EIDA

17-9-’35.

Geliefden – De baby van Elly Linn is er, een zoon, terwijl ze zeker een meisje gedacht had. Misschien wordt de onze nu wel een meisje omdat ik vast op een zoon reken! Inderdaad is de jongensnaam Ariaan, niet geslaagd, maar maak van Moeders 3 namen[1] nu maar eens een behoorlijke jongensnaam! “Arie” vindt Hok lelijk en Hans heet ons huisdier altijd, zoals nu Tommy’s jonkje weer. ’t Is treurig dat we er nog niets op kunnen bedenken. Ik denk dat we het meisje dan maar houden op Lisa Ariana, de laatste vindt Hok nl. zo mooi, dan is bezwaar van A’s ook opgeheven, en daaraan zit ook helemaal Sari!!, net als verborgen steden, de verborgen Omie! – Ik maakte dat schattige voile jakje voor over truitjes, dat jullie op 6 juni stuurden voor Elly na in het blauw, meer dan schattig is het. Ik zal er ook nog één voor Dien maken, want de gewone dingen zal ze ook allemaal wel nog hebben – Van de moeder van Erna Jansen kreeg ik een grote babydeken, die ik fijn voor Axel bestemde, niks zeggen! Ik heb nl. al 3 babydekens voor ’t arme schaap. Hij zal dáár al onder bezwijken; een vierde kan ik hem moeilijk [2] ook nog aandoen!, en ik piekerde er juist over één voor Axel te kopen daar hij zo lang wordt. Overigens kunnen we op ’t ogenblik niet aan dekens denken zonder warm te worden; ik doe Axel zijn nachtpak pas aan als wij naar bed gaan. Eerst slaapt hij in een broekje en een dun jasje alleen; zelfs ik slaap zonder deken! – Ik heb deze week nog 2 dagen de naaiman gehad, hij heeft fijn de wiegenklamboe helemaal omstrookt –  hij is nu schattig geworden. Riek deed me de goede raad aan de hand om de tule ònder de dichte stof te doen, dat staat stukken beter. Er moeten nog een paar zalmkleurige strikken aan en de tule hangt niet gelijk genoeg naar m’n zin, maar dán is het zaakje weer voor elkaar. Die man maakte ook nog 2 pyjama’s voor Axel, die ik zelf knipte en enige jurken in orde, die ik uit het Ziekenhuis weer aan moet, en hij deed nog veel verstelwerk, wel ideaal, maar toch ben ik nog lang niet klaar want ik heb pas 4 nachtjaponnen geopend, en die nieuwe van jullie nog niet en verder moet ik nog onderleggers beletteren en er nog enige omhaken, ik heb er pas 11, flanellen luiers inbegrepen, wel wat weinig. Je ziet de baby moet nog wat wachten. Zál ook wel, want de datum is en blijft 5 oktober [3] of Moeder nu al buikpijn heeft of niet, ik heb jullie naar waarheid ingelicht! Het is waar dat m’n p.f. al in november uitbleef, maar in december was hij er wel degelijk. Bij Em’s trouwen had ik het wél, Anneke heeft zich vergist. Moeder kan dus gerust belletjes ’s morgens vroeg, zónder buikpijn aanhoren! – Vandaag de troonrede, we zijn niet gaan luisteren want 10 over 6 is zo’n lastig uur. Dan moet Axel net gaan eten. Wat verschrikkelijk als die oorlog dóórgaat en dát alleen om het prestige van Mussolini, een misdadiger is hij. Plotseling gaan ze allemaal ruzie maken, lijkt het wel. Polen en Rusland ook al. Ontzettende dingen hangen ons dan boven het hoofd. – Gezellig dat Anneke steeds bij jullie koffie drinkt, echt genoeglijk en fijn dat Van Leggelo alle gepieker heeft weggenomen, een prachtman. – Wij zagen de kindertjes Drost ook, de jongste haalde ze even uit de wieg. Beiden zijn ze even blond als Emy, de oudste speelde met Axel, ze is 4 maanden jonger en ook al blozend. Maar spraakzaam was ze niet, maar heel lief om te zien. – Axel zit nu vaak de hele morgen bij zijn buurvriendin. Als hij wat lekkers te eten krijgt, gaat hij haar er ook wat van brengen d.w.z. met dat plan [4] gaat hij op weg, ik weet niet of hij het altijd uitvoert! Mevrouw Wormsen, de Ma, wil wel elke morgen op Axel passen als ik in ’t Ziekenhuis ben, maar ik vind het wel wat veel gevergd van iemand die je nauwelijks kent, als zij uit zou gaan, zou Julie Chavannes het hele stel nemen. Ik hoop overigens dat Jeanne het maar kan doen – Tek Bheng is al aan ’t werk in Buitenzorg en Jeanne heeft hier een logee, de zuster van Loe Ping Kian. Ik moet nog eens met haar overleggen wanneer ze haar meubels verstuurt. – Mevrouw Zeeman maakte een keepje voor de baby en de zuster van Erna een wit flanellen konijn, beeldschoon. Mevrouw v. Vianen had ook al bezoek aangekondigd, maar Zus heeft nu paratyfus, daarom heeft ze Anneke nog niet geschreven, moest ik zeggen. Hok is vrijdag ná de logee ook nog alleen naar de bioscoop moeten gaan, daar ik nodig moest bijslapen. Een echte herenavond dus! De volgende avond was hij trouwens ook alleen op een studentenfuif en ik met Riek bij Cor Ruys, die me nu zeer slecht beviel. Hij deed op het toneel precies zoals wij “gek doen”. Geen minuut leefde hij in zijn rol, tot slot speelt hij nog Mercadet op Em’s verjaardag. Fie Carelsen draagt de stukken, ze is bijzonder goed – Juist een briefkaart van Em om weer over mijzelf te schrijven! Ze is erg belangstellend, misschien vraag ik haar hier als Hok naar het congres is in oktober dan kan hij ook met een gerust hart gaan en kan Hok op háár bed slapen!

[Randje pag. 4]

 Ik heb enorm gelachen om Wytje en de vrouw met het Kapothoedje, om wat van te krijgen! – Moeder had blijkbaar alleen aan Em geschreven over Leenmans.

[Vervolg onderaan pag. 5]

[5]

HOK

G. Wij hebben zondag Henkje gefilmd, op hun verzoek voor een cadeautje voor Moeder van Gilse. Ik hoop, dat de film in de smaak zal vallen. Ons viel hij tegen. Henkje is ook niet gemakkelijk om te filmen. Hij is weinig beweeglijk en lacht daarbij ook al zelden – Er waren dus al heel weinig mogelijkheden. – Met de gewone mail ontvangt u er één van Axel, die omstreeks juni genomen werd. Midden in de film ziet u Westerveld met zijn meisje. We hebben hen maar heel kort genomen, omdat het niet nodig was meer film aan hen te besteden. Wat is Axel in vergelijking met Henkje gemakkelijker op te nemen. – We zijn erg blij te horen dat Annneke en Thijs nu erg best zijn. Dat is al de helft van de vreugde van een verlof. Stel je voor dat je al die tijd moet gebruiken om weer op te knappen – Met Eida gaat het erg goed. De baby zal deze maand nog wel niet komen. Geduld dus. Ik zal de boodschappen van Moeder bezorgen. – Er is al een plaats besteld in Borromeus. Axeltje spreekt al over de “pepi” – hij kan nog altijd de f en de b moeilijk zeggen, – maar bedoelt er wel meestal de dochter van Tommy mee. Deze is al erg groot, gelukkig een zeer kalm dier, dat zich door Axel laat maltraiteren. ’s Ochtends wacht niet alleen Tommy op Axel maar ook Hansje. Ze mogen Axel gezelschap houden, wanneer hij op de pot zit. Tommy voor hem en Hans op het bankje. –

Hok.

EIDA

Bep is pas officieel verloofd in september of oktober schreef ze, de man heet Ten Sythoff. Is Tante Leidie niet overgekomen voor Anneke c.s.? – Een Mevrouw de Haas, die Anneke uit Pontianak kende, informeerde naar haar; vanmorgen ontmoet op kraambezoek bij Elly Linn. – Ik heb schattige babyzeep gekocht, Indisch fabricaat, een roze zeiltje in de wieg, en een tafeltje voor de naaimachine, reuze geslaagd allemaal – Dag hoor – vervelend van de jongensnaam!

Eida.

