EIDA

11-2-’34.

Geliefden – Daar “men” een aanslag gaat plegen op m’n dinsdagmorgen en -avond, begin ik nu maar vast te schrijven, alhoewel het pas zondag is. Maandagavond moeten we nl. repeteren voor “Kinderen van deze Tijd” en dinsdag voor de boerenbruiloft. Dinsdagmorgen komt het Bestuur van de Huisvrouwen Vereniging + hun erepresidente, de vrouw van de resident, de IEVA bekijken. En die dag moet er een advertentie staan voor een Indo-weekblad. Dit laatste kan ik misschien aan de secretaris overlaten, maar de laatste maal dat hij iets heeft opgesteld, heb ik het onherkenbaar veranderd en nu durft hij niet meer! Ik ben deze week ’s morgens juist erg huiselijk geweest, heb haast iedere dag gestreken en gestopt. Ik ben nog steeds in de wolken dat ik de baboe kwijt ben! Annah wil toch af en toe nog wel eens ook ’s middags op Axeltje passen. Zaterdagmiddag heeft ze met hem gewandeld, terwijl wij tennisten – wij houden haar zeer in ere! Wat moet zo’n mens ijzersterk zijn. Ze is nu de hele dag in touw, wast, moet uitgaan om groenten te kopen, eten koken, en ’s middags nog strijken, daarna weer wassen, wat ’s nachts kan drogen en dan wandelt ze nog graag met Axel! – We hadden woensdagavond de neef van Tek Bheng, Frits Tan te bridgen, samen met een Chinese dokter Oei + vrouw. We hebben het enorm gezellig gehad. Die Dr Oei is zo’n vurige enthousiasteling dat het een mens weldadig aandoet! Hij is ongeveer van Hok’s leeftijd, is zijn praktijk begonnen in Bandoeng. Hij doet aan sociaal werk, houdt ’s avonds cursussen over ziekenverpleging voor nietsdoende meisjes; is voorzitter van de federatie van Chinese verenigingen en bridget vol- [2] gens Goudsmit[1]! Zijn vrouw is een Chinese, goed bij. Zij en ik bridgeden samen met 1 stel kaarten met haar man als partner. Ik heb veel van haar geleerd. Het werd half één en om half 12 gaf ik een zalmslaatje dat genade mocht vinden in de mond der fijnproevers. – Hok heeft zaterdag op de tennisbaan een wedstrijd moeten spelen, onderlinge wedstrijden, om de volgorde op te maken. Hij stond al vóór met 1 set en 5-1 en toch maakte de ander nog de tweede set. Het was al vrij donker en Hok’s bril slaat altijd aan. Gelukkig spelen ze de derde set de volgende keer dan is Hok weer fris. Hij moet het zeker winnen. Die club bevalt ons nog steeds best. Hok mag een nieuw lid aanbrengen, maar dames willen ze niet meer. Ik speel liever met heren!

’t Is vandaag voor het eerst weer heerlijk weer. ’s Morgens kon Axel nooit meer eens een dun pakje aan hebben, maar nu weer wel. We zijn met ons drietjes naar het grafje gegaan. Anneke’s oleander is zeker al 2½ meter hoog, te hoog eigenlijk. We brachten rode en witte dahlia’s in de 2 potten, die nog over zijn, één van jullie. Axel vond het daar heel prettig en converseerde luid. Hij is helemaal mee erheen gelopen nadat hij eerst een half uurtje met Hok wandelde. Hij kan het al zo goed maar durft nog steeds niet los. We zullen hem misschien ook daarmee moeten helpen. Hij gaat direct kruipen als je hem loslaat. – Vandaag is Alex’ verjaardag. Hij is nogal in de put omdat Irene nu de kinderen moet achterlaten. t Is voor hem ook erg beroerd. Het bederft de vreugde van het a.s. weerzien. – Wat ontzettend van de bruid van Tom Michielsen. Sneu voor hem dat ze ’t niet eerder bedacht heeft, maar misschien komt het nog in orde als hij haar goed aanpakt. Het lijkt me toch dat ze wel van hem moet houden, anders zou ze toch de verloving wel afgemaakt hebben? [3] Hoe lang zijn ze verloofd geweest? Toch al meer dan 1 jaar? Of zou ze weggelopen zijn om de schoonmoeder? Misschien leert dit Tom zelfstandigheid, maar ’t is een beroerde les. – Axel houdt dolveel van ei, maar ik zal ’t hem maar weinig geven als je denkt dat het niet goed is. Dierlijke eiwitten. Maar in bouillon en jus zit het toch ook, en dat mag hij wél. – Het lijkt me ondoenlijk om in Holland geld voor de IEVA te krijgen. We zien het zelf aan het verzoek om steun aan de Chinezen in Amsterdam. Hok vindt ook dat die zo ver van ons afstaan. Waarom verzamelen ze geen geld om die mensen naar China terug te zenden. In Holland kunnen ze toch niet blijven op den duur en wat hebben ze eraan met moeite een winter door te komen als er toch weer één moet volgen zonder hoop op de toekomst. Betsy is de presidente van het comité. Ze schrijft mij juist dat ze zich al zover van de Chinezen voelt afstaan omdat de Chinese studenten niet veel van haar schijnen te moeten hebben. – Dat stukje van Hok over de padvinderij heb jullie zeker al. Wil je het doorsturen met een klein briefje aan Mevr. Hortsink, Nederl. Sanatorium, Davos-Platz. Ze leest zo graag veel, heeft daar natuurlijk niks te doen. – Geweldig dat Ankie arts is, wat gaat ze doen? – Ik heb ook gehoord van die oogoefeningen. Onze A.C.[2] doet het ook. Hij had zo’n erge last van de ogen en sinds de oefeningen kan hij lezen en schrijven zonder pijn, de hele dag door. Zodra hij jullie bezoekt moet je hem ernaar vragen, dat is misschien ook wat voor Moeder. – Anneke verzocht me naar Hertha Ripke te gaan. Zielig dat dat kind er zo naar aan toe is. Trouwen zou haar enige genezende medicijn zijn. [4] Fijn dat jullie zo geniet van de film. We vonden hem zelf ook zo aardig, behalve dat hij zo weinig lacht. Hij kan echt schelms kijken hè. Hok heeft hem al ééns flink aangepakt. Hij brulde om alles: als hij moest wandelen wou hij autorijden en andersom. En in plaats van hem mee te nemen, hebben we hem in de box gezet. Hij was er beduusd van. En toen we hem weer haalden, was hij muisstil. – Baukje gaat gelijk met deze brief weg, per boot dan. Ze reist 3e klas om het zo zuinig mogelijk te doen. Ze schreef me dat ze er erg van schrok dat Tek Bheng´s zuster mijn lezing gewoon heeft overgeschreven. Ze had hem alleen te leen gevraagd – Houw is bang dat ik er haar op aan zal vallen, omdat haar man zeer hoog geplaatst is bij een belangrijk Chinees concern, maar wat zou ik er aan hebben, ik praat er dus niet meer over. – Dien’s dochter is plotseling helemaal zindelijk, ze is 1½ jaar. Wat zalig lijkt me dat! Axel is er nog ver van af! – Een reuze geestig menu van Betty’s trouwen, wat moet ik ermee doen? Terugsturen? Betty en hij hebben hetzelfde smalle gezicht, dunkt me, met dromerige ogen. –

