EIDA

20/6

Lieve naderende Schatten –

Wat is het ongelooflijk dat jullie nu al in Port Said bent. Hoe was het begin van de reis, zeker wel heerlijk. En lekker fris aan boord, maar nu in Port Said opeens erg warm hè. Heeft Vader één van Dick’s witte pakken al aangetrokken? Ik herinner me nog goed hoe trots de heren met hun schone gekreukelde(!) pakken rondliepen. Heb jullie ook een strijkkamer voor dames alleen! Eens ben ik het kamertje ingeslopen met Hok’s smoking maar het hielp toch niet veel en de ijzers waren niet prima. Nu gaan jullie zeker even de stad in. Laat je niets aansmeren door die opdringerige kerels. Eerst vragen ze je ƒ 10.- voor een ketting of zo en steeds lopen ze met je mee en als je dan weer dicht bij het schip bent, zijn ze al afgeslagen tot 1 gulden. De goochelaar is er zeker ook, zo’n enige kerel met zijn: “d’as sterk, allemachtig sterk zeg”! Zorg dat je hem nooit meer dan ƒ 1.- geeft want je krijgt het met moeite terug. Jullie gaat zeker kijken bij Simon Artzt, wij hebben toen enorm gedwaald voor we die winkel vonden en zijn er niet eens in gegaan. – Is het eten lekker en jullie maagjes in goede orde? Heb je beminnelijke hofmeesters? De meesten zijn alleen maar beminnelijk als ze denken dat je rijk bent! Dat kun je echt merken. Doen jullie ook gymnastiek elke morgen?! Of speel je dektennis of -golf. Is er ook een zwembad of laat dat jullie Siberisch?! Gezellige mensen aan tafel? – we hopen het zeer. Of zit jullie bij geval aan de hoofdtafel. Wij zijn eens een morgen aan de kapiteins- [2] tafel gaan ontbijten toen we niet eens wisten dat die daar keizer was. Toen hij kwam kon je wel merken dat hij het gek vond, hij vroeg Hok wie hij was, een echt verhoor, niets gezellig, werkelijk een keizer. O nee, het was de administrateur, kapiteins voelen zich meestal ook niet zo, zijn gemoedelijker. – Hok ried jullie ook aan geen dekstoelen te kopen, heb je gehuurde? Wat geestig van die Baas dat deze reis zo’n onderneming was “op je ouwe dag”! Kostelijk. – Ja jammer dat Betsy Thung zo’n slecht teint heeft, als dokter zou ik haar toch niet begeren, en ze wordt langzamerhand al oud. Als ze dokter is, is ze 36 jaar en kan dán pas in de maatschappij beginnen te werken. – Jaap Heyermans weet nu al dat Henk nog 3 dagen erbij kan dienen, wat zal hij juichen. Henk heeft die 3 dagen niet veel anders uitgevoerd, dan een kopje koffie drinken in de kantine enz. Ze wisten niet wat ze met hem moesten beginnen en vóór ze erachter waren, was Henk alweer afgezwaaid.

Enige vruchtenmesjes lijkt me die je voor Dien kocht, je hebt zeker een enthousiast bedankje gekregen. We zijn ook benieuwd of het huis ook verhuurd is – wat enig dat tante Lous weer naar St Nicolas gaat, en als Kiekie daar maar weer helemaal beter wordt, TBC zou werkelijk ontzettend zijn. Hoe heb je nog aan  Hok’s vliegenfris gedacht, om je dood te lachen! – We zullen Tante Leidie een mooi cadeautje sturen op haar verjaardag, dat kunnen jullie helpen uitzoeken! Is het niet enig!

Liefjes, we zijn er erg blij om, dat jullie ons kindje zo in ere houdt.

We zijn benieuwd waar jullie je koffers mee hebt volgestopt, wat een zalig uitpakken zal dat zijn! – We zijn ook benieuwd of je Tek Bheng nog vóór je vertrek gezien hebt. Toen ik zijn moeder de [3] tweede maal ontmoette in de wachtkamer van Mamma’s Dokter Arndt, vroeg ze me of zei ze me dat ik het zeker niet prettig vond getrouwd te zijn met iemand van een ander ras! Hoogst merkwaardig. Ik keek haar ook vol verstomming aan en zei waarom! Ja, omdat vele van haar kennissen het haar al bekend hadden. Ik zei dat ik het heel plezierig vond en smeerde ‘em!! Sterk hè. – We hebben net reuze leuke kiekjes van 14 mei gekregen, we zullen ze insluiten.

De nieuwste aanwinst in ons huis is Tommy, een Chinees Keeshondje. Hij is bruin en schattig om te zien en al erg blij met ons. We kregen hem zondag van die oude tante van Hok uit Tjidjoho. Hans vindt het niks amusant, maar blaast al minder en gisteravond gingen ze al een beetje spelen vanuit de verte; alleen met de pootjes. De hond is goeiig genoeg, die doet niks. Ik hoop dat jullie er niet van schrikken. Het is altijd Hok’s ideaal geweest, en het is een rashondje(!?) Bij hem vergeleken is Hans een reuze saai dier, denkt alleen aan eten, en miauwt de hele dag, hoewel hij nu wel wat gekalmeerd is doordat hij niet meer de baas is hier en nog op elke beweging van de hond moet letten, dat hij niet al te dicht in de buurt komt, erg grappig. Tommy sjouwt me steeds achterna, ook als ik maar even de kamer uitga, gaat hij mee.

Iedereen verwacht hier een baby. Trude al de volgende week, Mevrouw Ludwig de volgende maand, dan Anneke, dan Tine, en Deetje van Erp, ongelooflijk.  Het jasje voor Hok’s nicht, de zuster van Betsy, viel wel in de smaak, geloof ik. Ik gaf er ook nog een truitje bij, één van degene, die ik van Leni Smits gekregen heb, Indanthren, lila. Mamma vond hem erg mooi, daarom [4] gaf ik die maar, al vind ik zelf die kleur voor een baby niet ideaal. Anneke groeit nog steeds, geloof ik, meer dan dwaas. Maar het schijnt dat de baby zelf niet zozeer dik is, gelukkig, alleen komt het door de stand. –Mamma is alweer zo goed als in orde. Ze ligt nog steeds onder de hoogtezon en het zit, geloof ik, zo dat ze zichzelf niet vertrouwt zodra ze van de dokter vandaan is. Ze denkt ook alleen maar aan zichzelf, dat merk je aan alles wat ze zegt. Ze vindt jou “manis[1]” Maatje, van het portret. Maar ze snapt heel best dat ze door die opmerking bij mij in een goed blaadje komt! Over vader zegt ze niks omdat ze zichzelf met hem niet kan vergelijken, echt egocentrisch. Ze vindt hem misschien zo lief op de grote kiek (net als ik!) dat ze het gek vindt om het te zeggen!! – Het is merkwaardig wat een slecht geheugen ik opeens voor namen heb. Daarnet kwam ik de praeses van de Vivos tegen met een ander voornaam lid en ik kon toch hun namen niet bedenken, verschrikkelijk gewoon.

Nu krijg jullie dus het Suezkanaal, een echt kanaal en dan de Rode Zee, de gevreesde. Heel veel sterkte liefjes. Ik vond het niks erg die hitte en ik stam toch van jullie af! Dus hebben we alle hoop. Liefjes, geniet je rust en laat de boot maar snellen òns tegemoet! Dag Eida.

HOK

G. U zult ook verwelkomd worden door onze nieuwste huisgenoot, Tommy Tan, een lief mormel met geel stug melkboerhondenhaar, een vossengezicht en lange poten. Of zij – volgend jaar hebben we er meer – rasecht is of niet, doet er eigenlijk weinig toe, ofschoon deze vraag natuurlijk behoort tot de pijnlijke vragen! Hij is ontzettend huiselijk, blijft liefst thuis, hetgeen zijn leven niet anders dan veraangenamen zal, daar honden niet zonder muilkorf [5] en daarenboven nog aan een lijn van ten hoogste 1 meter lengte buiten mogen lopen. Met Hans is hij nog niet bevriend, de antipathie komt meer van de poes. Wij zijn erg blij met de nieuwe huisgenote en hopen dat zij een gehoorzaam en intelligent dier zal worden. – U zult Port Said wel een rommelige stad gevonden hebben. Nu het Suezkanaal! Bereidt u maar voor op een erge hitte, die soms duurt tot Perim[2]. Dat is ongeveer een week lang. De tijd zult u wel gauw vergeten! Dan komt Kaap Guardafui, met meestal een sterke deining. En als u tot zover bent, duurt nog het maar een 10 dagen en dan bent u op de kade van Tandjong Priok. – Met de vorige mail kreeg ik van de assistente van Gerth een verzoek om inlichtingen over de Geloclypei. Nu heeft mij dit verzoek zeer verbaasd, omdat daaruit tevens bleek dat ze er in Amsterdam ook in werken. Nu is er bij ons een gewoonte, dat men, indien men weet dat er in een bepaalde groep door iemand monografisch gewerkt wordt, men met zijn eigen onderzoekingen wacht tot die monografie verschenen is, wat natuurlijk logisch is, omdat bij een monografische studie men over heel wat materiaal beschikt. Nu ben ik in het geheel niet van plan om dat verzoek spoedig te beantwoorden. Ik zal nu proberen de volgende maand iets klaar te krijgen, en die juffrouw mijn drukproeven zenden. Ik vind het werkelijk wat vreemd, maar enfin, het heeft tenminste dit goede dat ik dan gedurende de tijd dat u hier bent wat minder onder hoge druk hoef te werken. – Met ons is alles in orde. Het steentje van de Baby ziet er zo uit.

[Tekening grafsteentje]

et ziet er erg aardig uit en wel verzorgd. Aan kinderen denken wij nu niet. Wachten, totdat alles volkomen in orde is. Vooral psychisch. We hebben nog de tijd en met ons tweeën hebben wij het ook zeer gezellig. Nu dag.

Hok.

EIDA

De kiekjes van Rempt zal ik maar aan Emma sturen, jullie zien ze toch hier.