EIDA

Geliefden – Ongelooflijk zijn jullie aan de fuif geweest – Palais de danse en dergelijke, geweldig! Fijn dat jullie zo’n pret hebt en dat Anneke haar 6 Indische jaren rijkelijk beloond vindt. Het is ook een feit dat ze al die Hollandse dingen nooit zo zou gewaardeerd hebben als ze die altijd om zich heen gehad zou hebben – Tenslotte hebben wij zo toch een rijk leven met afwisselingen en sensaties! Voor ons, die steeds op Bandoeng zitten, is de afwisseling wel minder groot, maar toch het feit dat je thuis bent in twee werelden is toch een rijk gevoel. Soms zal het tweeslachtige daarvan ook neerdrukkend zijn als je voorgoed in ’t ene land moet blijven, maar zover zijn we nog niet – Ik las het boekje “Levensvreugde” nog alleen pas hier en daar, al m’n kennissen zitten er op te azen, daarom kom ik er zeker niet toe het gauw uit te lezen! – Op ’t ogenblik regent het heerlijk, maar binnenshuis brengt het vooralsnog weinig verfrissing hoewel alle deuren en ramen openstaan, daar er geen windje te bekennen is. Bij mijn weten heb ik het nooit voortdurend zo warm gehad, [2] ik heb me in Bandoeng tenminste nog nooit zo dun gekleed – misschien wordt het een tweeling! Vermoedelijk overigens niet, want Boon kan precies voelen hoe hij ligt en nummer 2 kwam daaraan niet te pas. Ik zit nog steeds met m’n wiegenklamboe, wacht op een ingeving – gelukkig heb ik nog 3 weken, want ik geloof niet dat het te vroeg komt – ik heb overigens ook nog geen plaats in Borromeus! Ik heb maar besloten tot de 2e klasse, met 2 bedden; met 3 bedden lijkt me ál te erg als het vol is en de anderen bezoek hebben en je daar zelf nog niets voor voelt. – Ik ben deze week weer heel wat aan ’t chaufferen geweest en ik heb er helemaal geen last van. Ik doe telkens een uurtje boodschappen, er blijkt telkens nog zoveel te doen. Ik moet toch alles behoorlijk in orde hebben als het zover is. Lettie Buck heeft een eiwitvergiftiging gehad, haar hele lichaam opgezwollen en zij gek van de jeuk, gelukkig is ’t weer voorbij d.w.z. ze is weer op – ik bezocht haar een paar maal. – Axeltje speelt nu veel bij ons buurmeisje Wormser, Chrisje heet ze; door Axel Tijsje genoemd. Bij opstaan en naar bed gaan en onder het eten vormt ze een onderwerp van gesprek. Het is jammer dat haar moeder zo moeilijk te genaken is, anders zou alles gemak- [3] kelijker gaan. Ze is nu één uurtje een morgen bij mij komen zitten op mijn verzoek, dat was al erg veel – ze is een zuster van Jettie van Bosse, die bij Anneke op ’t Gym was. – Wat enig dat Leenmans zo gehuldigd is. Natuurlijk heb ik hem niet geschreven daar jullie van tevoren mij niet inlichtten door je verblijf in Tirol waarschijnlijk. Is hij 25 jaar leraar? Leuk dat Moeder Em’s en mijn naam ook nog op de lijst heeft gezet. Grappig dat Anneke daar net “Tiens” ontmoette – woont die ook in Den Haag? En Jup, waar zit die nu? – Ik heb juist weer een prachtboek van Anker Larsen onder handen “Koning Lear op klompen”; het gaat over het toneel. Zijn boeken zijn allemaal zo bijzonder, altijd een hoofdpersoon, die helemaal buiten het gewone soort mensen valt en bijzonder belangwekkend – Axel spreekt nu al in zinnen zoals: “wisjes zwemmen in water?” Hij was zondag met Hok in de dierentuin en genoot weer van de beo, die tabeh zegt. Hij weet nog niet dat dat “dag” betekent, hoe zou hij dan 14 dagen bij Mamma kunnen zijn! [4] Als hij goed Hollands spreekt, moet hij ook Maleis leren, daar ben ik zeker voor. Maar voor zo’n mengeltaaltje voel ik niets. – Hij kan al met alles helpen, zelfs het verlengsnoer aan de kastlamp vastmaken. Hij vindt al die dingen zo interessant, moet precies weten hoe een stopcontact heet en een stekker en alle onderdelen van een auto. – Hij speelt veel met Hansje, Tommy’s dochter. Je moest hem zien wandelen met Hansje in één arm en Tommy aan de andere hand. Hij juicht van plezier als hij met Hansje in de arm wegloopt en Tommy er achteraan. Tommy snapt heel goed dat het spel is en wordt niet meer onrustig. – Zondagavond zagen we een troep Chinese kunstenmakers, een slangenmeisje, doodgriezelig en prachtige acrobaten en een goochelaar, een schitterend variété was het, 2 uur aaneen werden zonder ophouden je de meest merkwaardige staaltjes van handigheid, evenwicht en lenigheid vertoond. – We hebben ons enorm geamuseerd. Zaterdag hebben we Cor Ruys voor de vierde maal, Henk wil er niet meer heen, maar Hok gaat mee als trouw echtgenoot. – Tine Schepers schijnt in oktober in Bandoeng te willen komen – ze heeft Annie Thijsse en ons om logies gevraagd – d.w.z. ons heel vaag – ik zet trouwens voorlopig het logeerbed niet meer op – heb alleen een divan aan te bieden, maar oktober schikt mij niet!! – Antwoord

[Randje pag. 4]

vooral op de naam van de a.s. spruit! – Axel noemt zichzelf nu “Aatje”! Enig dat Wyt “ai” zei tegen Axel te paard, –  hoe vindt hij de films wel?

Dag Eida [5]

HOK

10 september ’35.

G. Prettig, dat u het zo gezellig samen hebt; zo hoort een verlof ook te zijn. Prachtig, dat Anneke zonder operatief ingrijpen weer genezen kan worden. Dat is een felicitatie waard. – Eida is druk met de voorbereidselen voor de ontvangst van de nieuwe huisgenoot. Het schiet al hard op. Zij is volmaakt gezond. We zullen er het beste van hopen. Gaarne uw mening over de namen, die we bedachten, eventueel ook suggesties – Sinds gisteren de eerste regens, na een volkomen droogte van vele maanden. Het frist wel op, maar droog koel weer is toch prettiger. – Zondag gingen Axel en ik naar de Dierentuin, daarna zouden we gaan zwemmen. Van het laatste is jammer niets gekomen, omdat ik thuisgekomen van de Dierentuin in slaap ben gevallen. Het was zo warm ook. Axel protesteerde tot mijn verbazing niet. Ik probeerde hem ertoe te krijgen om klapperwater met suiker – een heerlijke drank – te drinken. Helaas, hij weigerde: blijkbaar is hij van het type van de bekende boer. – Verder kreeg hij een paar maal een pak slaag, voor zijn ondeugendheid. Het hielp even! Met Hansje, de teckelin, staat Axel al op zeer goede voet. Het is een aardig beest, dat een stootje verdragen kan.

Dag Hok.

EIDA

27/VIII ‘35

Geliefden –

Postpakket en brief in goede orde ontvangen, morgen te openen – We schrijven dan met de volgende luchtmail, over 3 dagen – dan kun je meteen verslag krijgen – We zijn goed thuisgekomen van ’t vakantieoord – jammer dat het voorbij is. We zijn erg verbrand, al is ’t nog niet zo koperkleurig als Thijs –

Dag. Eida –

Ik heb enorme slaap van de klimaatsovergang zeker! – Ook een pak kleertjes van Em, fijn. [2]

HOK

Dag, tot over enige dagen.

Hok.

