het kantoortje, waar nu de boeken nog dwars over de grond liggen, ook netjes worden! – We waren erg genoeglijk bij de buren Wormser op bezoek, van onze leeftijd, met een dochtertje van 2 jaar, waar Axel veel naar staat te kijken. Ze hebben al een beetje samen gespeeld maar meestal maar kort. Axel is zo’n echt schoffie, hij ziet er direct smerig uit, maar zo echt leuk jongensachtig. Hij rijdt nu ’s avonds “appa” ofwel te paard op de rug van zijn Pipa en ’s morgens vroeg vóór het ontbijt gaat Hok met de kindertjes, Tommy ook [4] omfietsen, ten pleziere van het gehele drietal. Wat enig dat op jullie plattegrond de Van Ruysdaelweg voorkomt; als je de Dagoweg naar boven gaat, dus naar Borromeus toe, ligt de straat rechts van de weg, en het huis ook rechts, want aan de linkerkant is alleen gras en een kali, voor welke laatste Axel veel belangstelling heeft. De gewoonte der Inlanders om daarin neer te hurken, volgt hij met oplettendheid!! – Wat is Oom Herman Schaap nog oud geworden, als je dan ziekelijk wordt, is het toch niets meer gedaan – Tante Frieda is nu zeker ook tegen de 60?, of 70? – Ik heb nu steeds last van oprispingen en van honger, maar voor de rest alles best, de hummel is nu al aardig levendig; grappig dat Moeder bij Emma ook vanaf 27 december rekende, dus ’t is geen 9 maanden + 9 dagen. – Hok heeft toch al bedankt voor de liedjes, die jullie stuurden, we spelen er telkens uit “De meisjes” is zo enig, veel dank hoor, inderdaad wel laat! – Axel is dol op hopjes omdat ze kleven, geloof ik! Want hij zuigt er even op en bewaart hem dan verder tot iedereen, die hem aanraakt, ook goed kleeft – hij bewaart al zijn lekkers zo zorgvuldig al is het dan in zijn hand en niet in zijn zak zoals wij in Grouw!

Dag omhelsd Eida.

[Randje 1 (zij) pag. 2]

Zeg, Mam, die kennissen van ons, die nu op wachtgeld in Arnhem zitten, zijn erg verlegen om goedkope lekkere thee. Zou jij haar niet even kunnen schrijven over het theekantoor

[Randje 2  (zij) pag. 2]

in Nijmegen? Misschien wil ze wel veel tegelijk bestellen met een paar mensen –  maar blijkbaar weet ze van het bestaan daarvan niet. Tooropstraat 1, Arnhem.

[Randje onder pag. 2]

Alleen maar haar inlichtingen geven, voor de rest moet ze zelf maar zorgen –  Als je tenminste tijd hebt.

[5]

HOK

7 mei ‘35

G. Vanavond weer eens erg ijverig geweest. Het kantoortje d.w.z. een ruimte van 4 bij 6 meter moest de beurt hebben. Ik ben op geen stukken na klaar, er zijn zoveel boeken. Het is wel opgeschoten; de kasten zijn vol, maar de boeken moeten nog gesorteerd worden. Dat zal nog wel enige tijd vorderen. Vanmiddag een tennis-wedstrijd gespeeld; met heel veel moeite gewonnen. Ik geloof dat niemand dat had verwacht. Ik ging natuurlijk met veel zelfvertrouwen ter wedstrijd.

Elke ochtend rij ik met Axel op de fiets en Tommy aan een lijn om, tot groot vermaak van het tweetal en van de buurt. Het schijnt een heel gek gezicht te zijn. Ik doe het voornamelijk om Tommy wat moe te laten lopen. Dan heeft hij tenminste geen neiging om weg te lopen. – Alvast bedankt voor de muziek die per zeepost zal komen. De piano staat nu zo leuk en vrij, dat je er eerder toe komt wat te gaan spelen.

Henk Heyrmans is al tweemaal bij ons geweest. Erg aardig. Hij is niets veranderd. Riek hebben we nog niet gezien. Ze worden per 1 juni in Bandoeng geplaatst, we zullen ze wel vaak bij ons op bezoek zien.

Dag Hok.

EIDA

30 april ’35.