EIDA

Maandag 15 juni ‘31

Geliefden –

Nu zit jullie me daar in hut 144. Welkom, heel erg welkom zelfs! Mogen jullie op deze reis alles van de mooiste kant zien en met een van de heerlijkste reisindrukken van je leven je verder bestaan zo mogelijk nog vreugdevoller verder leven als tot nu toe. Maar daar gaat het nog niet om, allereerst mogen jullie een fijne reis hebben naar ons toe, gezellige tafelgenoten treffen en aan land mooie uitstapjes maken, waarvoor alles je “gesneuveld” voor je neus wordt gezet door de administrateur, die je een dag of 2 vóór elke landingsplaats vraagt of je voor zoveel (op deze wereld niks voor niks, de Haagse Post die kost een riks, zoals ze bij ons in Den Haag zeggen!) een autotochtje mee wilt maken, en waarom zou je niet, al was het alleen maar om eens even je zeebenen weer normaal te maken. De boot ligt zeker nog stil, terwijl jullie dit leest, en hoogstwaarschijnlijk is het avond, nu zul je dus gauw je eerste ondervinding in een hutbed opdoen. Is het geen behoorlijk grote kamer? Heb je ook aan de deur een opklapstoeltje, waarop zittende je aan een tafeltje kunt schrijven? Een nette wastafel hè, zul je er geen haar of stukje zeep in laten verdwijnen, zie het verbod! Een keurig haarzakje toch, zo één had ik voorbestemd ook in ons huis te prijken, maar nog steeds niet gelukt. En een lampje boven je bed, heerlijk gewoon. Maar bij jullie zal alles nog wel veel luxueuzer zijn dan bij ons op de P.C. Hooft, deze boot is weer zoveel nieuwer. – En heb [2] jullie het schip al bekeken? Ik herinner me nog goed, dat er 2 Italiaanse soldaten aan boord waren om de wacht te houden en dat ze Hok vroegen hen samen te kieken en later de kiek op te sturen. We deden het niet omdat de kiek niet erg mooi was. Maar de Fransen sturen misschien geen soldaten aan boord of toch wel? En hoe vond je de boot toen je hem zag liggen? Voel je je niet veilig in zo’n enorm gevaarte? Mogen jullie ook op het allerbovenste dek? Daar is het zo enig. Ik geloof zeker dat jullie, zeeliefhebbers, van de reis erg zullen genieten en dik en rond en uitgerust hier zult aankomen. En uitgerust moet je ook zijn, want wij willen jullie hier de omgeving laten zien, het is hier zo mooi. Maar maak je niet ongerust het is niks vermoeiend hoor! – Maar jullie willen toch niet beweren dat je zo speciaal naar Anneke verlangt, dat jullie schrijven dat jullie direct door wilt gaan van Batavia. Ik verbeeld me nog steeds dat ik ook jullie dochter ben, dat is geen gekheid. Natuurlijk gaan we direct door naar Bandoeng, maar ik vind dat jullie je ook best wat op Hok en mij konden verheugen, o zo! En als andere mensen de moeite nemen om jullie ook af te halen, mag je het best vriendelijk van ze vinden en hen even een half uurtje van je tijd gunnen! Zie zo. – Anneke en ik zijn net de stad in geweest om allerlei inkopen te doen. Voor ons logeerbed!! een nieuwe klamboe. Dikkie Schepers is zo vriendelijk geweest  door de oude heen te vallen en er een enorm gat in te maken. Eigenlijk maar gelukkig want nu konden we besluiten het oude vod weg te doen. Anneke, die ongeveer een half jaar ons bed te logeren had, gaf ons uit dankbaarheid een nieuwe klamboe. Als ik hem maar zelf maakte! [3] Verder enige inkopen voor de kleine van der Laan, flanel en tule en katoen en kant e.d. en een stofje voor de jurk van Mamma.

We kregen een bedankje van Pimmetje voor onze handwerkjes op haar verjaardag mijn “apebroekje” paste precies “en heeft Wimpje ‘t al enige keren gedragen.” Tante Betje nog altijd present! Maar goddank noemt ze het kind niet Pim. – Ik ben nu bezig aan een kledingstuk voor Atji Non, een zuster van Betsy, als ik me niet vergis. Het beroerde is dat het nodig is voor haar 2 stuks te maken, daar zij de opvatting huldigen: 1 is geen. Een goede opvatting alleen veel werk! Bovendien kreeg ik via Mamma de boodschap dat ik het vooral zelf moest komen brengen! Ze zijn niet gemakkelijk! We zijn daar 1 keer geweest, direct na de aankomst in Indië, aldus was ik nog niet in staat om een behoorlijk woord Maleis te spreken. Maar met jullie is het anders natuurlijk, Dien schreef dat Vader het heel goed kent en Moeder beter dan zij. Leuk dat Dien en Nico nu bij jullie geweest zijn, en dat jullie zo over ze tevreden bent. Van Dien kreeg ik ook een enthousiaste brief dat ze ’t zo leuk gevonden had en dat ze merkte dat Moeder telkens eens extra naar Nico keek om aan ons een uitgebreide beschrijving te geven. Wat een groots menu heb je ze voorgezet, ongelooflijk, zoveel gangen krijg je bij mij niet, hoor! – Van verloofde paren gesproken, gister waren Wim Groeneveld Meyer met Lous Lankamp hier even. Het is een allerliefst meisje ook om te zien, ze gaan niet ondertrouwen vóór hij in vaste dienst is, Anneke denkt dat ze het erg zwaar opnemen, ze zijn ook geen jeugdige kinderen meer! En het kan geen kwaad in deze loszinnige tijd, dat iemand over het huwelijk niet licht denkt! Ik heb net een briefje aan zijn Ma geschreven en een [4] kiekje van ons gestuurd zoals ze gevraagd heeft. Dat wat Jaap van ons maakte is zeer geschikt voor rondzending! – Ik heb de moeder van Tek Bheng ontmoet in de wachtkamer van Dokter Arndt, de dokter van Mamma, d.w.z. ik weet nu pas achterna dat het zijn moeder was, anders had ik wel iets gezegd. Ze spreekt vrij aardig Hollands, waarvan ze direct gebruik maakte me te vragen hoeveel Hok verdient waarop ik een ontwijkend antwoord gaf. Dat vinden ze blijkbaar een heel gewone conversatie. Ze loopt vrij slecht. Tek Bheng sprak nooit over haar. Het is jammer dat zo’n familie zo uit elkaar is gerukt, want met zijn zuster kan hij het ook al niet vinden, en de oudste broer is met zijn kokki getrouwd en werkt niet meer als ingenieur, hoewel hij de titel heeft. Ik ben nogal eens met Mamma meegegaan naar de dokter. Ze vindt het vreselijk alleen te gaan. En hij is een heel aardige man en terwijl Mamma onder de hoogtezon ligt, kletsen we genoeglijk een half uurtje, dat hij anders gebruikt om romannetjes te lezen, want hij kan niet niks doen. Ik heb al enige boekjes van hem geleend, maar ik kan niet zo vlug lezen. Ik ben nog bezig in “Der Kampf um Rom” van Felix Dahn, reusachtig boeiend. – We piekeren erg over een klein huisje voor Mamma. Ze wordt nl. een beetje lastig en ik vind het welletjes als ze hier 3 maanden geweest is. Ze kan niet meer naar Houw, en bij Ho vindt ze het te druk met 4 kinderen. Resten wij! Maar we danken! Dag liefjes heel veel pret wensen we jullie aan boord. Eida [5]

HOK

17 juni ‘31

G. Al vele km’s nader bij het doel! Prettige gedachte. Aan de bootlucht en hut zult u wel gauw wennen. Drie weken heerlijke vakantie, geen zorgen voor het menu, geen proefwerk nakijken… alleen maar lekker lui liggen, eten, lezen en slapen!! U zult absoluut doorvoed in Batavia aankomen. Zeer waarschijnlijk komen A. en Th. u niet van boord halen. De boten komen meestal ’s ochtends aan en om 3 uur gaat de trein naar Bandoeng. In die tijd kunnen we fijn u Batavia rondrijden en Tine en Jan opzoeken. Het is beter om dat maar meteen te doen, omdat men eenmaal in Bandoeng zijnde, werkelijk niet dan bij grote noodzaak naar Batavia gaat. U verliest er absoluut geen tijd door. ’s Avonds om half acht bent u dan in Bandoeng. Natuurlijk hangt het af van het uur van de aankomst van de boot. Wij zullen dan op de kade zijn, misschien met de Bataviase Schepers. Een trein die u eerder dan bovengenoemde in Bandoeng brengt bestaat niet. Hoe en waar u de eerste nacht zult doorbrengen weet ik niet. Dat zal nog wel uitgemaakt worden. Laat Moeder vooral geen haarnetje, zonnebril en Vader een pet en zonnebril vergeten. Een pet is zeer prettig, oneindig veel prettiger dan een hoed voor aan boord. – Port Said is een boevenstad, erg opdringerige mensen. Goed snauwen tegen hen, anders blijven ze aan je hangen. Daar zullen wij de volgende brieven heen sturen. Daarna 14 dagen niks. – Met ons gaat het opperbest. Wij hebben ook al voorbereidingen getroffen voor uw komst. Wij hopen dan dat mijn moeder beter is, want dan kunnen wij haar niet bij ons houden. – Houw is vanaf 1 juli leraar in Landbouwscheikunde aan de Middelbare Landbouwschool te Buitenzorg. Gelukkig dat hij weer wat heeft al is het voorlopig nog maar voor één jaar. Hij vervangt nl. iemand die met verlof in Holland is, maar van wie verwacht wordt dat hij de dienst verlaat. Misschien ziet u hem ook op de kade. – Nu dag, goede reis. Koop de machinist maar om, misschien gaat het dan sneller!

Hok.