EIDA

19/8 ‘35

Geliefden –

Nu jullie juist huiswaarts reist, zijn wij in ons vakantie oord en genieten van hoogtezon en niets doen, zijn al roodbruin, waardoor we er opeens zoveel beter uitzien. ’s Morgens na ’t ontbijt wandelen we meestal en vanmorgen liefst 2½ uur aaneen bergop - bergaf – ’t was wel veel, maar een schitterende weg, eerst door de theetuinen van Gualpara[1] en daarna langs ravijn en door bos waar steeds gedeeltelijk schaduw was. Axel deed het grootste deel te paard, tot zijn grote tevredenheid, maar toen hij er bijna 2 uur op gezeten had, was het hem toch te machtig en hij was er niet meer op te krijgen al ging de conversatie steeds over het paard, dat nu behalve “appa” ook “paatje” heet. Hij zegt nu alles na en vraagt steeds hoe wij alles noemen. Aan tafel is dat een heel leuk spelletje – Vandaag zijn de meeste gasten vertrokken – zondag was het hier aardig vol; maar Axel heeft nog geen speelmakkers gevonden. Hij amuseert zich gelukkig dol met de beo, de konijntjes (koentjes noemt hij ze hardnekkig), de goudvissen, kippen, apen, en het beertje. Koeien heb je hier helaas niet, daar had ik me juist op verheugd, want die vindt hij hogelijk belangrijk. [2] Overigens valt het ook tegen dat je op een boerderij blikken boter en -melk krijgt! Maar verder is het eten ten zeerste uitgebreid – de hoofdmaaltijd ’s avonds met een niet te tellen aantal gangen. Het bevalt ons best dat we geen bedienden mee hebben – m’n was staat nu in de Persil in onze wasbak en morgen is alles schoon, ideaal! – Het bevalt Hok ook erg goed het niets doen, hoewel hij eerst beweerde geen vakantie nodig te hebben – Elke morgen draagt Axel de overall, enorm prettig en ook de Tweka blouse is bijzonder geschikt. – Er is hier ook een zwembad, waarbij we enige uren op een morgen zoek brachten, Axel met een emmertje aan de kant, water scheppend (hij wil er liefst niet in, houdt niet van de kou!), Hok zwemmend en bakkend en ik een onderlegger omhakend. Ze hebben hier heerlijke banken met een zonnescherm er aan vast, zodat je overal toch in de schaduw kunt zitten, prettige dingen voor de gasten, die je op Tjileuntja niet hebt. Bovendien is het hier minder koud en schel. In Pengalengan heb ik altijd last van het licht. – De avond vóór we weggingen, aten we met andere vrienden van hen bij Henk en Riek. Henk was weer de oude en droeg zijn bril ’s avonds niet meer. Riek is altijd even prettig, al zegt ze niet veel, maar ’t is echt iemand waar je wat aan hebt. Ze heeft me ook een heerlijk warm wollen jasje meegegeven dat ik elke avond draag – We waren daar speciaal ter ere van de 60-jarige Mevr. v. Gilse. – Henk kent Emma Kamp en haar broer ook. – Wat een enige kiekjes van Wytje en Menno als Tirolertjes, wat een dikke wangen hebben ze gekregen. [3] De laatste morgen voor ons vertrek kwam Jeanne ook binnen stappen. Ze ziet er veel beter uit, dikker en blijer. Tek Bheng en zij genieten er dagelijks van, van die onderneming-met-ruzie weg te zijn, al is het beroerd dat er nog geen uitzicht is op wat anders. Tek Bheng is niet meer zo humeurig en ze kunnen het samen veel beter vinden. Ze wonen voor niets in een huis van Tek Bheng’s moeder. – Als onze baby inderdaad op 5 oktober geboren wordt zal het wassende maan zijn én een zoon! Ik heb uitgerekend dat het 9 oktober volle maan is. De dokter beweerde 24 oktober, maar die zal er dus pal naast zijn. Hopelijk! – Hartelijk gelukgewenst met jullie middelste dochter en met jullie kleinzoon, de oudste, feliciteren jullie de ouders ook van ons, een prettige dag toegewenst! Ik hoop dat jullie in Holland ook weer zulk mooi weer hebt als in Tirol –  die vrienden van Henk en Riek beweerden in hun verlof in ’t geheel 4 mooie dagen gehad te hebben, wat het wéer betreft althans. – We vertoonden de laatste film voor Henk en Riek, die enthousiast waren, maar hij is nog niet onderweg hoor, denk daaraan – Geliefden, het is 10 uur en hier buiten krijg je vroeg slaap – weer omhelsd,

Eida. [4]

Ik kreeg al een verjaarsbrief van Mia Lodder, maar over Bep’s verloving schrijft ze niet, wel dat Bep een baan heeft in Apeldoorn. – Dinsdagmorgen. Dadelijk om 10 uur gaat hier de lichting. Vanmorgen blijven we maar thuis, gezien de krachtprestatie van gister. Hok is al in tennis tenue en heeft andere mensen uitgedaagd. Ze zullen wel geen kans tegen hem hebben en blij met hem zijn – Ik heb de laatste tijd enorme last van maagzuur, gister na één portje wist ik me geen raad. We hebben in Soekaboemi port en beschuit gekocht voor gebruik op de kamer; als je iets bestelt, kost het direct zoveel en zo is ’t ook gezelliger – m’n was hangt te drogen en we zitten hier zalig in de tuin, een heerlijk oord. Nu geliefden – dat jullie ook zo’n heerlijke tijd in Den Haag tegemoet gaat, als je in Tirol gehad hebt – het beste met Anneke. Omhelsd,

Eida [5]

HOK

G. We zitten sinds zaterdag in het Bungalowbedrijf “Boerderij Cramer” en genieten. De omgeving is prachtig, het weer is stralend en het hotel is goed, eenvoudig, netjes en royaal, wat men nu niet van alle bungalowbedrijven kan zeggen.

Eidje vindt het hier ook reuze, en Axel niet te vergeten. Deze heeft alles wat hij maar hebben wil: een paard om door de theetuinen te rijden, koentjes (= konijntjes) die hij zelfs zijn apennootjes, waar hij idolaat op is, gunt. Vissen, een schommel en een draaimolen! Hondjes zijn er ook en dan een pratende beo (= ekster), die “tabeh” tegen Axel zegt. Axel verstaat “pappie”. Axeltje is in de wolken wanneer de beo iets tegen hem zegt. Verder is er voor de ouderen een groot zwembad en een tennisbaan. Ik heb van de laatste nog geen gebruik gemaakt, uit gebrek aan partners. Het zwemmen heeft me al een jeukerige huid bezorgd. Vanochtend wandelden we een drie uur door de theetuinen. Axel op een paardje tot hij zelf vroeg om te wandelen. Het bleek dat zijn beentjes stijf waren van het zitten. We blijven hier tot de volgende week maandag. Dus nog een week, die wel erg snel zal voorbijgaan. Eergisteren gingen we naar Sitoe Goenoeng, waar we eerst van plan waren heen te gaan. We zijn blij, dat we er niet zijn. Het is er zeer afgelegen en verder zou het Axeltje niets bieden. – Wat naar van Anneke’s pijnen. Laat haar maar door een kundige dokter in behandeling nemen. Walraven heeft hier een paar vliegtuigen gebouwd. We kennen hem niet. – Ik zocht hier een oude onderwijzer van me op, een man van 82 jaar. Helaas gaat het hem niet meer zo best. Hij lijdt aan geheugenverlies, ofschoon hij overigens nog gezond is. Het was een heel goede pedagoog, die zeer gezien is bij zijn oud-leerlingen. Vier jaar geleden waren we ook bij hem. Toen herkende hij me nog. – De 28e zijn we weer thuis om Eidje’s verjaardag te vieren.

Dag Hok.

EIDA

13-8-‘35

Geliefden – Wat fijn dat jullie het zo met het weer treffen, al regent het nu eindelijk ook eens een dagje – maar vervelend van Anneke’s rug, ik hoop dat die intussen weer beter is geworden. Enig dat Moeder nu Wytje verhaaltjes vertelt bij het eten. Hij is toch op een echt leuke leeftijd voor grootouders. We genoten van de aanblik van het kiekje van de grootouders met de kleinzoons, het geluk straalt van de gezichten! En wat is Thijs een nikker, geweldig. Won hij het bij het tennissen? -  Tommy heeft gisteravond een dochtertje gekregen, eentje maar en nog wel een echte teckel! Hij is glimmend pikzwart, zonder enigszins bruine vlekken en volgens Hok met Tommy’s korte oren. Zijn poten zullen ook wel hoger zijn dan van zijn Pa, wat zal het voor een mirakel worden!? De Pa is van de buren, een erg aardige verstandige hond, wie weet heeft de dochter niet de snuggerheid van de Pa. Tommy heeft er erg lang over gedaan dit keer en toch is ’t er maar [2] eentje. Voor ons wel een geluk, want wàar brengen we hem onderdak. – Het is half 12 en smoorheet – elke dag wordt het drukkender, Bataviase temperatuur, akelig is het; maar vrijdag of zaterdag gaan we “naar boven” we verheugen ons er erg op, al is het wel verkwistend om in een hotel te gaan, maar de B.P.M. helpt ons een handje! – Zus Mendes da Costa is plotseling getrouwd, hij kreeg opeens een oproep en toevallig hadden ze zich alvast laten voorhangen zodat het gisteren net de eerste dag was dat ze konden trouwen. Hok en Axel zijn op de receptie geweest, ik heb in zulke dingen geen zin meer. Namens A. + Th., Em en Dirk en ons kocht ik een theeservies, waar ze alles bij kan krijgen, voor ƒ 8,25, dus ieder ƒ 2,75, goedkoop hè. Ik hoop maar dat Anneke het niet te weinig vindt, maar aan een ontbijtservies zonder theekopjes heb je niets en die 2 serviezen samen, was me te duur. Laat ze ’t maar bij jòu storten Mam, op onze rekening, dan hebben we meteen weer wat afgedaan van onze schuld, de rest komt wel weer eens. Is ’t al weer afgelopen? Ze hebben er overigens niets over gezegd van het servies, ze helemaal door het hoofd gegaan zeker, maar Zus zal wel eens aan- [3] komen, daar hij 1½ maand eerder gaat, naar een plaatsje in de buurt van Pontianak. – De dames van ’t IEVA bestuur zijn zeer goed te spreken over het schoonzusje van Mevr. v. Vianen, ze maakt een prettige indruk – Axel heb ik in bed gestopt om even wat te slapen, in geen tijden deed hij dat ’s morgens, maar hij is zo vervelend dreinerig en “nee”- zeggerig dat me dit de beste oplossing leek. Hij gaat de laatste tijd zo moppig praten. Hij is dol verrukt van “baby Tommy”; gelukkig durft hij er niet aan te komen. Zondagmorgen waren we bij de Heyrmansen. Henkje vindt hij zoiets belangrijks dat Riek “Tante Henkje” heet, en hij er steeds heen wil als we langs de Engelbert v. Bevervoordeweg rijden, terwijl ze op de Nijlandweg wonen. Hij kent de weg in Bandoeng al aardig goed. – Henk heeft zo gemeen een tennisbal op zijn oog gekregen dat hij een week rust moest houden en erg slecht met het oog zag. Hij was zo down omdat hij bang was bijziend te zullen blijven, maar nu is ’t alweer aardig in orde. Hij draagt alleen nog een donkere bril en is weer gevoelig voor mopjes. Ter ere van zijn moeder aten we taart, maar om zijn gezondheid is het etentje tot donderdag uitgesteld. Ik moest net even mijn djongos over de kip [4] inlichten, die hij bakt. Hok is gelukkig tevreden over de resultaten van het eten van de laatste tijd. Soep maken doet hij uitstekend en de rest ook, alles is smakelijk – Ik doe er zelf natuurlijk ook méér aan, zondag heerlijk kalfsvlees gebraden, zelf maar gedaan, zelfs Van Anrooy kon er geen lelijk gezicht bij gezet hebben! – Wie is voor Van Anrooy overigens in de plaats? – Dit is weer jullie eerste brief in ’t Haagje en nu is ’t gauw Wyt’s verjaardag en van Loutje en van mij, en van Jeanne en van Jan Drost (29!) en Josephientje Beudeker (26!), hoe vind je de hoeveelheid – Dien verwacht de derde en Emy is onderweg naar Buitenzorg waar we hen waarschijnlijk de 26e opzoeken, daar dat onze laatste dag boven is en we dan toch in de buurt zijn en meteen geschikt Axel weer eens aan Mamma kunnen vertonen. Ze verlangt er allang weer naar, want bij Em’s trouwen zag ze hem het laatst; Houw zit in Makassar op dienstreis, Fanny alleen thuis met Mamma. – Axel begint nu alles te vragen, “waa’s dat”, “waa’s Henkje”, en steeds maar door – maar je moet beslist iets antwoorden, al houd je een heel verhaal waar hij niks van snapt, dan is hij toch tevreden. – Zo, ik ben weer wat opgekikkerd door aan jullie te schrijven, de tandarts heeft me vanmorgen m’n tandvlees zo gemeen pijn gedaan – ik heb net een hele kies verloren, d.w.z. de vulling die er 4/5 van besloeg, de tandarts zucht en steunt ervan! – De pijn in m’n zij is nooit meer teruggeweest sinds ik een korset draag – de dokter zei dat het geen spier was maar het nierbekken en door deze steun voorkom je een ontsteking. – Het pak is al gekomen! –  hoera, ik heb al met plezier op de douaneverklaring geloerd!