Geliefden – De vorige maal kreeg jullie wel een dikke brief hè. Ik had IEVA papier gebruikt dat veel zwaarder bleek. Toen we ’t ontdekten was het al 10 uur, zodat we ‘t niet meer overschreven. Er stond ook meer in dan anders, dunkt me daarbij beide zijden waren beschreven. – Gisteravond kwam ditmaal pas de luchtmail, maar jullie brieven staan dus des te verser in ons geheugen. Moeder doet veel vragen over m’n gezondheid en ik zal maar even precies antwoorden, want reden tot ongerustheid is er heus niet! Het geval wil dat hoewel ik allang geen diarree meer heb, het vet uit m’n eten nog steeds minder goed verteert, behalve boter en melk. Ik drink dus evenveel melk als Axel nu en laat al m’n eten met boter klaarmaken. Verder bestaat het dieet uit licht verteerbare kost en zoveel mogelijk gezeefd en geraspt. Het eten smaakt er even goed om. Dit alles heb ik van onze vriend Linn, bij wie ik ben nu Sparmann weg is, wat me stukken beter bevalt omdat Sp. toch al zo lang aan m’n darmpjes werkte zonder resultaat en geen internist is. Om precies te zijn, ik eet nu galpillen die het eten helpen verteren en Pankreontabletten[1] en voel me uitstekend, hetgeen wel bewijst het feit dat ik al enige dagen zelf kook, daar Annah ziek is en ondertussen ook nog voor Axel zorg en voor m’n naaiwerk! [2] Linn onderzoekt de ontlasting steeds zelf en dat is ook een reuze voordeel bij Sp. want hij weet precies van alles hoe het verteerd wordt. Voor mijn part bleef Sp. nog maar lang weg, voor deze kwestie ga ik ook zeker niet meer naar hém. Die ijzer-levertabletten had ik van Sp. daar ik wat bloedarmoede had door de minder goede vetvertering. Van de spijker is heus waar, maar die kookte ik de eerste maal uit hoor! Het is een middel van Sp., afgekeken van de Hongaarse boeren! – Ik heb nu bepaald alles uitgebreid precies verteld, vind je niet. – Wat enig dat die Anna bij Bosma een medaille kreeg, inderdaad een prestatie, 12½ jaar. Zoiets lever ik hem zeker nooit! – Was ’t gezellig met Dick en Marietje[2]? Sinds de zomer had je ze toch niet gezien hè. Gelukkig dat Mieke weer op mocht, ze heeft anders lang gelegen, leek me. – Toen Henk Heyrmans hier kwam, was Tommy weer geweldig uitgelaten, hij zal zich jullie bepaald ook nog wel herinneren – Deze week heeft hij als waakhond overigens een figuur geslagen daar de fiets van de jongen met zijn kleren erbij, uit de garage gehaald zijn. Gelukkig ontdekte de jongen het zelf nog op tijd en heeft de vent [3] achterhaald! Maar Tommy kan met al die boodschappers, die de hele dag komen en gaan, ook moeilijk weten, wie de kwaaie eronder is! – Enig dat jullie ook zo verrukt zijn van A.C.[3] – Volgens een collega hier, die hem ook in Holland sprak, is hij nu meer theosoof dan geoloog of iets anders. – Zondag waren we in Pengalengan in een hotel, bestaande uit alleraardigste bungalows. Elly Linn + familie logeerde daar 5 dagen en had ons gevraagd te komen, vooral daar haar man dan met Hok kon tennissen – We troffen het erg met het weer, het was daar net lekker, niks koud, om 5 uur ’s middags zaten we nog buiten. Het is hier in Bandoeng de laatste tijd Bataviasch warm. Wat zal het in Batavia wel zijn, ik moet steeds aan Em denken. – Vandaag een vrije dag, Hok ging vanmorgen met Axel naar de parade. Axel is dol op paarden, dus je snapt wat dat voor hem was! Hij kwam al van het eind van de straat naar huis hollen om te vertellen in zijn onbegrijpelijke taaltje. Een kennisje van ons ontdekte dat Axel net zo spreekt als ik, ongearticuleerd en dat het geen wonder is, dat je hem nog niet kunt verstaan, want dat hij onmogelijk van mijn woorden iets kan maken! Nu, ik hoop maar dat hij ondanks mij toch nog [4] leert spreken. – Hoe bevalt Marietje Aalbers haar nieuwe moeder? Hok is erg blij met het geld van zijn tennispot, morgen is het de eerste, dan kan hij het krijgen! – Wat stom dat ik het briefje over de pasteitjes niet vond. Voortaan moet je ’t maar in de brief vouwen en dichtplakken dan kan Hok het toch niet lezen. – Heeft Bert Schlütter nu een baan? Zou het nu toch doorgaan dat Vader nu al gepensioneerd wordt, des temeer reden voor jullie om dan over een paar jaar hier te komen! – Hok heeft wéér een overdrukje aan jullie verstuurd, geweldig hè. – We hebben vergaderd met het IEVA dagelijks bestuur over het feit dat we geen aandeel uit de loterij krijgen. Gelukkig ging Mevr. Chavannes net naar Holland en heeft in Batavia ze nog even toegesproken. Misschien zullen ze nu ons jaarlijks tekort dekken. Dat is voor ons tenslotte al voldoende, maar anders is ons kapitaal eind volgend jaar op. In elk geval moeten we zuiniger zijn, ook laten we de polikliniek mensen voortaan een kwartje betalen, maar kloppend zal onze kas wel nooit worden. – We waren heel genoeglijk bij de rechterburen, morgen bij de linker. – Axel slaapt nu alleen in een broekje tot we naar bed gaan, zijn kamer is erg warm – Hij stopte in alle gaatjes waarin de deurspangen sluiten apennootjes, hij wordt een echte kwajongen. Met de kindertjes Linn van 3 en 5 had hij erg veel pret.