EIDA

8/6 ‘31

Geliefden –

Mijn mannetje zit op ’t ogenblik een uur afstand per trein van me verwijderd, en elk ogenblik komt hij dichterbij. De heren moeten juist ook naar de trein uit Batavia om iemand te halen en verzochten me mee te rijden. Ik had juist willen wandelen, maar dit is plezieriger. Vanmorgen ging onze wekker om 5 uur omdat Hok op één dag heen en terug moest naar Batavia voor de dienst. De Jongh “himself” reist met hem terug, maar heen per vliegtuig, hetgeen Hok tot zijn spijt niet werd toegestaan. – Dit is dus de laatste mail voorlopig naar het Papaverhof, wat gaat de tijd gauw, moge hij vanaf 1 augustus zich wat langzamer voortbewegen! Zeer bedankt voor de vliegbrief. Aldus jullie hebben maar pillen verkozen boven prikken, al liep je ook de kans Hugo te vertoornen. Vindt Dommering het in orde? Enfin, dat zal nu ook al achter de rug zijn. Wat een merkwaardig idee dat jullie nu al gauw 36 uren lang gaan stomen en dan 20 dagen motorvaren! Wat enig dat de Sibajak dan juist voor het eerst 1 dag ingaat- varen. Herinner je je dat wij ook hut 144 hadden, waarschijnlijk is dat op dezelfde hoogte op elke boot, een nette plaats! en een grote hut, althans de onze. Ik ben benieuwd of jullie hutjongen beminnelijk is en of hij niet verbaasd zal zijn over Vader’s Maleis en of Moeder zich ook met hem zal kunnen onderhouden en niet zal vragen “apa kamar mandi lepas?!!” of helemaal niets weet te zeggen zoals ik indertijd. Emmetje krijgt voor deze gelegenheid een eigen brief. – Wij zullen dan toch onze laatste brief van jullie krijgen 1 week voor jullie eigen [2] komst. Net als toen wij naar Indië gingen, kreeg Anneke mijn brief van het Comomeer 1 week voor onszelf! Wat lijkt het al dichtbij dat jullie komen! Dat komt natuurlijk door ons vooruitdenken met deze brief tot de datum van zijn aankomst. En toch moet er nog veel gebeuren. In ons huisje allereerst, ik ben goddank in een opruim- en schoonmaakstemming! Helaas kan ik dat alles alleen maar goed uitvoeren wanneer er niemand om me heen is. Ik hoop dus maar dat Mamma pas de volgende week komt, want sinds 2 maanden hebben we aan een stuk logees gehad, nauwelijks was Mamma weg of Tine kwam. En nu valt er weer veel in orde te brengen. – Mevrouw van der Ban heeft net m’n nieuwe Gerzon jurk bewonderd, bleu is nog steeds m’n kleur. – Is Lous Langkamp ook al familie van de Van Guliks, dan heeft ze in andere opzichten niet veel met haar familieleden gemeen! Het is voor Wim toch een bof geweest dat zijn Moeder hier is gekomen daar dit meisje met hàar reisde en hij haar toen ze Mevrouw opzocht beiden kennen. Ze heeft een heel fijn gezichtje met diepe kuilen in de wangen, is dunkt me zeer intelligent, dus wat wil je nog meer!? Hij was zo enthousiast door de telefoon alsof hij het wel kon uitgillen van verrukking. – Ondertussen is Henk jarig geweest en werd hij hier gefoven op kreeft met een mayonaise, asperges met gewelde boter – diplomaatpudding eigenhandig laatstgenoemde door mij – vervaardigd. Ik had nl. menen te onthouden dat Henk vertelde dat hij dat altijd thuis op zijn verjaardag voor toe kreeg, maar helaas was het roomrijst – dan maar de volgende keer beter. Overigens was ik toch [3] in stijl gebleven doordat de pudding vla werd. Mevrouw van Gilse overkwam dat ook blijkbaar af en toe zodat haar zoons en huisgenoten haar daarom steeds hoonden.

Dinsdagmorgen. – Henk werd ingehaald met een boeket dahlia’s en een elektrische zaklantaarn, door de achterdeur. Door de voordeur verdween ondertussen Pierre Smit, die hier met 2 opdrachten was gekomen, juist terwijl ik bezig was een mayonaise te maken. We gaan nu donderdag bij Pierre en Trude eten en verder had hij nog een officiële uitnodiging voor mij: of ik een rol op me wou nemen in een openluchtspel, te spelen in het Jubileumpark, vlak in onze buurt. Het is een Middeleeuws spel genaamd “Elckerlyc”. Helaas zijn jullie nog niet hier wanneer de uitvoering is, 10 juli. Ik heb de rol van “Biechte”. Een ieder die in zijn leven iets met Middelnederlands te maken heeft gehad, wordt erin gehaald. Anton Verheyen heeft de hoofdrol en aan zijn kritiek zijn wij allen onderworpen. Dus als ik goedgekeurd (!) word zal ik in beeldig gewaad, ook ontworpen door Anton Verheyen (’t kost me niks!) ten tonele verschijnen. Hok vond het direct goed! op voorwaarde dat Anton Verheyen me niet zoent! daarop is geen kans want hij moet alleen maar als “Mensch” bij mij biechten.

Als je van de duvel spreekt enz.: Mamma is weer gearriveerd gebracht door Ho. We zullen morgen ter dokter, het zal me benieuwen wat hij zegt. Ze beweert dat ze nog steeds niet goed slaapt, vervelend gezeur toch. En de dokter vindt dat ze eigenlijk beter is, aldus zal deze narigheid wel van verveling komen, maar die verveling kan niet van haar afgenomen worden.–

Zaterdagavond genoten we van Harold Lloyd, heerlijk om zo te lachen. [4] Hij deed ook halsbrekende toeren maar je wist toch dat het goed zou aflopen. Alleen Hok had aan het eind helemaal klamme handen en transpireerde geweldig! Het wordt je van plezier anrekend! – Anneke en Thijs waren er toevallig ook, zij per auto, wij per fiets. – Het lijkt me niet te doen als jullie elke dag een maaltijd bij ons en bij hun doorbrengen, zo dichtbij is het niet. En bovendien helemaal niet gezellig. Het lijkt me werkelijk veel leuker dat jullie samen om de beurt een week bij ons en een week bij hen bent, dan kunnen we ook eens even kalm van elkaar genieten. We kunnen b.v. als voorwaarde stellen dat als jullie bij hen bent dat wij dan of ’s morgens of ’s avonds mogen aankomen en andersom als jullie hier bij ons bent. Het lijkt me juist zo leuk jullie samen te hebben.

Hok en Ho zitten zwaar te bomen over Ho’s financiële toestand. Die is werkelijk niet fraai. Maar komt tijd komt raad, zullen we maar zeggen.

Doe onze groeten aan iedereen van wie jullie afscheid nemen, Tante Masje, Haarlemmers, Tante Leidie e.d. Dus tot Marseille! Hoe is ’t mogelijk. Goede reis, veel plezier! Eida

HOK

G. De laatste naar het Papaverhof is dit. Gisteren naar Batavia op een dag heen en terug geweest. Geweldig “genoten” van de hitte. In de trein was het verre van prettig. De Jongh was zeer gezellig, maar de warmte noodde me niet tot praten. Jammer dat Tine Schepers nog niet terug was te Batavia, anders was ik er reeds zaterdag heengegaan. Mijn werk vlot wel, maar is nog lang niet klaar.

Dag Hok

HOK

G. Het wordt nu al hoge ernst met de reis. De koffers zijn bijna of reeds weg. Hebt u niets vergeten! Aan boord hoeft u zich over niets zorgen te maken. Alles wordt voor u geregeld. De hutkoffers kunt u door een transportfirma van Batavia naar Bandoeng laten expediëren, de douane wordt ook door hen geregeld, wanneer u de sleutels maar aan de administrateur afgeeft. Het handigst is dat u de grote bagage door die firma, (ik geloof dat het Ruys is) laat vervoeren en dat u alleen de kleine koffers als handbagage zelf meeneemt, bijv. 2 fibers, u kent ze wel, die ik altijd op reis mee had. Ze zijn gemakkelijk te vervoeren. U hoeft geen angst te hebben dat er iets uit de hutkoffers gestolen wordt, wanneer u de boven aanbevolen wijze opvolgt; ze zijn hier strikt eerlijk. Met ons gaat het als altijd erg goed, temeer nu we welkome logees verwachten!!!! Tine is nu weer te Batavia, jammer dat ze te laat terug ging, om mij er een lunch aan te bieden. Ik ben gisteren namelijk te Batavia geweest voor de dienst. Op één dag heen en terug; erg vermoeiend! We zullen samen wel bepraten, hoe u de dag hier moet indelen, en hoe u over de families verdeeld wordt. Indien mogelijk moet het toch zo ingepikt worden, dat u meer van Java ziet dan onze huizen alleen. Want die reis zult u wel niet dikwijls (!) doen. Dag Hok

EIDA

Geliefd drietal –

Nog enige verzoeken heb ik speciaal aan Moeder. Ingesloten blauw zijden lapje, is van de jurk die ik voor Anneke’s trouwen kreeg van het blousehuis! Een hele tijd heb ik er niet in gekund maar nu opeens is hij weer passend, alleen ontbreekt de langere rok, misschien heeft het blousehuis er nog wat van of anders het atelier. Ik heb wel ontdekt dat een vroegere helgroene baljurk van mij van hetzelfde goed is, maar ik ben bang dat ik die niet blauw zal kunnen krijgen en nu probeer ik het eerst langs jullie. De jurk is helemaal van die zijde. Ik vrees dat geen andere stof erbij zal passen. Misschien heeft het Indanthrenhuis het anders. Aan 1 el heb ik genoeg. En dan van die chrysanten, van het Indanthrenhuis ook graag 1 el, die jurk is ook nog zo netjes, als hetzelfde er niet meer is dan effen blauw zoals je laatst ook stuurde, alleen een wat andere kleur, niet dat allerdonkerste van het bloemenhart, liever dat van de blaadjes. Verder heb ik nog meer op mijn hart, als je tenminste wanneer de koffers weg zullen zijn nog een dagje kunt winkelen: graag 1 Felina bustehouder, maat 4 (die maat draag ik tenminste van Forma) zo mogelijk met maagstuk; in elk geval met achtersluiting of als je een andere stevige weet, houd ik me aanbevolen, hier in Indië heb ik alleen maar goeie met vóórsluiting gevonden. Als die met maagstuk duur zijn, dan maar zonder (hier kosten ze met maagstuk ƒ 4.25! zonder ƒ 1.60!) Daarom, maakte ik er zelf een maagstuk op. Ik heb een zware buste dus tule of kant kan ik niet gebruiken, die van katoen bevallen me heel goed. – En verder voor m’n [2] verjaardag b.v. wat modesnufjes! Een kralenketting vlak om m’n hals staat me erg goed, en dergelijke zulke dingen zie je hier niet. Of iets anders leuks. Ik doe je maar een idee aan de hand. Verder een stofje van het Indanthrenhuis met rood als hoofdkleur! ook voor m’n verjaardag, is niet te versmaden. Mamma zal het ook zeer op prijs stellen als je wat meebrengt, misschien een armband van iets moderne kralen of zo. Althans iets wat ze van hier niet kent. Een kleinigheidje maar, maar iets wat blinkt of schittert! Een moeilijke opdracht hè, ik lijk wel veeleisend, maar bij hen is het gewoonte wat mee te brengen, ook al kom je maar eventjes. Anneke krijgt zo’n merkwaardig buikje, net of ze een luchtballon heeft ingeslikt, bepaald een jongen hè! Ze heeft nu Miel Prager te logeren. Niets veranderd, vind ik hem.