Eida. [5]

HOK

G. Eind van deze week nemen we tien dagen vakantie. We trekken naar een bungalowbedrijf in de buurt van Soekaboemi: “Boerderij Cramer”. Axeltje zal het wel reuze vinden met al die koeien en kalveren. Hij was in Poerwokerto er al zo gek op. Het plaatsje ligt ongeveer even hoog als Lembang, zodat we het er wel koud zullen hebben. Axel moet daar maar ook zwemmen leren; er is ook een zwembad bij. Het zal ons ƒ 20.- per dag kosten. Tommy heeft een jonkje, een teckel. We hopen dit teckeltje aan Houw kwijt te raken, hij wil er toch een hebben met een stamboom. Die stamboom kunnen we voor hem maken. We hebben alles verwacht, maar dit niet. Stelt u voor en teckel met Tommy’s steile oren, en rechte poten, verder een kraagje. En tot overmaat van ramp een juffrouw! – Tirol moet wel een reuze land zijn! Van Aller heb ik weleens wat gehoord, maar nooit iets van hem gelezen. – Na de buikkrampen van enige weken geleden heb ik geen bezwaren meer gehad. Het is naar mijn menig niet anders dan een verstopping geweest. Wat jammer dat Anneke zich wat minder voelt. Ik hoop dat het niets erg is. –  Onze film is reuze geworden, we zullen hem zo spoedig mogelijk wegsturen. Axel was ook bij de Weltpremière aanwezig, hij heeft zich reuze geamuseerd. Hij blijkt erg gesteld te zijn op Tommy. Nu Tommy steeds bij haar baby is, komt hij haar van tijd tot tijd troosten. Ik ben alleen bang dat hij het teckeltje een beetje erg ruw hanteert. En iedereen vertelt hij van de pepi van Tommy. Axel kan geen f en de b moeilijk uitspreken. Hij zegt er de p voor in de plaats. Dat is iets van de Maleiers. Hij zegt b.v. piets in plaats van fiets, pisjes in plaats van vissen, kang-kang = katjang, hoe vindt u dat?

Dag Hok.

[EIDA Tegenwoordig zegt hij al zeer voorzichtig “wiesjes”].

EIDA

Geliefden – Vermoedelijk zal dit jullie laatste brief in Tirol worden. Wat mooi uitgemikt dat jullie allemaal 3 dagen na elkaar teruggaat. Dat is zeker om de diverse huizen in orde te maken – Waar gaat het jonge paar eerst logeren? – We genieten steeds van jullie brieven, die zulke stralende stemmingen weergeven. Wat zul jullie weer uitgerust met veel gezondheid in ’t Haagje terugkomen. Jullie moeten de groeten hebben van de Ortten, die ook bruinverbrand uit de bergen teruggekomen zijn.  Nu is het onze beurt. We moeten de volgende zondag nog met Henk en Riek de verjaardag van Ma van Gilse vieren (11 aug.), ze vroegen ons te eten, maar de weekend daarna gaan we toch vast. Misschien gaan we op de terugweg over Buitenzorg, daar Emy en Jan daar zullen arriveren. Jan wordt een collega van Pim-hij. Het is wel fijn voor ze, denk ik,  weer eens in een stad te komen wonen, het was voor mij heel onverwachts, en ’t lijkt me enig ze wéér te zien. Wanneer zal ons dat met Dien gebeuren? – Vóór ik het vergeet: Baukje [2] was meer dan verrukt van dat blaadje van Pools houtsnijwerk en vroeg wat voor voorwerpen je in die geest nog meer kunt krijgen, vooral die bruine bladeren brachten haar in verrukking. – We hebben deze laatste weken heel wat beleefd met de bedienden, d.w.z. het was duidelijk dat de hit ons heeft bestolen en zeer geraffineerd met de Lips sleutel uit het zakje van Hok’s overhemd dat aan de kapstok in de slaapkamer hing, op een middag dat wij allemaal uit waren, ook de djongos. Eerst een briefje van ƒ 25.- toen van ƒ 10.-. Op aanraden van Mevr. van Vianen haalden we de politie erbij, die evenwel natuurlijk (!) geen succes heeft. Ik heb haar nu gister ontslagen en de kokki, die niks lekkers kookte en liever niet dan wél werkt erbij!, een zalige rust – ik heb met veel genoegen zelf de slaapkamers gedaan, al kon ik dan de grond niet dweilen! – De vrouw van de djongos is er nu bijgekomen en die twee doen nu samen alles, de djongos is de kok. Ik leer hem alles en hij vindt het fijn, en ’t is wel goed voor mij m’n kennis op te halen. Ik leer hem ook meteen “het waarom”! – Ik doe nu zelf ook het een en ander in de huishouding zodat we tot na ’t Ziekenhuis geen extra [3] hulp meer nodig zullen hebben en hoe minder mensen in je huis, hoe prettiger! Met de mail krijgen jullie een hele bezending kiekjes van ons huis. ’t Is fijn dat Anneke de uitleg erbij kan geven. En dan hebben we nog iets erg leuks voor jullie, eigenlijk voor Moeder’s verjaardag maar dat duurt nog zo lang, in de hoop dat de lege filmpot zich tegen die tijd gevuld zal hebben, sturen we deze maar tussentijds – zonde dat Anneke’s jongetjes steeds ziek waren, zodat we hen er niet op hebben, maar enfin, jullie ziet ze nu in werkelijkheid en dat is nog wel iets geslaagder! Deze gaat nog niet met déze mail, misschien over 2 weken, maar met de kiekjes zul jullie ook al tevreden zijn, zoals wij trouwens met die van jullie. Enig is die van jullie allemaal samen en die op de Alpenwei, waar we met genoegen Anneke in shorts zien. Hok heeft net goed gekocht voor 2 shorts, beige. Hij wil erin gaan tennissen, zoals reeds andere heren. Hij verslijt heel wat flanellen broeken, dus een schitterende bezuiniging!, die ons ook goed te pas komt, nu Hok’s vaste dienst voor de deur staat, die nu bij de Directeur is. – Ik ben geweldig aan ’t naaien, dankzij het korset heb ik geen last meer met zitten en [4] naai met genoegen de hele morgen. Axel’s kleren moeten aan alle kanten opgeknapt, zodat ik me niet hoef te generen voor degene, die op Axel zal passen over 2 maanden. Em schrijft dat ze ter onzer beschikking staat, maar ik vind het wel wat veel gevergd als ze 2 weken haar gezin alleen zal laten. Jeanne is misschien beter. Zij waren nu in Bandoeng, en kwamen een avond bij ons. Zij is enorm mager maar dolblij dat ze van die ellendige onderneming weg zijn. Het leek me ook dat ze samen aardiger waren, wie weet waar dit ontslag goed voor is. Tek Bheng is er gewoon uitgetrapt omdat degene, die hij verving gezegd heeft “hij of ik” en die andere er al 10 jaar zit. Ze wonen voor niets in een huisje naast hun moeder, dat is tenminste een erge steun. Tek Bheng heeft ook al gesolliciteerd, misschien heeft hij geluk, want de beslissing voor de nieuwe baan ligt bij iemand, die geen sympathie heeft voor degene, die Tek Bh. eruit gooide. – We hebben op de IEVA nu 14 oud-leerlingen in de 2e klas en 42 nieuwe, bijna ons maximum! Ik hoop dat Irene ook maar terugkomt, Alex komt over Siberië en Irene’s wachtgeld loopt ook op zijn eind. Tine Sparmann is uit het IEVA bestuur gegaan wegens “drukke werkzaamheden”, dus natuurlijk om mij, vervelend. – Axel heeft zo genoten van zijn laatste film, vooral juichte hij om Tommy en een paardje. Voor ‘t eerst dat hij er alles op zag – bij Tommy komen jonkjes, ook een strop, over een paar weken al, leuk voor Axel, jammer dat