Dag Eida.

[Randje pag. 4]

Dien woont niet in Paré-Paré zelf, maar in Rappang, een gat in de buurt –  Ik kreeg een lange brief van Emy. Zij schijnt weleens wat te horen van Annie Gerritsen. Ze stuurde ook kiekjes. [5]

[Randje pag. 1]

Veel dank voor jullie wensen voor ons nieuwe huis.

HOK

G. Vandaag werd voor de variatie de parade ter ere van Juliana op het terrein voor het gebouw van G. B. gehouden. We konden er dus gemakkelijk heen. Axel was erg opgetogen over de paarden en de soldaten. We konden de parade van een heuveltje heel gemakkelijk overzien. Het was gelukkig niet erg druk, desondanks heb ik Axel de gehele tijd op mijn arm genomen en na de parade wandelden we nog over het terrein. Ik was dan ook doodop toen we thuiskwamen. Onderwijl trakteerde ik Axel op apennootjes, waar hij erg dol op is. Een gedeelte stopte hij echter in de gaatjes waarin de espagnoletten moeten. Na de parade gingen Axel en ik samen naar de kapper. Hij was erg verrukt, want hij mocht alleen op een grote stoel zitten. Hij vond het knippen erg interessant. Hij hield zich muisstil, alleen nu en dan keek hij naar me en lachte fijntjes, alsof hij met mij een erg leuk geheimpje had. Daarna kochten we wat snoepgoed en deelden alles met Tommy die zolang in de auto had moeten wachten. Met Eidje gaat het heel best. Nog altijd de hoogvlakteziekte, waartegen volgens Linn alleen dieet probaat helpt. Tenminste zolang men in Bandoeng is. Gaat men echter de warmte in, dan verdwijnt die ziekte. Eida moest maar eens nu en dan naar Batavia. –  Zondag gingen we naar Pengalengan, een echt gezellige dag. We kwamen pas na zevenen ´s avonds thuis, zodat Axel de gehele weg terug al sliep. Hij schijnt niet zo erg goed tegen bochten te kunnen. Hij ploft dan neer op Eida´s schoot en gaat slapen, maar is weer kiplekker, wanneer de plaats der bestemming bereikt is. –   Het huis bevalt ons nog altijd, het is alleen wat warmer dan op de Berlageweg 3. Dat huis is nog altijd leeg. We gingen er een paar dagen geleden heen, maar begrijpen niet, hoe we het daar zo lang hebben uitgehouden.

Dag Hok.

Bedankt voor bijdrage tennispot. Wellicht gaat een gedeelte naar de filmpot.