Mamma is weer terug, weer onder dokters handen. Ik heb de dokter verzocht er nu spoed achter te zetten, omdat ze anders nog hier zit op 30 juli! Nee hoor, maak je niet ongerust. Ik zou het niks leuk vinden als ik niet al m’n aandacht aan jullie kon besteden en wij niet onder elkaar waren.

Die kopjes van Au Goût Artistique zijn toch bleu hè. Wij kregen ze van een zuster van Betsy Thung, we hebben ze toen niet uitgepakt geloof ik, vandaar dat jullie ze niet kent.

We wensen Emmelotje heel veel succes met haar examen, moge ze slagen en heel goed ook. Je bent toch de kraan van de familie dat je je hoofd in een bèta hebt omgeschakeld! We hopen dat Nic het ook gehaald heeft. 

Heel veel succes. Dag Eida.

Vergeet aan boord zonnebrillen en parasol niet. 

Hoe bevalt de Billivaccin?

Dag Eida.

EIDA

5 juni ’31, woensdagmorgen

Geliefden –

Al converserende met Hans, die mijn kiekalbum bekijkt, schrijf ik jullie. Hij vindt de plaatjes erg mooi en ontdekt in iedereen zijn mamma. Deze Hans is dus niet ons Hansje, die tegenwoordig om verwarring te voorkomen poes wordt genoemd, maar Hans Schepers. Sinds zaterdag logeert Tine + zoons bij ons. Alles heel opeens. Mamma mocht van de dokter vrijdagmiddag naar huis omdat ze niet kon slapen van de heimwee naar haar kleinkinderen. Ze mocht nu, naar dat het haar zal bevallen, 1 tot 2 weken in Tjipadang blijven bij Ho. Wij hebben of hadden dus even vakantie en dezelfde avond belt Anneke op of wij Tine (ze logeerde vlakbij A. aan de Da Costaboulevard) voor 1 week willen hebben. Erg leuk, het is zo gezellig, Hansje is nu ook al gewend, maar overmorgen gaan ze naar Mevrouw Einthoven voor een paar dagen en dan daarna weer naar Batavia. Ze neemt nu Jan weg is, haar 2½ maand waar, om iedereen eens op te zoeken, goed idee. Wat lang blijft Jan weg hè. Tine vond het eerst veel te druk voor ons om hier te komen, maar toen heb ik haar omgepraat tot haar en ons genoegen. Zondagmorgen gingen we met ons drietjes naar de preek van ds. Kleyn, buitengewoon mooi vond ik, Hok en Tine waren minder enthousiast. Hij spreekt zo gloedvol dat je ziet dat hij alles wat hij zegt zelf beleeft, hij treft je met elk woord in je hart. Gistermorgen is hij de groeten van de fam. Dommering komen brengen, maar helaas waren Tine en ik net in de stad. Reusachtig jammer dat hij niet eerst had opgebeld. Ik zal hem nu naar Soerabaja schrijven of hij op de terugweg nog eens kan komen. Van puur enthousiasme trok ik Tine mee naar de lezing de volgende [2] avond voor de Kunstkring, over romantiek, realisme en idealisme. Hiervan was Tine heel erg verrukt en ik minder. – Ik houd meer van stemming zoals over je komt in de kerk en een dominee in toga. Hij was zo’n nietig klein mannetje in een grijs palmbeachje. – Daarna zondagmorgen zijn we naar de steen op het grafje gaan kijken. Hij is erg mooi en eenvoudig. We zijn zo blij dat we dát nu verzorgd hebben. – Ingesloten 3 fraaie kiekjes. De een in de bekende hoek van de tuin op het bekende witte zitje. Maar als nieuwtje Mamma tussen ons in. Op tafel een grote trommel met kwee semprong , de wafeltjes die Mamma altijd voor ons meebrengt, als tafelkleedje het theekleed dat Emy ons gaf. De poes is ook heel grappig. Ik ben angstwekkend dik, maar kijk dan maar gauw naar het kleine kiekje: dat Jaap Kunst van ons maakte, toen we wandelden op de Dago weg. Achter ons, aan mijn kant zie je het hek van het Ziekenhuis, aan Hok’s kant de Hogeschool weg, wiens zijstraat ons weggetje is. Leuk is die hè. Ik ben er erg trots op. Mijn proporties zijn blijkbaar veel beter als ik sta, dan wanneer ik zit. Als 3e de baai van Popoh, waar achter onze rug de pasanggrahan ligt, waar Hok een week van de zee genoot. Naast mij zit Liem Ghik Djeën. Ik zit angstwekkend krom. En Tine heeft vanmiddag juist geconstateerd dat ik zo keurig rechtop op visite zit. Ze vindt dat ik geschikt ben voor een deftige gravin, terwijl ik jullie nieuwe stokvisjurk aan had! Dus ik ben bij Hok wel heel verkeerd terechtgekomen! – Hok vindt dat Tine me het hoofd op hol brengt. Gistermorgen hebben we bij Gerzon (hoera!) ieder een jurk gekocht, een leuke, erg nette morgenjurk. Tine groen, ik blauw. Hok heeft ze goedgekeurd gelukkig maar hè! We hebben het reuze leuk met Tine.

Donderdagavond. Vandaag is Dicky jarig, 1 jaar geworden. We hebben groot kinderfeest gehad vanmorgen met 12 kinderen. Ik vond het zo enig dat Tine [3] zich niet geneerde mij dat voor te stellen, hoewel ze niet in haar eigen huis was. We hebben mutsen van papier gekocht en papieren ballen, die we opbliezen en waar we mee balden. Verder hielden we ze zoet met schuimpjes, flikjes en zuurtjes en later met taart. We hebben helemaal geen last met ze gehad, ze hebben voortdurend in de tuin gespeeld waar we 2 slingers hadden opgehangen en wij converseerden ondertussen met de moeders, 3 stuks. Annie Thijsse, Bep Einthoven (van de beroemde ingenieur) en Mevrouw van Dalen, hoogst amusant. Het hoogtepunt was wel de taart met 1 kaarsje. De jarige kwam uit de box om te kijken hoe zijn broer de lucifer afstreek om de kaarsen aan te steken (hetgeen hij van Hok heeft geleerd). Het was een echt leuk feest. Daarna zijn we vanmiddag nog even naar Mevrouw Linn geweest (die ik van de Vivos ken, en met wie Tine 2 weken boven in een pension is geweest) om een filmpje te zien van Dicky met het kleintje Linnetje, even oud, ook leuk. Nou is morgen Henk jarig en dan moet hij hier eten, dus drukte genoeg. Ik moet nog een lekker menu voor hem in elkaar zetten.

HOK

Even een krabbeltje. Wat een drukte in ons huis! Maar erg gezellig, ofschoon we van de rommel ons haast niet kunnen bewegen; wellicht heeft de rommel de gezelligheid verhoogd! We waren in het begin erg bang, dat de kinderen ons huis kort en klein zouden slaan. Hans’ lievelingsspeelgoed is een houten steenhouwerhamer, waarmee hij de eerste dag dat hij hier was direct de scherpe kantjes van een muurtje bij onze achtergalerij stuk sloeg, en mijn wandelstok, waarmee hij vervaarlijk in de lucht zwaait. Gelukkig is tot nu niets in duigen geslagen. In het begin moesten we wennen aan het kindergeschreeuw, nu horen we het niet meer. Ik zal het einde van deze drukke tijd aan de ene kant toejuichen, maar minstens net even hard betreuren. Tine is reuze aardig.

EIDA

Vrijdagmorgen: Tine zit tegenover me aan Hok’s bureau te schrijven, haar laatste [4] morgen, om half 11 vertrekt ze naar Bep Einthoven. – Ik heb jullie nog enige dingen te verzoeken mee te brengen, maar daarvoor zal ik een vliegbrief gebruiken, daar houden jullie toch zo van! – Ik heb net alsmaar aan de telefoon gehangen om veel te bestellen en af te bestellen nu we weer met ons tweetjes zullen zijn. Ik ben zo blij dat we de telefoon niet hoeven af te schaffen. Ik ben er al zo op ingesteld. Het is een strop dat Henk juist vandaag jarig is. Ik heb echt zin om morgenavond eens heel vroeg naar bed te gaan. Tine vindt dat ze een society leven bij ons heeft, toevallig moesten we dan hier dan daarheen en tussendoor ’s middags even tennissen. We hebben een film gezien van Borneo, opgenomen door Ir. Krol, die net terug is, prachtige stroomversnellingen en prachtmensen die Dajaks, enorm sterk en handig en mooie lichamen. Jammer dat er niet een wetenschappelijker iemand heen geweest is naar zo’n onbekend gebied, wat een mooie film hadden we dán niet gehad. 

We zijn ook op een morgen samen de stad ingegaan, spraken af bij de kapper maar hadden meer zin in een ijsje bij Bogerijen! Zo gezellig om zo met z’n tweetjes de stad in te gaan als je man er niet is. 

De elektrische kam, die Dirk me beloofd had, is gekomen, ik kam m’n haar ’s morgens en ’s avonds minstens 5 minuten, overigens is er nog geen resultaat te bespeuren. Er zit een batterij in het handvat van de kam en de tanden zijn van metaal waar de stroom doorheen gaat zeer ingenieus. Ik ben erg benieuwd of we werkelijk resultaat zullen krijgen.

Dag hoor Eida 

Ik droomde vannacht dat ik in Holland aankwam en jullie me van het station haalden!