[Randje pag. 4]

we er geen aan Anneke en Thijs kwijt kunnen! Dag Eida. [5]

HOK

G. Wat een prettige berichten uit Tirol, we genieten van de beschrijvingen. Wellicht dat we er ook eens komen. Mijn verzoek om in vaste dienst te komen is nu blijkbaar al bij de Directeur. Hij moest nog inlichtingen hebben of ik inderdaad niet gemist kan worden. Prompt kwam hierop het antwoord dat het zo is. Wanneer de keuring plaats zal hebben, weet ik niet. Houw is ook nog doende om in vaste dienst te komen. Ik hoop voor hem, dat hij niet afgekeurd wordt. – We draaiden zo pas de wereld-première van een product van de Ruysdaelstudio. Axel was enorm opgetogen, hij herkende er zichzelf op, verder toonden we hem kiekjes, ook die vond hij prachtig, vooral de kiek van de eetkamer. Die noemt hij “etem”. – Axeltje begint al heel aardig te converseren. Hij zegt nu alles na, natuurlijk erg onbeholpen nog, maar toch begrijpelijk. – Mevrouw van Gilse viert op 11 aug. haar 60e verjaardag; we zijn bij Henk uitgenodigd om te komen avondeten. Zondag zag ik ze met Henkje in de Dierentuin, waar ik met Axel heen was. Axel is nog altijd dol op de vogels. Het is reuze leuk om met hem in de Dierentuin te wandelen, maar erg vermoeiend ook. De wilde dieren vond hij weinig interessant, de olifant overzag hij, maar de vogeltjes en de orang oetan vond hij erg grappig. De apennootjes verhuisden voor het grootste deel in zijn eigen mond. Daar is hij dol op, zodat het al een bijzonderheid is, dat hij er ook enige afstond aan de dieren. Deze week draait “One night of love”; we moeten er nog altijd heen.

Nu dag Hok.

EIDA

30 juli ’35.

Geliefden – We zijn intens blij met jullie verheugde brieven. Zondag kon ik er alles van aan Em vertellen, daar Dirk met de post een dag later kwam. De anderen lieten we allemaal samen roeien, Hok met alle kinderen en wij zaten samen in het hooi achter een bamboebosje te kletsen. Het is echt gezond voor hen allemaal die hoge lucht, al is het er ’s middags en ’s avonds razend koud. Het is wel een genoeglijk hotelletje als je je niet ergert over de vuile boel hier en daar, stom overigens want niemand had zin er nóg eens te komen. – Maar zo´n omgeving als jullie daar hebt, dat is wel heel wat anders, sneeuwbergen en dennenbossen, ik kan me voorstellen dat ook Anneke haast weer de oude is. Enig dat die Emma Kamp zo´n steun is, al heeft ze weleens strubbelingen met Papa en Mama[1]. Anneke heeft er ook wel wat aan moeten wennen aan een juffrouw die je bij je naam noemt, maar dat is blijkbaar al voor elkaar. De verhoudingen hier zijn wel heel anders, maar het komt ook doordat je met de meesten niet kunt praten, overleggen. Ze zouden het ook maar [2] vreemd vinden als je ze om raad vraagt. Ik doe het weleens met de huisjongen, maar dan zegt hij na zijn raad altijd “of doet u maar zoals u het het beste vindt”. De hit laat zich door Axel van links naar rechts sturen als ik even niet in de kamer ben en trouw sjouwt ze mee en handelt naar zijn believen. Als hij niet wil dat ze werkt, werkt ze niet! – Leuk zijn de kiekjes, die van Vader en Anneke is zo duidelijk van dichtbij en een prachtkiek van het dorpje. Ook die van de kade in Priok is aardig, de onze moeten we ook eens te voorschijn halen. – De logees zijn vertrokken maar meteen werd onze jongen ziek, hij vat erg vaak kou, meestal bij het waken als wij uit zijn – ik zal hem nu verbieden in de open deur te gaan zitten. Ondertussen ontdekte ik dat ze de vlekken van m’n zilver met Vim weg maken en daarmee de glans, ik snapte al nooit waarom het meeste al zo dof is. Vervelend zijn die dingen, die mensen zien geen verschil tussen zilver en blik. De Remptjes zijn weer geweest – tot hun grote verrukking kregen ze ieder een Kwatta reep van hun weddenschap met Hok van zondag en een bakje ijs. Zondag hebben ze met Hok gezeild, Loutje en hij in de zeilboot en Dicky en Anneke in een kano, welke laatsten glansrijk het eerst de eind- [3] streep haalden! – Riek bracht me goeritaatjes voor de baby, daar heb ik nu weer een hele bende van, maar die voor mezelf heb ik nog niet, ik hoop maar dat ik ze hier of daar kan lenen. – We hebben nu al 4 dagen geen huisjongen – het is erg lastig daar de 2 andere bedienden zware controle vereisen en er niemand is om voor ’t avondeten te zorgen en voor ’t ontbijt. Misschien komt hij morgen weer, dan kan ik weer wat naaien, Riek komt morgenochtend dan schiet ik misschien wat op. – Het hele huis van de Linns wordt gemoderniseerd, is volkomen overhoop, zodat Elly de wanhoop nabij is daar ze niet eens bij haar babykleertjes kan, waaraan ook nog gewerkt moet worden. Ze leeft in koffers, hetgeen enorm beroerd in onze toestand om het bukken. – Het is werkelijk een vermelding waard dat Vader zomaar weer mee bergen beklimt, dat is toch wonderlijk goed genezen, schitterend. – We hebben Axel [4] geleerd de bloemetjes te begieten, wat hij zo heerlijk vindt dat hij ’t wel de hele dag wil doen. Hij krijgt dan een grote bak water in de tuin waaruit hij met zijn emmertje schept om de gieter te vullen, meestal vergeet hij de bloemen zelf te begieten daar hij graag de stralen weer in de kom laat vallen, hetgeen hij boeiender vindt! Zijn liefste speelgoed is verder een plaat waarop een vliegmachine, een trein en een boot. Hij kan daar niet zonder eten! – Dien en ik schrijven elkaar tegenwoordig zowat ééns per maand, een plotselinge verandering, beiden lui met schrijven. Maar Houw gaat nu naar Celebes en komt waarschijnlijk in hun buurt. – Jeanne en Tek Bheng schijnen bij Tek B.’s moeder te komen logeren, maar aan ons hebben ze zich nog niet laten zien. Ik heb Jeanne direct geschreven zodra ik van hun ontslag hoorde, maar tot nu toe niets. Ze vinden het zeker vervelend om zó te komen aanzetten. – Vanmorgen las ik Axel jullie brief voor wat hij prachtig vond. Als ik stopte zei hij “ja” en af en toe lachte hij of hij een mop had gehoord. Hij telefoneert ook in zijn eentje, tegen de kastdeur, zegt hallo en ratelt dan wat onzin en direct daarop dáág. En hij heeft het toch niet veel meegemaakt dat ik het doe.

Dag Eida. [5]

HOK

G.

We vinden het erg leuk te horen dat de vakantie in Tirol 100% geslaagd is. Dat Vader de bergen in kan is toch een prestatie. Het is geen wonder dat Anneke in dat schone oord zo opfleurt. Ze was hier inderdaad al aan het Europese verlof toe. – Verleden week hield Mussert hier een voordracht. Ik was er jammer genoeg niet bij. Maar iedereen was enthousiast. Het verwondert mij ook niets, dat zij, die niet aan politiek meedoen met hem ingenomen zijn. Hij heeft het juist over de keerzijde en de uitwassen van de democratie. Iedereen is het met hem eens, dat die democratie op haar laatste beentjes loopt; maar wat zal de NSB ons voor minder aangename dingen brengen, wanneer zij eens aan het bewind komt. – We zijn verder erg benieuwd hoe het af zal lopen met Colijn als kabinetsformateur. Wat sloeg prof. Alberse een figuur. – Zondag bezochten we Dirk en Emma. Ik heb met Loutje gezeild. Hij deed het voor de 4e maal, ik heb het nog nooit gedaan. Resultaat was dat we in een uur tijd slechts 200 meter van de kant kwamen. (Thijs zal het wel beter doen). Desondanks voelde ik me al zeeziek worden.