EIDA

27-5-‘31

G. Bij Hok’s raadgevingen nog even een woordje. Graag van de gordijnstof 5½ meter. – Of nee, ik bedenk me daar. Hetzelfde zal er toch ook niet meer zijn en we zouden eigenlijk heel goed een andere kleur kunnen gebruiken. Zou je eigenlijk maar het Indanthrenhuis om gordijnstof stalen vragen, en liever een wat goedkopere soort. Deze kostten ƒ 2.75 per meter. Dus dat gordijn komt ons dan op ƒ 15.-. We zouden graag iets van donkerbruin of –beige fluweelachtigs of van modernere stof hebben, donker maakt een kamer zo gezellig en nu jullie ons huisje nog niet gezien hebt, is het voor jullie ook te moeilijk een keus te doen. Al nu 2 jaar hebben we zonder gordijn op kantoortje gedaan, dat we schrikken nu er opeens zoveel voor te moeten uitgeven. –

’t Indanthrenhuis stuurt wel meer stalen naar Indië. – Verder gaarne een rolletje “Tan”. Schepers kan er wel afgelaten. Er is hier toch geen Tan, die zulke naampjes op zijn goed heeft. – Dan heb ik nog niet geschreven wat een enorm plezier ik juist in Soerabaja had, van jullie beide jurken. Van de laatste heb ik de hals laten uitslaan en nu staat hij me enorm. Ik heb hem expres op de “film” aangedaan. Het andere goed is zo buitengewoon mooi van kleur, elke keer dat ik hem aan heb (en dat is vaak) vind ik hem weer mooier. – Ik ben gister begonnen ons huis een goede beurt te geven, d.w.z. de kamers zelf krijgen elke week een grote beurt, maar de etenskast was in lang niet gedaan. Ik heb er alle planken laten uithalen en heb zelf er de hele morgen druk aan gewerkt en nu ben ik zo enthousiast dat ik steeds zin heb iets uit de kast te gaan halen. Dit is het begin met voorbereidingen voor jullie! A. en Th. komen vanavond weer thuis. Thijs is weer genezen van zijn ontstoken elleboog. – Dominee Kleyer preekt hier zondag in de kerk en maandag een lezing voor de Kunstkring. Hij heeft vast geen tijd om hier te komen. – Wij zullen ons huisje weer voor 2 jaar inhuren, ik vind het juist ook zo fijn jullie hier te ontvangen. – We vinden jullie enorm op de film en kranig dat je zolang gezwegen hebt! We waren ongelooflijk enthousiast toen jullie binnenkwamen “daar heb je moeder”. “Maar wie loopt achter haar? Mieke?” Maar we snapten wel dat het Emma moest wezen en toen ze haar bontjas (waarin we haar nog nooit hadden gezien!) had afgelegd zagen we haar weer. En daarna kwam Vader zo enorm goed, zoals hij Tante Leidie de hand schudde. En Moeder met onze vliegbrief in de hand, tóen was je enig leuk Maatje. En Vader die ons de hand schudde, er ging daverend applaus op onder het publiek. Em had ons helaas niet veel te vertellen, ze is toch anders nooit zo zwijgzaam!? – Iedereen is met ons enthousiast over jullie komst, gister de Hetzels. – Henk zit piano te spelen – Hok is naar G.B. waar hij de postzegels voor deze brief gister liet liggen. – Straks komt de “Abel Tasman” in Andir[1] aan, er staan oproepen in de kranten om te komen huldigen. – M’n nieuwe baboe/kokki is van goede wil, maar daverend langzaam. Haar enige voordeel boven de vorige is dat ze me niet brutaliseert, maar dat is dan ook het allerenigste. Ik hoop dat ze volmaakt is tegen dat jullie er zijn. Het lijkt nog steeds zo onwezenlijk. Ik kan het me eenvoudig nog niet voorstellen. Annie de Jongh schijnt te gaan trouwen, schreef Dien. Ze is niet erg snel met de pen. Dan heb ik nog meer aan Emy. – Probeer er nog een maandje aan vast te knopen. Jullie moet je ook nog in tweeën delen, denk daaraan en ik wil jullie niet voortdurend aan Anneke afstaan. – Jaap Kunst wou ook wel dat zijn ouders kwamen. Ik kan me niet voorstellen dat ons nu juist dit overkomt dat we jullie bij ons zullen hebben! Toe, een maandje langer. – Je zal zien hoe moeilijk het scheiden na zo korte tijd valt, vraag maar aan Tante Leidie, en je kunt lang niet alles doen, wat je moest. Het zou zonde zijn als je Bali niet zag, nu je die grote uitgaaf voor de reis doet. Maak er precies 4 maanden uit en thuis van. – Jullie zullen zeker heel wat pakjes te bezorgen hebben. Dag liefjes, jullie kunt ook terugvliegen! Eida

Groet m’n lieve zusje. – Ze komt toch zeker mee, als het examen gedaan is! Alsjeblieft – plaats genoeg.

HOK

26 mei

G. Mijn griep is nu weer voorbij. Het is altijd oppassen wanneer men van de warmte terugkomt. Bovendien hebben we het hier momenteel erg kil, nog altijd is de regentijd niet achter de rug. Algemeen zult u wel horen dat Indië een warm land is, waar men precies als de vissen nooit een droge huid heeft. Voor Bandoeng is dit stellig niet waar. Hiermee moet u met uw uitrusting rekening houden. – U zult hetzelfde ondergoed aan kunnen als wat u ’s zomers aan heeft. Demi-saisons zijn weliswaar overbodig, maar u zult dit kledingstuk toch wel mee moeten nemen, daar u tegen de herfst weer in Europa terugkomt. Een regenjas kunt u wel meenemen, ofschoon ze in de flinke plasbuien die we hier hebben van weinig nut zal zijn. Ik neem er b.v. nooit een mee naar kantoor, het geeft toch niets wanneer men door een Indische regen fietsen moet. Prettig is zo’n ding in een auto, ofschoon weer meer of minder overbodig. Witte toetoepjassen[1] worden hier zeker nog gedragen, ze zijn gemakkelijker in verband met het feit, dat men zo’n toetoepjas direct over zijn onderkleren draagt. Langzamerhand is die dracht er echter bij de beter gesitueerden uitgegaan, omdat ze warmer is, dan het zitten in overhemd alleen. Vandaar dat open jassen meer gedragen worden, natuurlijk ook omdat het velen beter staat. Naar mijn mening kunt u ze gerust nemen, tenzij u vreest dat ze – beoordeeld  naar Indische maatstaf – u niet goed zitten. U moet n.l. weten, dat Indische kleren door firma’s in Holland gemaakt, nooit of bijna nooit goed zitten. De pakken door Indische kleermakers gemaakt zitten n.l. als gegoten om je lichaam. Wat in Holland als goed zitten wordt beschouwd, kan hier als slecht zittend blijken. In elk geval past u met het ondergoed aan wat u hier denkt te zullen dragen. Voor visite of uitgaan zijn toetoepjassen niet geschikt. Men draagt hier algemeen palmbeach pakken, die hier bij de beste kleermakers goedkoper zijn dan in Holland. Uw linnen pak kan hier zeker gebruikt worden. Ook aan boord. Zeker zult u zomercolberts kunnen dragen voor

’s avonds. Eventueel zoudt u een palmbeach hier kunnen laten maken; zulke pakken kunnen in Holland ook gedragen worden. – Tot Port Said zult u waarschijnlijk in uw Hollandse zomerkleren kunnen; Port Said – Perim zal waarschijnlijk erg warm zijn (duur van dat gedeelte der reis ± 7 dagen). Voor dit traject nodig eventueel Schiller hemden, linnen of katoenen pak (event. zonder colbertjas) voor overdag; geen bretels, maar een b.v. witte riem; voor ’s avonds linnen of licht zomerpak. Hoe u zich ook kleedt, wanneer het daar warm is, zult u het hoe licht u ook gekleed bent, warm hebben (te vergelijken met hittegolf in Holland). In de Indische Oceaan – tot Batavia – zult u uw zomerpakken kunnen dragen, of eventueel uw linnen pakken. Linnen schoenen zijn niet nodig, evenmin een helmhoed. Een plaid voor de reis is altijd prettig. Aan 3 witte pakken en 1 palmbeach had ik voor de reis voldoende. Met 4 tot 5 witte pakken heb ik voor gebruik overdag het hier in Bandoeng kunnen doen. Aan boord is een wasman. – Voor het transport van uw koffers op uw terugreis hoeft u nog niet naar Crans te gaan, dat gebeurt aan boord op uw terugreis. Kredietbrief is handig, maar ook baar geld meenemen b.v. ƒ 100.- Hollands en ƒ 100.- Indisch geld. U kunt een gedeelte van uw geld in Holland alvast tegen Indisch geld wisselen (het Hollandse zilvergeld ƒ 1.-, ƒ 2.50 is dezelfde als het Indische). Aan boord wordt zowel Hollands als Indisch geld aangenomen, eveneens aan de havens die aangedaan worden. Eventueel zoudt u op die havens bij de verschillende geldwisselaars kunnen wisselen: [2] ze zijn vertrouwd, al zien ze er dikwijls zeer sjofel uit (eventueel informeren bij hofmeester). Dekstoelen kunt u aan boord huren, eigen dekstoelen mee te nemen geeft onnodige moeilijkheden, ze geven bovendien allerlei last bij uw verblijf hier. De handleiding die bij bespreking van passage verstrekt wordt geeft u hierover allerlei inlichtingen. Hebt u een hut in het midden van het schip? En denkt u eraan dat in juli de zon in het Noorden staat, zodat u een hut neemt die in de Indische Oceaan Zuid ligt. Veel verschil maakt het echter niet uit. Wel in verband met de stormen aan Cape Gardafui. Toen wij gingen, toen bleek dat onze kant (Noord en bakboord de Indische Oceaan) geen last van inslaande golven had, de andere kant wel. Hoe het echter in de tijd dat u reist zal zijn, weet ik niet.

HOK

25 mei

G. De diverse raadgevingen over kleding etc. heb ik u per luchtpost gegeven. Nu zult u uw koffers al wel gepakt hebben, en wellicht worden ze over enkele dagen reeds gehaald. Het is altijd vervelend ook je garderobe gedeeltelijk niet meer tot je beschikking te hebben, maar door goede verdeling zal het niet zo bezwaarlijk hoeven te zijn. Om de gedachten te bepalen rekent u er maar op, dat het in Zuid Frankrijk minstens even warm is als op het grootste gedeelte van de zeereis, en zeker even warm als in Bandoeng. Denkt u er ook aan dat u tegen de herfst weer terugkomt. In de Rode Zee zult u het waarschijnlijk erg warm hebben, daar is niets aan te doen. Veel eau de cologne, veel baden, zo luchtig mogelijke kleding, voor Vader bijv. alleen Schillerhemd. Donkere brillen zijn erg praktisch. Voor Moeder een haarnetje en zo u er zich reeds mee verzoend heeft, eventueel gecombineerd met permanent wave. Uit Eida’s brieven zult u wel nog weten, hoeveel plezier ze ervan had. Ik wou dat u een conservenblikje permanent wave voor haar mee kon nemen! U hoeft zich absoluut geen zorgen te maken over de bagage. De transportmaatschappij die ervoor zorgt, is even secuur als een automaat! Vergeet u uw kredietbrief niet. Natuurlijk in Hollandse valuta te kopen, want u komt ermee terug. Neem liefst een kredietbrief van een grote bank. Neem ook wat Indisch geld mee ± ƒ 100.-, ± ƒ 100.- Hollands. Zoals u weet hebben we hier alleen dezelfde guldens, rijksdaalders en halve guldens als in Holland. De rest is anders. Aan de verschillende havensteden zoals Port Said, Colombo kunt u met Hollands geld even goed terecht. Mocht u echter af willen wijken van de weg, die de meeste toeristen nemen, dan moet u natuurlijk wisselen. Dit kunt u altijd doen bij de aldaar aan boord komende geldwisselaars, die absoluut vertrouwd zijn. Past u te Port Said op voor goochelaars, vertrouwt hun niet al te veel geld toe om mee te goochelen want ze zijn uiterst minzaam, en geld dat hun toevertrouwd wordt, kan men met goed fatsoen haast niet meer terugvragen! In Port Said vindt u het uitschot van [2] de wereld. Uiterst brutale, opdringerige mensen, die je alleen op zeer ruwe wijze van je af kunt houden. En het zijn allen – tenminste die niet een bekende firma, waarvan er in Port Said slechts één is, n.l. Simon Artzt, vertegenwoordigen – afzetters! Colombo is in dat opzicht beter, ofschoon men daar ook niet bang is voor wat overwinst. U zult merken dat u wat tochtjes aan wal betreft, u niet druk hoeft te maken, alles wordt u tijdig ter kennis gebracht.

Vergeet u vooral niet, dat Sabang een vrijhaven is, zodat u daar eau de cologne e.d. zeer goedkoop kunt krijgen. Maar geef het dan niet aan in Batavia, neem het als voor eigen gebruik. – Ik herinner me dat in Post Said tegen juli de heerlijkste druiven te krijgen zijn. Mocht u bang zijn voor ingewandsziekten, neem dan wat kaliumpermanganaat mee, om daarin die vruchten af te wassen.

EIDA

Je hebt daar 2 korreltjes van nodig in een vingerkom. – Wat denkt Hok aan al die dingen. Kijk maar eerst nog eens naar onze kiekjes van de reis. Die zal jullie nu gedeeltelijk niets vreemd zijn hè! Dag Hok en Eida

HOK

Voor de reis zijn bonbons, pepermuntjes erg lekker. Beschuitjes e.d. absoluut overbodig, omdat de scheepskost al eerder teveel van het goede geeft, dan te weinig. Pas op voor ijswater aan tafel, ik kreeg er in het begin maagkramp van. [EIDA Je kunt er gerust enige slokken van drinken, niet teveel tegelijk alleen.] De hofmeesters zijn niet meer dan obers. Ze stellen zich wel als gewichtiger personen aan, maar zijn het in geen geval. Bij het verlaten van het schip in Priok geeft u de hofmeester die uw tafel bedient een 5 gulden, alsook de linnenjuffrouw. De hutjongen geeft u in Marseille

ƒ 2.50 óf  ƒ 5.- [EIDA voor 2e klas is ƒ 2.50 - ƒ 3.- genoeg], met de mededeling dat kalau koewe (=jij) keredja baek, nanti di Priok di tambah lagi. Sigaren meenemen Vader, pijp is aan boord zeer smakelijk. Tenslotte: goede reis en een prettig humeur zowel in storm als in de hitte, dat is het voornaamste van al.

Dag Hok. [3]

EIDA

26 mei 1931.

Geliefden –

Het is pas 4 dagen geleden dat ik m’n vorige brief aan jullie verstuurde, want nu gaat alles weer degelijk per gewone trein naar boord. Dit is dus het bewijs van Hok’s beterschap! Vanmorgen is hij voor het eerst weer naar het Laboratorium – ik hoop dat het hem is bevallen. Gisteravond was er een mooi strijkkwartet van de Kunstkring, maar Hok wilde nog niet door de avondlucht, dus zijn we maar thuisgebleven. Henk belde in de pauze op of er iets met ons was, dat we er niet waren. Hij is een trouwe vriend van ons! Hok wou me alleen met Henk laten gaan, maar daar heb ik geen plezier in, al zijn we ook al ruim (!) 2 jaar getrouwd! Gistermorgen wou Hok wel weer uit, o ja eergister ook even, – toen zijn we naar de Kunsten gegaan en kiekte Jaap ons, terwijl we aan kwamen wandelen. Jaap’s museum wordt hoe langer hoe “echter”. Hij heeft nu echte glazen kasten, waar je zo door kunt gluren. Boven op 1 kast staan 16 trommen van verschillende grootte, die hij pas toegestuurd kreeg. Hij heeft nu een soort artiest, een leerling in voordragen van Royaards of zo en zelf een dichter, die zijn bundels voor ƒ 1.50 verkoopt, als type-hulp. De merkwaardigste mensen komen altijd bij Jaap terecht. Hij kent vele Middeleeuwse dichters uit zijn hoofd en vanmorgen zat hij bij Pierre Smit Revius voor te dragen, waar Pierre op gepromoveerd is, en die hij steeds bestudeert en over wie hij steeds boeken publiceert. Vanmorgen was ik bij Trude. Ik wou informeren wat precies haar dag is van haar 2e bevalling. Het is 29 juni, dus jullie zult de [4] baby alweer groot zien als je bij hen komt. Heleentje vindt het zo leuk dat ze Vader in Indië nog even de hand zal kunnen drukken. Zij gaat 8 augustus weer weg en telt de dagen. Iedereen vindt het jammer dat jullie, nu je zo’n reis gaat maken, maar 2 maanden hier bent, terwijl Bali zo mooi is en de Boeroeboedoer bij Djokja. Alles even fijn. – We hopen maar dat er nog een maand hierbij komt. – Ze zijn enorm jaloers op ons dat wij jullie nú al krijgen! – Na Trude, wandelde ik even Borromeus binnen. Ik vind het altijd zo leuk Zuster Valencia weer te zien en zij ook. Ik trof het, ze had juist niets te doen en ik zat een poosje gezellig bij haar. Ze wou me ook wegen en weten hoeveel ik was aangekomen! Maar gelukkig niet, ik weeg nog 125 pond + 1 ons, en vroeger + 3 ons, geloof ik, dus fraai. Ik ben ook niets dik, alleen maar m’n buste, maar dat zit zeker in onze familie! Zuster Valencia neemt me altijd mee naar hun kapel. Ze hebben nu mooie “staties”, d.w.z. pas 4 mooie gebeeldhouwde, 4 zijn er onderweg en voor de andere 4 sparen ze. Ze is er zo trots op, zo leuk. Ik vertelde haar dat jullie kwamen en dat ik jullie vast naar haar zou brengen, maar vanzelf zullen jullie daar wel komen hè! Ze vond het zo leuk dat Anneke een baby verwacht, “bij jou zeker nog niks aan de hand” zei ze, “nu kun je fijn uitgaan met je ouders om ze alles te laten zien”. Aardig is ze, zo genoeglijk, ik trof het toen wel erg met haar. – Ik ben benieuwd of Zuster Heideman nog bij jullie is geweest, misschien gaat ze wel op jullie boot terug. – Heb je gelezen dat wij, gouvernementsambtenaren, ook 2e klas terugkomen met verlof, ik vind het [5] niks erg, Anneke Harloff vindt het naar, ze houdt van luxe. De Harloffs gaan met 1 juli verhuizen, ze gaan nu naar een gouvernementshuis, heel aan het andere eind van Bandoeng als wij; niet zo erg, want voor intieme vrienden zijn we toch absoluut niet geschikt voor elkaar. Ze verhuizen omdat ze niet meer ƒ 105.- huur willen betalen, maar hebben nu een huis voor ƒ 97.50! ƒ 7.50 in de maand scheelt het hun, maar ze rekenen er vast op hun garage te kunnen verhuren voor ƒ 10.-. – Ik hoop voor ze dat het lukt. Maar als ze hun telefoon afschaffen, sparen ze het dubbele per maand; en dan weten ze zeker dat ze zoveel sparen. Maar ze zijn nogal zo van de “luchtkasteel”-derige kant. – Gistermorgen gingen we naar het grafje en zochten een mooie eenvoudige steen uit, we zijn zo blij dat we dat nu kunnen doen, want als het in verval komt, is het verschrikkelijk. We hebben het maar eenvoudig gedaan, alleen met Elza Aleida Tan 30-9-30, meer niet. Toen we nu kwamen, hadden vreemde mensen er plantjes op gezet, zeker iemand die vaak daar komt, maar nu zal dat dus niet meer hoeven. – We zijn zondag bij Anneke jullie vliegbrief gaan lezen. Fijn dat je toestemming hebt van B&W, nu zal alles verder wel snel gaan, leuk dat jullie ons antwoord zo gauw kreeg per telegram en later de vliegbrief ook zo vlug. – Als Emma haar examen klaar heeft, komt ze dan niet mee, er is hier altijd plaats voor haar! – Hok heeft in september een Natuurkundig congres, waarop hij waarschijnlijk een voordracht houdt. Ik hoop dat wij hem zullen mogen horen. – We hebben gister een enorme opruiming gehouden onder onze boeken. Hok maakt nu meer plaats in zijn kast en orde! Ik heb ondertussen de boeken in de voorkamer [6] opgeruimd, die langzamerhand al te erg door elkaar staan. B.v. 4 delen van 1 schrijver, staan op 4 verschillende planken, verder staat een deel op zijn kop, treurig is het. – Morgen komt Hetzel + vrouw bij ons theedrinken, ik denk de zoute bollen open te maken! Die van jullie staan er nog steeds! – In Soerabaja hebben we niet veel gemusiceerd. Zus en ik speelden 1 morgen 4-handig, Zus zag het stuk voor het eerst en ik moest erg wennen aan een vleugel, omdat de muziek zo hoog staat, zo ver van de toetsen. Na afloop had Zus erge pret dat ik het ook warm had, we veegden om het hardst de straaltjes langs onze hals weg en m’n jurk was dóór van achter. Dat heb ik niet vaak gehad. Zus transpireert daar enorm en Dirk en zij, trouwens de kinderen ook, hebben erge last van rode hond, wat erg naar schijnt te jeuken. Bovendien praat Zus voortdurend over de warmte; Hok zei al een keer tegen haar denk er maar niet aan, dan krijg je het nog warmer. Dirk en Zus zijn beiden erg op Hok gesteld, erg leuk. Zus wou op ‘het’ dinertje naast Hok zitten, maar ik weet dat Hok helemaal niks zegt wanneer zijn buurvrouw veel praat, dus zocht ik de bedaardste uit, Mevrouw Holthuis, want naast mij mocht hij niet! – Na deze brief krijgen jullie nog maar 2 mailbrieven naar het Papaverhof! Ongelooflijk. – Vervelend dat Thijs ziek is geworden in Soerabaja, echt saai; maar gelukkig dat het niet erg is, alleen een zwerende elleboog. Anneke schreef dat ze overmorgen of zo thuiskomen.

Dag Eida.