Dag, groeten aan allen,

Hok.

DIRK

Bandoeng 22/7 ‘35

Lieve Moeder en Vader,

Even een krabbeltje als opening van de Bandoengse brief ditmaal. Meer kan er gedurende een vakantie gepaard met een zakenreis niet af. Ik was tot vanmorgen te Tjileuntja, waar we het heerlijk hebben. We genoten deze week volop van de auto, maakten mooie tochten doch wandelden ook veel. Verder een intens leven op het water. Gister pagaaiden we het hele meer over; mooie stille kreekjes. Emke geniet geweldig, ziet eruit als een roos! Nu deze week tot zaterdag moeten ze mijn gezelschap missen, maar ik ging vanmorgen met een gerust hart. Vanavond zit ik even bij Eida en Hok te bomen, morgen blijf ik nog hier in Bandoeng en woensdag met de Eendaagse naar Soerabaja, waar ik twee dagen blijf. Zaterdag dus met de Eendaagse terug en dan met de auto nog door naar Tjileuntja. Zondag komen Eida en Hok ons daar opzoeken en maandag maken we weer een mooie autotocht naar de Papandajan-krater. Dinsdag terug en dan nog een dag thuis om alles klaar te maken voor augustus als de scholen weer beginnen, dan is de vakantie weer voorbij.

Wat een ontzettende vliegtuigongelukken met de K.L.M. De Maraboe had meen ik geen brief van ons bij zich. Maar we wisten niet wat we hoorden toen we gisteren het bericht over de Gaai[2] hoorden, ongelooflijk. [2] Zo wordt het vertrouwen in onze luchtvaart wel heel erg geschokt. Ik vlieg vast niet, stond op het punt om voor het eerst de tocht naar Soerabaja per vliegtuig te maken, maar doe het thans stellig niet. U kunt dus gerust zijn. En nu stop ik weer. Emke schrijft vanuit Tjileuntja. Weest allen met elkaar heel hartelijk gegroet door

Uw Dirk.

HOK

G. Even een kort krabbeltje. Gisteren kwam Dirk plotseling bij ons. Het was een druk en vol huis. Druk omdat Egbert en Baukje een vroegere vriend op bezoek kregen: Dr. Van der Pijl, die berucht is om zijn nervositeit. We hebben het met de Kreikens erg gezellig. We tennisten veel, terwijl Eida met Baukje vele gesprekken houdt. – Bedankt voor de Tirolse gelukwensen, ook Anneke en Thijs bedankt. Erg leuk, dat u het daar volkomen naar uw zin hebt. – Axel kan het zeer goed met de logees vinden. In het begin der week hadden we Han Tiauw Kie bij ons. Hij is niets veranderd. Precies zoals hij vroeger was; een beetje erg bang voor zijn figuur en vooral voor zijn stand. Dat moet je in deze tijd zeker niet zijn, wanneer je werkeloos bent. Eida maakt het heel goed. Ze is erg actief. Verleden week had ik reuze constipatie. Ik kromp haast ineen van de pijn. De dokter gaf me een morfinespuitje en klaar was Keesje. Merkwaardig, binnen de 5 minuten was alle pijn weg en ik was weer normaal – de constipatie is dankzij pruimedanten weer over. – De dokter dacht dat ik ook een slechte vetvertering had, maar daarin vergist hij zich. Ik voel me zo goed als vroeger.

Dag, nog veel plezier in Tirol

Uw Hok. [3]

23 juli ‘35

Geliefden – Veel dank voor de veelzijdige[1] brief!, enorm dat jullie tot 10 gram mag gaan, en dat ook Anneke wat insloot. Buitengewoon fijn dat alles 100% is en dat jullie zo geniet. Naar de beschrijving lijkt het me ook zalig, misschien ook voor ons in ’37! – Ja, wat enig dat Em en Dirk nu ook al zo gauw komen, alleen vinden jullie er dan niks bijzonders meer aan als wij daarna komen, dan ben je al zo verwend!! – Geen wonder dat Wytje blij is met zijn grootouders en andersom, het zal zeker niet lang meer duren of Mennootje spreekt ook vloeiend. –  Gezellig dat jullie eerst samen in Innsbruck aten om aan elkaar te wennen, nu dat was wel direct weer voor elkaar hè! Enig Moeders eerste uitnodiging om mee te gaan voetballen! – We hebben erg verlangend naar deze eerste brief na jullie hereniging uitgekeken, gelukkig kwam hij vrijdag en niet een hele week te laat. De a.s. spruit is nog steeds enorm woelig, ik zal me maar een zwangerschapskorset aanmeten want ik heb nu de hele dag veel pijn in mijn zij, vermoedelijk een spier en Baukje is zo zorgzaam, wil me steeds makkelijke stoelen bezorgen en kussens. Het is zo gezellig met ze. Daarnet zaten we even op Dago met ons drieën Axel + de dames; de heren waren gaan tennissen. Zaterdagavond genoten we van Garbo “The painted Veil”, haar spel is altijd een genot. Na afloop hoorden we muziek in Homann waar we ’t laatst 2 jaar geleden ook [4] met de Kreikens waren. Op de dag van de aankomst van de Pelikaan in Holland. – Wat ontzettende ongelukken met die Douglassen – inderdaad zal de populariteit van de K.L.M. hier sterk door verminderen – die arme kinderen, die zich hebben opgegeven als stewardessen, wat zullen de ouders in angst zitten. – Hok kwam vrijdagmorgen thuis van kantoor griezelig geel en kleurloos, hij had enorme maag-darm kramp, die met toverslag verdween door een spuitje – de dokter is erg tevreden dat hij nu ontdekt heeft dat Hok ook een slechte vetvertering heeft, maar Hok eet als demonstratie juist allemaal dingen die daar slecht voor zijn. Veel mensen beweren anders dat hij mager is geworden, maar voordat je een man tot een medicijn krijgt! Enfin, ik mag lijden dat het alleen verstopping was. De logees kwamen net toen hij beroerd was maar na het spuitje ging hij kalm mee aan tafel! ’t Was erg gezellig met Henk en Riek de tinnen bruiloft te vieren, we speelden ’s avonds spelletjes na lekker gegeten te hebben. Gelukkig sloofde de kokki zich uit; maar nu heeft ze ons een poets gebakken, want voor Baukje bracht ze een baboe mee om te wassen en nu mist ze haar gouden horloge. Ik vind het zo beroerd en zij niet minder daar ze ’t juist verleden jaar van haar moeder kreeg. – Ik hoop erg dat het terugkomt, we zijn bezig het mens op te sporen. – Gisteravond aten we bij de Einthovens en Mevrouw Zeeman, heel genoeglijk, maar ondanks Anneke’s welsprekendheid vertelt ze met tranen in haar stem dat haar kleinzoon in Holland in huis gaat bij een familie die zijn stiefmoeder alleen maar kende! – We projecteerden gister op het scherm van jullie een film van Egbert, kwam heel goed uit, alleen komen de nerven van het hout nog wat te zien door de aluminiumverf heen, zodat we ’t nog eens zullen moeten laten overspuiten. – Axel heeft weer gezwom- [5] men met zijn pappie en oom. Hij vond het eerst weer erg koud maar later prettiger. – Hij had het ook in lang niet gedaan. Na de baby moeten we weer eens meer geregeld gaan, want Axel houdt veel van water. Hij heeft nu een gietertje gekregen, waarmee ik hem bij ’t baden nat maak tot zijn groot vermaak, als ik eraan kom rent hij alvast weg en dan moet ik hem nalopen en tijdens het lopen begieten. Na het baden gaan we voetballen, maar op bukken ben ik niet meer dol! Ik sliep vannacht op 3 kussens, dan houdt mijn maag zijn fatsoen, na een tijdje haal ik één weg, om zo langzamerhand weer lager te komen, een list tegenover m’n maag. – We weten nog niet waar we vakantie gaan houden, eerst moet het maar eens augustus zijn en ik door m’n naaiwerk heen, de wieg moet ook maar eerst klaar. – Onze buurman is gestorven 40 jaar – zijn vrouw heb ik niet meer gezien, ze moet helemaal haar stuur kwijt zijn, hoewel de doktoren haar al een maand geleden voorbereidden – ze heeft altijd hoop gehad. – Wist je dat Jan Hupkes + vrouw 4e klasse door het Gouvernement zijn teruggestuurd per boot – hij heeft zich bij de Anieim onmogelijk gedragen, wat een ezel hè als je nu eindelijk de baan hebt, die je wenst. – Egbert stookt steeds Axel op om mij niet te gehoorzamen. Gelukkig is hij nog te klein en zijn gehoorzaamheid aangeboren! Axel is erg op hem gesteld en vindt het vervelend als hij uitgaat, zegt dan steeds oom beg (=weg). –

Dag hoor,

Eida

[Randje pag. 5]

Veel groeten van Baukje. 

EIDA

15-7-’35.