Toevallig staan er de laatste tijd erg veel advertenties van gevraagd kinderjuffrouw en juffrouw voor de huishouding, maar het is de vraag of ze voor een Europees meisje willen betalen, die zijn duurder dan Indische. 

EIDA

19 mei ‘31

Geliefden –

Daar mijn blok papier op is, moet ik het wagen me aan dit fraaie papier te vergrijpen. Ik heb net m’n huishouding weer wat op gang, na onze terugkeer in ons eigen huis. Mevrouw van Vianen is zo lief geweest voor een baboe/kokki te zorgen. Kasan had haar van tevoren al ingelicht over alles en nog wat. Ik had haar vanaf de 15e gehuurd, terwijl wij zelf pas de 17e terugkwamen en nu kon Kasan 2 dagen de baas over haar spelen, hetgeen hun en mij best is bevallen! Ze kookt lekker, althans wat we gisteren kregen. Gister werd ik overstelpt met rekeningen en nu ook die stroom voorbij is, kan ik me rustig ter neder zetten. Gister verhoogde nog een vreugde ons plezier-van-de-dag. Hok belde nl. op dat we de ƒ 700.- binnen hadden! Opeens zijn we dus weer kapitalisten, fijn hè! Jullie kunt dus mooi komen helpen opmaken. Nee hoor, maak je niet ongerust, wij zullen allereerst beginnen een steentje voor het grafje te bestellen en de rest gaat op de spaarbank. Overigens heb ik net Mamma’s dokter ook voorgeschoten, dat kunnen we nu doen! Wat hebben we het grafje nu lang alleen gelaten, we zijn blij dat we deze maand nu al het een beetje netjes kunnen maken. – We zijn dus thuis na de “lange, warme en vermoeiende reis” zoals Vader die noemt. We kunnen wel zeggen dat de reis niets vermoeiend is. Je hoeft alleen op je plaats te blijven zitten en af en toe eens in de restauratiewagen een kijkje gaan nemen. Je krijgt er alleen slaap van en je wordt meer dan pikzwart, “moriaantje zwart al roet” heb ik al tegen Hok gezongen! Hiervandaan ga je eerst door de Bandoengse vlakte, ½ uur. Daarna 4 uur draaien door de bergen van de Preanger met mooie uitzichten. Daarna [2] alsmaar bijna steeds rechtdoor tot Soerabaja toe. Wij hopen samen met jullie die tocht nog eens te maken, want ik kan je zeggen dat je bij niemand zo fijn in alle opzichten logeert als bij onze familie in Soerabaja. We hebben het er meer dan dol gehad en hun lof kan niet luid genoeg gezongen worden! Ze verwachten vast en zeker dat jullie woord houdt en hen, samen met ons opzoekt. Verder moeten we jullie nog uit hun en uit onze naam vertellen dat 2 maanden te kort is. Minstens 3 moeten jullie hier zijn, vraag maar aan Tante Leidie. Het is ook eigenlijk niet leuk dat we altijd maar 1 van jullie tegelijk in ons huis zouden hebben. Wij willen jullie ook graag een maandje helemaal voor óns hebben. Je begrijpt hoe het zal gaan: jullie komt 30 juli, bent dan niet van Anneke weg te slaan en wacht tot de baby er is. Nu kan de baby zich verlaten, zoals vele eerstelingen en dan komt hij half september b.v., daarna moet jullie direct weer weg en kunnen wìj naar jullie fluiten. Als je nu ook oktober nog kwam. Je collega’s kan het niets schelen of ze je 2 of 3 maanden waarnemen. Denk nog eens goed! – Jullie kreeg dus mijn vorige brief uit Soerabaja, waar we elke dag genoten. Wel kan ik jullie bekennen dat ik de eerste dag daas was van de drukte van de kinderen, van Zus’ gepraat en van de stadsdrukte. Dirk was toen het kalmerende rustpunt! Maar je went enorm gauw aan zoiets en aan het eind vond ik het werkelijk erg naar van ze weg te gaan. – Maar nu over de 14e mei, die jullie een maand eerder zo genoeglijk vierden, klinkende met thee! Wat een enorm leuke verrassing! We konden er maar niet genoeg van krijgen en draaiden hem 3 keer af, nog lang niet [3] vaak genoeg! Wat dol om jullie zo in levende lijve te zien. Iedereen had de grootste pret om Vader, die zo echt natuurlijk is, dat hand schudden en alles, echt dol. Moeder is ook vooral enig, wanneer ze alleen op het doek is en de vliegbrief laat zien, om te zoenen. Tante Leidie is een ras-filmspeelster, wat natuurlijk is zij en ook, de andere Oma. We zagen Emma voor het eerst in een bontjas en een klein hoedje à-la Greta Garbo, maar waarom sprak jij het koperen paar niet toe? Was alles al gezegd, nu jij het laatste aan de beurt kwam? Enorm jammer dat je Zus geposeerd doet en je niet zo lollig en jolig laat zien, als je bent. De 2e keer zal je ’t nu zeker wel beter doen (wanneer?), nu je jezelf maar eerst gezien hebt. Het ging mij ook zo. Eerst nam Dirk ons op toen we op een zondag naar de zee gingen en ik trek steeds aan m’n jurk; maar later toen Jan Erik kwam, was het veel beter. Wat hebben we een pret gehad alleen al om het geheim van zijn komst. Het was aan de ene kant jammer dat Dirk erachter was gekomen, maar aan de andere kant heeft Dirk nu alles gefilmd en dat is vooral ook voor Tante Leidie zo enig. Je ziet het vliegtuig aankomen en dan Jan Erik eruit stappen. Thijs speelt schitterend voor de film, maar Hok kan je alleen vanachter zien. Later komt Hok er ook nog goed op, gelukkig. Het mooiste is dan de begroeting tussen broer en zuster, nee enig gewoonweg. Jullie zult hem misschien niet meer zien voor je weggaat, maar dan maar als je terugkomt. – Eerst van tevoren had Dirk en gedeeltelijk Hok en toen nog even Thijs, ons genomen bij het uitpakken van de Hollandse pakken. Het beeldige Smyrna vloerkleed van Oma Rempt [4] komt er in zijn volle glorie op, en dan het bronzen klokje van Tante Jet. Jan Erik zal ze meenemen naar Holland, dus dan zijn jullie al weg. – Zus was zo absoluut van haar stuk, dat ze niet-wel werd en aan tafel niets kon eten, in tegendeel 3x weg moest lopen. Vertel dat maar niet aan Tante Leidie, als Zus het zelf niet schrijft. ’s Morgens waren we om 6 uur in de voorgalerij, de kinderen ieder met een paar bloemtakken in de hand, en 2 cadeaus onder de arm, toen ze samen aankwamen zongen we ze toe, hetgeen Zus erg aandeed. Het was toch ook echt leuk dat wij er waren, al zeg ik het zelf. Wij weten precies hoe je in onze familie zo’n feest hoort te vieren. De kinderen hadden 2 bloemvazen en wij een zilveren theezeef, van geslagen zilver waar Zus erg verrukt van was. Van Dirk kreeg ze een beeldig vulpennetje en postpapier met kaarten, die ik samen met hem uitzocht. Zus had voor de kinderen een erg geslaagd vers gemaakt voor Dirk en na afloop bood Dicky pappie een zakportefeuilletje aan met uitstekende kieken van hun allemaal, een verrassing waar Dirk, met zijn scherpe opmerkingsvermogen, van tevoren niets van gemerkt had. Een geslaagd begin dus van de dag. Later werden we door luide vreugdekreten uit onze kamers gelokt, waar we ons verkleedden, daar de kinderen de schitterendste bloemmanden toejuichten. De hele Nillmij[1] stuurde de mooiste bloemen en ook van Tante Leidie beeldig donkerrode rozen, en van ons ook een mand. Alles was opeens zo feestelijk. Daarna dus het filmen en Jan’s komst. ’s Avonds 2 echtparen-vrienden + wij = 11 mensen. Een aangenomen diner, enorm lekker, alleen te veel! Ik schreef jullie al [5] dat Loutje het bruidspaar gekiekt had en zo ontstond ingesloten menu, alweer een verrassing voor ze. Jan Erik was natuurlijk (!)  ceremoniemeester en na de soep liet hij Anneke en mij optreden. Ingesloten ons vers, dat Anneke goedkeurde, terwijl ze het nog vervolmaakte en het slotbedrijf eraan vastknoopte. Goddank, dat ik in de ééndaagse de geest kreeg! We hadden veel succes en moesten het de volgende dag nog eens voor de kinderen voorzingen, een nog dankbaarder gehoor, dat ja en nee zei. We ontlokten een groot protest bij “ze dronken koffie bij Oma Aleidje”. Want: ze hadden altijd chocola gehad!!!, enig hè! Daarna droegen we nog samen met Jan Erik een door hem op reis gemaakt A.B.C. voor (goddank dat wij geen A.B.C. maakten!), erg geestig en leuk. Ook 1 echtpaar-vrienden droeg nog een lolligheidje voor. A. en ik kregen ook een zoen van Dirk na onze voordracht. Ik zat aan des Bruigoms linkerhand, hetgeen hijzelf aldus bedisseld had! Hij had dus nog niet genoeg van me, hoewel ik er 10 dagen was! Zelf heeft hij me op voorwaarde dat ik weer terugkwam, op de trein gezet, Hok moest maar op dienstreis, vond hij! En toch is hij erg verrukt van Hok, maar hij snapt wel dat hij ons voorlopig samen niet meer zien zal. Nou, ik zal ook geen gelegenheid voorbij laten gaan om naar hen toe te gaan!! – Zij zijn ook zo verrukt dat jullie komen, – laat Vader maar gerust die toetoepjassen[2] nemen als ze hem passen. Ze staan Jan Albert ook zo goed. Het zou jammer zijn nieuwe te laten maken voor 2 maanden. Jullie kunt ook gerust wat warms meebrengen, want ’s avonds kan het hier erg koud zijn. Vader b.v. warm ondergoed (Hok draagt net-combinations, hij vindt het hier ’s avonds niet koud). [6] Ik draag altijd ’s avonds een tricot directoiretje, óver m’n deux-pièces.[3] Maar dunne gebreide hempjes zal Moeder ook wel kunnen gebruiken. In die maanden is het hier ook koel, net als nu. Ook overdag draag ik een extra directoiretje over m’n hemd-broek-bustehouder, maar ik ben ook erg kouwelijk na Soerabaja! Ik draag wel sokken. Moeder moet maar wat nette fils d’écosse meebrengen voor ’s morgens. ’s Avonds draag ik bijna altijd zijden, dus ook wat nette schoentjes, die passen bij je jurken, ik draag nooit meer linnen – de mijne heb ik opgesleten en nu draag ik ’s morgens open-gevlochten-Hongaarse schoenen. Vader kan mooi linnen schoenen dragen, Hok doet het ook, ’s avonds draagt Hok bruine of zwarte leren, maar als we thuisblijven ook vaak witte linnen. Vader kan ook zijn grijze linnen pakken mooi meebrengen als hij die nog heeft, Hok draagt ’s avonds graag Palmbeach, zelden wit, maar vele mannen dragen wel wit, Henk b.v. draagt alleen bij zeer bijzondere gelegenheden Palmbeach. Moeder zal wel veel lange mouwen dragen. Mij is het ’s avonds ook te koud zonder mouwen, alleen ’s morgens altijd “zonder”. Erg netjes is een pakje: een jurk zonder mouw + jasje met, dat droeg Mevrouw Borger en Mevrouw Meyer. Denk eraan dat Tante Leidie alleen in de erge hitte geweest is. Minimaal moet je hebben: 1 paar schoenen voor ’s morgens gewone, voor ’s middags wat netter en voor uitgaan erge nette! De laatste 2 kun je ook samen onder 1 rubriek vatten! – Aan boord hebben ze een uitgebreide bibliotheek, dus neem niet teveel boeken mee, wel van Dodsworth, ik hoop dat het mooi is. – Dirk liet ons heel Soerabaja zien, een enorm uitgebreide stad: de enige stad van Indië! Prachtige winkels, ongelooflijk veel taxi, veel uitgaansgelegenheden, een heel gezellige Soos, waar we een keer ’s avonds aten. – Ik heb Zus geleerd rouge te gebruiken! Dat staat haar zo goed!!