Geliefden – Jullie brief is nog niet gekomen, misschien straks nog. Wat een ramp weer met de Kwikstaart, weer 6 dood – in onze krant stond dat het erg verdacht leek want dat er pas proefgevlogen was en dan onmogelijk 2 motoren zomaar kunnen weigeren. – Morgen onze tinnen bruiloft[1] – een gelukkig toeval wil dat juist Em c.s. die dag een uurtje langskomen om naar hun vakantieverblijf te gaan, misschien komen Henk en Riek ’s avonds; Axel krijgt ook een cadeautje. De volgende dag komt Han Tiauw Kie logeren, ik ben erg benieuwd hem weer te zien, hij komt alleen, is naar Batavia voor een baan, of het gelukt is? En daarna de Kreikens een week. Je ziet m’n a.s. baby komt maar steeds niet aan de beurt. Ik heb hopen oude onderleggers van Axel liggen om ze opnieuw om te zomen voor handdoekjes, maar de nieuwe flanellen (roze) zitten nog aan ’t stuk, evenals het goed voor de wieg. Annie Thijsse leent morgen de wieg voor 3 dagen, wel goed dan moet ik hem meteen tevoorschijn halen. Hij ligt nu nog op het rek in de garage boven de auto – Ik krijg nu steeds meer last van zitten en vannacht ook van liggen, ik zal me nu 2 kussens moeten aanschaffen, maar lenig ben ik nog [2] steeds vrij en dat hoop ik nog wat te blijven. – Gister waren we de hele zondag op Pengalengan bij de Linns in hun maandhuisje. Wij kunnen steeds aan elkaar zien hoe we eruit zien van buiten! Makkelijk – al is het wel desillusionerend als je soms nog eens mocht denken dat “het” niet opvallend is. Hok zegt dat we er hetzelfde uitzien en ik vind háár erg dik!! – We hebben de schoonzuster van Mevr. v. Vianen benoemd aan de IEVA, tot haar verstomming heb ik haar alleen maar gezien en geen van de anderen. Onze presidente is met vakantie en de rest vindt alles best tot het verkeerd gaat, ze laten alles aan mij over. Vanmorgen moest ik zorgen dat de hele uitstalling van de Jaarbeurs weer in ’t IEVA huis kwam. De opbrengst is zielig weinig, we hadden ook een slechte plaats in allerlei opzichten, maar ’t is toch weer reclame geweest. We hebben 27 nieuwe leerlingen, hopen dat er nog bij komen. Ik heb Adri Buriks op die Mevrouw v. Ede v. d. Pals gevraagd en laat ze fijn samen de boel regelen, erg handig. Vanavond is er receptie bij de legercommandant, wiens vrouw de erepresidente van de IEVA was, maar ik voel me niet meer receptie-fähig! Nu is de tante van Mientje ter Spill het geworden. – Met feestdagen in ’t zicht is het beroerd dat ik geen goeie kokki heb, ik geef nu dubbele instructies ook aan de jongen, die tenminste begrip heeft! – We weten nog steeds niet waar we onze vakantie zullen doorbrengen, ’t is een lastig [3] punt, maar ’t zal toch beslist moeten gebeuren – ik heb nu gezien hoe enorm goed de Linns eruit zien in de bergen. – Eén van m’n speciale jurken, juist die Anneke het netst vond, is gekrompen in de was, dat zijn van die dingen die je helemaal niet kunt gebruiken op ’t ogenblik! – Ik krijg 6 leverinjecties voor m’n ingewanden, dat schijnt tegenwoordig hét middel te zijn tegen alle kwalen, 30 kilo lever in 1 prik, eét dat maar eens! Axel heeft uit de wachtkamer allerhande boekjes met plaatjes van auto’s weggesleept en bekijkt die steeds aan tafel. Hij is sterk in ‘t inpikken. Gister blijkt hij van de kindertjes Linn een hele menagerie van kleine houten dieren meegesleept te hebben, ongemerkt onder in de koffer, aanleg voor smokkelaar! – De overall is erg handig voor ’s morgens vroeg, vooral nu de ochtenden zo koud zijn. Het staat hem enig. Ik heb juist genoeg aan één want af en toe wil hij graag zijn truitje aan. Hij heeft van die bevliegingen voor bepaalde kledingstukken en als hij die niet aan krijgt, wenst hij helemaal niet aangekleed te worden en dan hoef ik er ook niet aan te beginnen, want dan werkt hij geniaal tegen! Ik laat hem dan gewoon een minuut of 5 zitten en dan doet hij wel aan wat ik wil. – Ons buurmeisje van 2 wordt een steeds dikkere vriendin, ze zijn allebei gehaaid en hebben daardoor zeker respect voor [4] elkaar want ze huilen haast nooit bij ’t spelen. Soms komt ze om half 5 met de mededeling “Akkel zoeken” en dan loopt ze zijn slaapkamer binnen. Erge makkelijke manier om Axel uit bed te krijgen als hij er nog is. – Vanavond ontdekte hij zijn beeld in een zilveren lepel en noemde dat “pepi” (= baby), ik snapte eerst niet wat hij bedoelde tot zijn grote verontwaardiging. Leuk was dat. Hij interesseert zich enorm voor kleine kinderen. – 16/7 Bedankt voor jullie gedachten voor het tinnen bruidspaar! Hok gaf mij een beeldige tinnen bonbonnière, ook te gebruiken voor allerlei bij de boterham, en ik hem een asbakje van tin,  Axel kreeg een gietertje en een emmertje de welke de hele morgen in gebruik! – Hok kon niet overgehaald worden even thuis te komen voor koffie met slagroom + taartjes en voor zijn Bataviase familie, aldus hebben Axel en ik ze maar ontvangen. Ze brachten een beeldig tinnen bonbonbakje mee met bonbons erin en waren zeer jolig en gezond, zeer geslaagde invasie, Dicky alleen wat stil, vermoedelijk wat wagenziek, hij wou niks lekkers. Bij Em was het gelukkig gauw over zodat ze toch kans zag 2 taartjes te verwerken. Het was echt feestelijk. Julie Chavannes bracht ook een vaasje met bloemen, toevallig had ze gister gehoord dat Hok “alleen” de stad in moest, waaruit ze een feestdag concludeerde. En rode rozen van Henk en Riek, zo gezellig allemaal. Gelukkig zijn er nog 2 taartjes voor Hok over! Henk en Riek komen eten, er hoort nu eenmaal drukte bij een feest en bij gebrek aan familie doe je het met vrienden, ik wind me niet eens op over ’t eten, ik zocht een menu uit dat ik zelf kan afmaken, maar waar (hopelijk) geen ongelukken bij gebeuren! – ’t Is bijna 2 uur. Axel ligt in bed, hij was erg blij met Anneke Rempt, die het leukst met hem kan spelen. – Henk en Riek zijn er nu, alles is erg feestelijk, net kwamen de Verniers v. d. Loeff, schoonouders van Jan Westerveld afscheid nemen – Ze komen voor goed in Den Haag en zullen jullie ook eens opzoeken.

Dag Eida. [5]

HOK

G. Straks komen Henk en Riek feesteten en -drinken. Daarna gaan we wellicht maneschijn rijden. Het is nu net volle maan. Ze stuurden bloemen vooruit. Van Eidje kreeg ik behalve een asbak nog een tinnen cassette voor rookartikelen. Geslagen tin, erg mooi en witte chrysanten! We zijn erg benieuwd hoe Han Tiauw Kie het maakt. Hij is een zeer eigenaardig type. Erg gesteld op uiterlijkheden, en niet zelden onverantwoordelijk slap. Wellicht dat hij in zijn huwelijk veranderd is. – Men heeft mij verzocht 2e penningmeester te worden van de Bandoengse Kunstkring. Als er niet veel werk aan verbonden is, wil ik het gaarne zijn, omdat we dan altijd goede plaatsen zullen krijgen wanneer er voorstelling is, maar dan moet mijn geheugen voor gezichten beter worden, want ik zal dan een hoop nieuwe mensen leren kennen. – Familie Verniers van der Loeff gaat de volgende week naar Holland. Hij is op het Ministerie van Koloniën geplaatst bij de aanschaffingsdienst. Ze zijn net afscheid wezen nemen, toen Henk en Riek er al waren en Henk bezig was Axel te voeren. Axeltje is dolblij met zijn gieter. We zullen deze maand wel een hoge waterrekening krijgen! – Van Tjitere namen we allerlei soorten Oost-Indische kers mee. Het zal reuze goed staan in de tuin. Als het zover is zullen we aan het kieken slaan. – Hoe is het met de vakantie. Reuze gezellig? Zijn de kinderen al gewend aan de weelde van twee paar grootouders? – Onze vaste dienst is in behandeling. Ik hoop maar dat het met de keuring gesmeerd gaat.

Dag Hok.

Groeten aan Anneke en Thijs. We hadden vrijdag jl. een prachtig bouwstuk[2] van Mr. Mijs uit Garoet over Nederlandse fascisten.

EIDA

9 juli ’35.