Hok heeft dinsdag opeens een griepje gekregen, toen kon ik de brief niet versturen, daar hij gezelschap behoefde! Hij moet van Kuyer tot zaterdag in bed blijven. Daarvoor zijn we nu thuisgekomen uit Soerabaja!, nu kan Hok deze hele week toch niet naar kantoor! – Vandaag is hij al koortsvrij en minder verkouden. Kuyer wil niet eens terugkommen. – Mamma is weer hier ± beter!

Dag Eida.

[Randje pag. 6]

HOK

Jan Erik is een ruwe klant! Scheldt en vloekt graag; maar grappig en goedhartig.

Dag. Ik ben zo goed als bijna beter wel. Zo’n griepje is van tijd tot tijd prettig als rustkuur.

Dag Hok.

EIDA

11 mei ‘31

Geliefden –

Op Dirk’s plaats aan het bureau gezeten, op zijn papier schrijvend, zend ik jullie mijn gedachten. Als Zus de kinderen in bed gekregen heeft, komt ze tegenover me. We hebben het hier enorm leuk samen, ik ben erg blij dat ik vooruitgegaan ben. Nu heb ik ze eens wat langer gesproken en dan in hun eigen huis. Zus vindt het ook erg dol, dat we nu samen alles voor het feest in orde kunnen brengen. Het diner wordt helemaal aangenomen, alleen de hors d’oeuvre maken we zelf, d.w.z. de kokki. We hebben net gezegd dat Zus een grote tafel moet huren, met het oog op Jan Erik. Zus heeft geen idee dat hij komt. Dirk heeft het helaas uitgevist. Hij is ook zo enorm snugger, uit een half woord snapt hij het al, net als jij Maatje, je kunt haast geen geheimen voor zulke mensen hebben. Maar van mìj is hij het niet te weten gekomen, maar van iemand van kantoor, die op kantoor een brief van Jan Erik kreeg, om ons om logies te vragen. Diens vrouw kon haar mond ook niet houden en het fraaiste was dat Jan zelf aan Zus schreef dat hij eerstdaags de vliegsensatie eens zou meemaken. Direct zei Zus “ik heb zo’n idee dat dat vliegen hierheen is”, en op slimme manier, al zeg ik het zelf – heb ik het haar uit het hoofd gepraat. Dirk gaat Jan Erik op het vliegveld filmen, ook in het geheim, en dan afdraaien om iedereen te verstommen. Het zal allerenigst worden, ook omdat Tante Leidie’s film in aantocht is. We hebben vast idee dat jullie daar ook op voorkomt, omdat je er niets over schrijft, terwijl allerlei andere mensen als Gerardje, tante Fanny en Dirk’s broer het verklapt hebben. Niet heel erg, [2] want nu verheugen we ons des te meer. Als hij maar op tijd komt. Jan Erik zal net de 13e gast hier zijn en Zus heeft van servies en alles net 12. Achter haar rug zal ik nu de banketbakker om stellen vragen. Het huis is vol geheimen. De kinderen hebben met Zus een kiek + vers geheim. Dirk krijgt een portefeuille met van zijn 5 familieleden een erg geslaagde kiek. – Dirk en ik hebben samen met de kinderen boodschappen gedaan en voor Zus 2 vazen gekocht, die zij zelf uitzochten. Iedereen keek met verstomming dat ik al zo’n grote zoon als zoontje had! – Wat zijn het enige kinderen, het viertal hè. Vooral Loutje is alleraardigst. Hij heeft op mijn verzoek het “bruidspaar” gekiekt zonder dat ze iets in de gaten hadden. Ze zijn erg leuk geworden, hebben enorm goed geposeerd. Morgen zal ik ze op de menu’s plakken. – In de trein naar hier heb ik nog veranderingen gemaakt in het vers dat Anneke en ik gemaakt hadden. Er zat geen enkel lolletje in en het ritme van de trein inspireerde me. Jammer dat ik vrij laat begonnen ben, toen we al gauw moesten uitstappen. Ik heb net het gewrocht aan Anneke gestuurd met het verzoek het in de trein te willen afmaken. Ik heb nu 9 coupletten, maar ook lang niet helemaal geslaagd. – Ik heb gepoogd een theezeefje te kopen bij Begeer, maar de prijzen zijn doodgriezelig ƒ 35.- geklopt zilver en ƒ 30.- glad. Alleen het Oudhollands is veel goedkoper. Ik ben ook juist naar de duurste winkel gegaan van Begeer. Ik moest vanmorgen er alleen op uit gaan, hetgeen Zus niets leuk vond. Maar [3] als ik om 12 uur nog niet thuis zou zijn, mocht ze de politie opbellen! Het fraaiste was dat ik de winkels aan Zus niet kon vragen en ook wist ik de straatnamen niet. Gelukkig was ik al met Dirk de hele stad door geweest, zodat ik wist hoe ik gaan moest, maar niet aan de conducteur (hoera een tram!) de halte kon zeggen, amusant! Ik heb nog niks durven kopen, zal wachten tot het stel + Hokje morgenavond zal komen aanzetten. Hok’s trein komt net 1 uur aan vóór de expres, dus nu hebben ze hier uitgemaakt dat ik Hok alleen moet halen om nog een uurtje voor ons saampjes te hebben! Zus gaat dan met het hele stel naar de trein voor A. en Th. – Maar jullie moeten nog van alles weten. Dinsdagmorgen zijn we dus om 7 uur van station Bandoeng vertrokken. Ik ben zo’n huismus geworden dat ik doodzenuwachtig was en niet kon eten, nou vraag ik je! Hok zei dat het kwam omdat ik niet meer zo’n vertrouwen in hem had als vroeger!! Toen we naar Indië gingen, weet je nog, at ik zo veel! Van de reis is niet veel te zeggen. Eerst door de Preanger, aldoor om bergen heen met mooie uitzichten. Maar razend koud. Ik had me al op Soerabaja gekleed en bevroor! Toen na een uur of 6 in de vlakte, alles vlak als Holland, suikerrietvelden, maar verder deed het weer aan Holland denken. – Op station Kertosono gekomen verwachtten we Hok’s vriend, die Liem. De ezel had de briefkaart niet goed gelezen, verwachtte ons de 13e, in plaats van de 5e. Aldus waren we gedoemd van 11/2[1] uur op ’t station op hem te wachten! Net alsof we met ganzenbord “in de put zaten” en moesten wachten tot we verlost werden, zoals [4] ik tegen Hok zei. Enfin, we werden verlost tot grote opluchting ook van onze geleende huisjongen en Hok’s hulp, de mantri. Hok moest die mensen onder het wachten ook in hun hum. houden, een reuze toer, maar voor Hok een kleinigheid, want bij zulke gelegenheden is hij zo jolig als maar kan. Mevrouw Liem had in allerijl de boel in orde gemaakt. Ze wonen in een enorm groot, oud Indisch huis. In hun voorgalerij alleen, kan ons hele huis, ongeveer 8 meter diep en 16 breed, ongezellig. Ze haalden ons met een beeldige auto van het station, zagen er keurig uit, maar hun huis was verveloos en ononderhouden. Merkwaardig dat je in zo’n huis kunt wonen. Opeens liep er een kakkerlak over de tafel, zodat ik moeite had met smaak door te eten. Bij zoiets kunnen wij Hollanders toch niet. Verbeeld je een badkamer en W.C., waar je voortdurend komt, te vies om ergens aan te komen. Ik was erg blij dat ik er maar 1 nacht hoefde te zijn, hoewel de mensen zelf heel aardig zijn, enorm gastvrij. Ze willen dat wij het volgende jaar onze hele vakantie bij hen doorbrengen, maar het gaat vast niet door, hoewel (!) ze daar auto’s voor het grijpen hebben. Morgen krijgt Hok een 7-zits van hem om al zijn bagage in te laden, aardig hè. – Hok heeft deze week doorgebracht in een klein keurig hotelletje aan de Zuidkust. Ik was zo verrukt van die omgeving daar, dat ik met heel veel moeite Hok daar alleen gelaten heb. – Er was een groot bed in een mooie kamer met uitzicht op zee, en geen sterveling in het hele hotelletje, alleen 2 bedienden. Ook geen chef of zo. Klom rots. Ik hoop maar dat Hok iets van belang gevonden heeft.

Dag lieverdjes – dat jullie al zo opschiet met je “voorpret”- wij genieten ook.

Dag Eida

[Randje pag. 1]

De warmte valt erg mee, ’s morgens is het het ergst, maar alleen de eerste dag voelde ik me raar, waarschijnlijk ook door de plotselinge drukte van de 4 schreeuwlelijkerds.

[Randje pag. 4]

Zus bedankt voor jullie brieven en Emma’s vliegbriefje. Ik kreeg vanmorgen m’n mail hier overgestuurd door onze Bandoengse buren. Dag.