Geliefden – Jullie zijn nu al een tijdje samen en houdt vakantie, moge die jullie goed bekomen! Enig dat wij nu ook al weten dat de reis der verlofgangers zo gunstig verliep en dat Emma Kamp zo goed bevalt. De volgende maal zullen we over de ontmoeting lezen – een sensatie! en hoe Wytje het 2e paar grootouders verwerkt, ’t zal best lukken! Om nog even op dokter Boon terug te komen, deze doet alles volgens de nieuwste methoden, elke week wordt mijn bloeddruk onderzocht én de urine, en als Sparmann druppeltjes gaf voor de ontsluiting zou het me niets verwonderen of hij doet het niet, want hij is specialist en doorkneed in ’t vak, wat hij doet zal zeker goed zijn, en Sp. is een praatjesmaker. Toen Egbert Kreiken ziek werd hier, vermoedelijk door oververmoeidheid, wou Sp. zijn longen doorspuiten, daar er vast wel etter in zou zitten, hetgeen hij Egbert in geuren en kleuren schilderde. Gelukkig was Egbert net geröntgend in Semarang en was alles in de beste orde bevonden, maar Sp. wist allang dat die dokter het niet goed gedaan zou hebben. Zó praat hij de mensen ziek en “redt” hij ze! Inderdaad heeft hij september ’30 goed ingegrepen, maar hij hoeft zich niet te verbeelden dat een andere chirurg het niet had kunnen doen. – Overigens nog gelukgewenst met de trouwdag. Gezellig weer met kinderen en voor ’t eerst met kleinkinderen erbij op ’t feest. Wij hebben bijna tinnen  bruiloft. Misschien logeren Egbert en Baukje dan net bij ons. – De kinderwagen waarin Martha Schepers moet rijden staat gepakt en wel klaar om verzonden te worden. Wij hebben er veel plezier van gehad en [2] als dank verfden we hem over en overtrokken hem van binnen met lichtblauw goed met een wit bloemetje, omdat ze schreef dat het weer zo’n blond kind is met blauwe ogen – Voor onze baby krijgen we de wagen van de Chavannes, ze zei dat ik er haar een groot plezier mee deed, dan was ze hem zolang kwijt, aardig hè. En van Riek mag ik de goerita’s lenen – 2 maal had ik ze van Dora Ter Haar daar die dingen haast niet verslijten door het gebruik van 10 dagen, plotseling bedacht ik dat ik die ook nog nodig had, glad vergeten. – Ik begin nu overigens wat actiever te worden, kocht goed voor de wiegenklamboe, een dichte stof (iets mooier dan katoen) roze met een lichtrood bloempje – ik zocht het uit met Baukje, na afloop waarvan we ouderwets in Bogerijen koffie dronken. Het was overigens niet ongestoord daar ze links en rechts kennissen zag en allemaal uit Semarang, Egbert kwam daar ook en plaagde weer geweldig. Ze zijn nu naar een onderneming. – Zondag trokken we naar Maswati. Annie en Jan hadden juist 2 logees, maar bij hen is het altijd “hoe meer zielen hoe meer vreugd”. Ze hebben hele nieuwe ameublementen, ze leven gewoon op, nu die ellendige baas van ze met verlof is. Ze vroegen ons onze vakantie daar door te brengen. Misschien kunnen we in augustus een week gaan – Ik ga maar niet mee naar Tjileuntja, ik weet niet waar ik Axel moet doen, want Em heeft hem liever niet mee en bovendien [3] is Hok dan wéér een week alleen en is het daar vakantie en een stikvol hotel met kinderen, en ik kan niets meedoen – Ik heb wel zin in augustus in een klein berghotelletje te gaan, waar niet veel mensen zijn en we niemand kennen. Voor Em is ’t misschien wel jammer. – Tommy is erg vijandig tegen een fox in de buurt, hij trok Axel’s fiets en ging ermee vandoor bij ’t zien van de vijand, Axel wist niet wat hem overkwam toen de vaart steeds groter werd, gelukkig plofte hij op het gras, Hok kon hem niet meer redden daar Tommy als een pijl wegschoot – Toen Hok de honden wou scheiden beten ze hem, gelukkig niks kapot. Vanmorgen weer een vechtpartij, waarbij de mispunten in m’n jurk hapten, een reuze scheur, gelukkig in een plooi. Voortaan laat ik ze kalm vechten! Axel zet ze telkens weer aan door ze tegen elkaar te duwen, hij is geschikt voor stierenvechter! – Gister heeft hij weer heldendaden verricht. Nadat hij eerst m’n fles 4711 in de wasbak had leeg laten lopen, is hij met kleren en schoenen in zijn waswater gaan staan dat in de zon in de tuin stond, een fraai heerschap! – We hebben weer genoten van Cor Ruys in de “Vier Müllers”, uitstekend gespeeld en uitstekend van inhoud – de meeste mensen die we spraken waren er niet zo erg verrukt van, waaruit ik concludeerde dat ze dan [4] Joodse gijn niet snapten, Hok gelukkig wel. Het was van ’t begin tot het eind vol fijne Joodse humor, enig. En fijn zulk spel van beroepsartiesten, in geen tijden gezien, want toen ze hier de vorige maal waren, lag ik in ’t Ziekenhuis, dus haast 5 jaar geleden. Je kunt aan de kleding van de dames anders wel zien dat het hun niet zo voor de wind gaat, mooie toiletten komen niet voor en veel dezelfde, maar dat is tenslotte bijzaak, hoewel het de stukken wel ten goede zou komen. Alleen de jonge Frances May is meestal om door een ringetje te halen. – De zuster van Mevrouw van Gilse, het gemeenteraadslid, is gestorven, ze werd al lang kunstmatig gevoed en ze wist al van niks meer al wekenlang – Henk zit er wel over in wat ze nu moeten doen, misschien samenwonen met een schoonzuster. Kon ze ’t maar met Tante Leidie vinden, kent ze die ook? – Tine Schepers schreef dat ze op Moeders gezicht gezien had dat er in Indië een blijde gebeurtenis op komst was, die ze nog niet wilde vertellen, maar ze had gedacht dat het bij Em was. – We zijn in gesprek met de schoonzuster van Mevrouw van Vianen, die lagere acte heeft, om aan te stellen aan de IEVA. Meneer van Vianen kan haar man toch niet gebruiken en nu hebben ze niets, alleen 2 privaatlessen en financiële steun van Mevr. v. Vianen, zielig en ze heeft heel wat getuigschriften, ’t lijkt een goede kracht. – Adri Buriks was een morgen bij me om over het nieuwe lesrooster te praten, ’t was erg gezellig, gelukkig had ik de tijd want ze bleef enige uren. – We hebben ’t IEVA internaat voor één jaar gesloten – Vanaf nu af aan zullen ze me op 

[Randje pag. 4]

de IEVA voorlopig niet meer zien, ik onttrek me ook de volgende maand aan de correspondentie – gister en vandaag was ik fijn thuis en deze hele week ’s morgens geen afspraak, fijn! Ik ga nu naaien, leuk! 

Dag Eida. [5]

HOK

8 juli ‘35

G. Nu zult u wel hoog en droog in Mieders zitten met A. en Th. en hun tweetal. Een prettige vakantie wensen we u toe en al de genoegens van het grootouderschap. A. en Th. kunnen nu echt vakantie houden; voor de kinderen zijn genoeg verzorgsters aanwezig. – Axeltjes stoutigheden heeft Eida reeds verteld. Ik geef hem maar van tijd tot tijd een paar tikjes; dat helpt reusachtig. Ons hitje zit hij steeds te plagen. Alles wat zij aanraakt of opneemt, wordt door Axeltje afgepakt. Wil ze ’s ochtends de voorkamer in, dan wordt ze door hem weer weggeduwd en de deur gaat dan voor haar neus dicht. Het hitje durft hem niets te doen en dat heeft hij natuurlijk in de gaten. Zijn driewielertje is zijn liefste speelgoed, maar hij laat het weleens ergens op straat tijdens een wandeling staan. Zijn ouders moeten maar zien hoe ze het thuis krijgen. Meestal is Tommy de reddende engel, die wordt er dan voorgespannen en brengt het thuis. Het is ons nog niet gelukt Axel aan het verstand te brengen, dat dat erg stout is. – Onze tuin is nu vol planten. Ze doen het veel beter dan aan de Berlageweg. Gisteren kregen we van Jan Schüller nog vele soorten. Nu kan er vrijwel niets meer bij. – Baukje was erg verrukt van ons huis. We weten nog niet wanneer ze bij ons komen. Sparmann hebben ze maar gauw afgezegd. Die was daar weer eens op hol geslagen. Verbeeld je, Egbert’s longen moesten maar eens met zout water doorgespoeld worden! Gelukkig dat Egbert hem gauw doorhad en zich niets van zijn verhalen aantrok. We zijn nog altijd blij, dat we hem niet meer hebben. – De Vier Müllers waren kostelijk. Jammer alleen, dat een komedie-avond hier altijd nachtwerk is. We waren bij énen pas thuis. Gelukkig, dat het zaterdagavond was. De vorige keer met de “Vorstelijke Emigranten” was het op een werkdag, zodat we de volgende ochtend allemaal weinig toegankelijk waren op kantoor. 

Dag, groeten aan A. en Th. en aan de Van der Laans. 

Uw Hok.