Dinsdagavond – Hok is naar het Padvinderskampvuur. Het is Chinees Oudejaar. Hok neemt morgen geen vrij, wel jammer, maar hij heeft het te druk en ik had er toch niet op gerekend. Ik krijg Paula Hasenstab op bezoek als vergoeding. Ze heeft Axel voor het laatst in de wieg gezien!! Vanmorgen kwam het hele Huisvrouwenbestuur op de IEVA. Het was echt geslaagd en er zal nu wel samenwerking komen – ze waren erg verrukt. Ik moet over een half uurtje naar de Vivos receptie van de boerenbruiloft. Gisteravond, de Kinderen van deze Tijd, was erg geslaagd. Dag – ik mag niet meer!

Eida [5]

HOK

G. Erg bedankt voor de bijdrage voor de filmpot. De aandelen van onze filmstudio zijn er belangrijk door gestegen. De malaise zal ze glansrijk doorstaan! We vinden het erg leuk dat de laatste Axel film erg in de smaak viel. We zouden Axel elke dag wel willen filmen, bijv. hoe hij een trap oploopt (aan het handje natuurlijk). Hij weet al dat hij zijn voet erg hoog moet heffen, maar helaas sommige trappen reiken tot zijn middel, zodat dat hoog heffen niet veel geeft. Hij kan ook al met het handje wuiven. Je hoeft maar met hem weg te wandelen en hem dan te zeggen: dag mammie, en hij wuift dan aller enthousiasts. Eida schreef al dat hij nu en dan erg ongezeglijk is. We hebben hem al eens goed aangepakt en nu loopt hij weer in het gareel. Hij weet dat hij niet altijd zijn zin krijgt. Hij zegt ook al een hoop dingen, jammer dat we zijn taal nog niet machtig zijn [EIDA de hemeltaal!]. De intonatie is altijd een vragende. Op autorijden schijnt hij niet meer zo erg dol te zijn. Want in wandelen wil hij zich oefenen. Heel gek is, dat hij altijd protesteert wanneer we de kant van het IJzermanpark opgaan. Hij wil liever naar de Dagoweg; daar is meer te genieten [EIDA verkeer e.d.]. Hij is ook erg dol op kleine kinderen: meisjes trekt hij aan het haar, jongens aait hij. – Over een eventueel ontslag hoeft u zich niet ongerust te maken. Het schijnt dat de Opsporingsdienst nu haar minimum bezetting heeft; dat zei de referendaris van Personele Zaken tegen Jantje Westerveld. –

Moeder, zoudt u zo vriendelijk willen zijn voor me aan de Penningmeester van het Geologisch Mijnbouwkundig Genootschap voor Ned. en Koloniën, Instituut voor Mijnbouwkunde Delft, giro 40517 ƒ 10.- willen betalen (contributie 1934). Bij voorbaat mijn dank. Hoeveel zijn we u eigenlijk schuldig. Ik geloof dat het onze tijd wordt om af te rekenen. Gaarne opgave van ons debet. – In geval u van Dirk’s film een kopie wilt laten maken, dan kunt u ter be-[6] sparing van de onkosten, alleen die gedeelten laten kopiëren, die u interesseren. De kopieën worden toch per meter berekend!

Dag Hok

Vandaag is het Chinees oudejaar. Ik heb morgen eigenlijk recht op vakantie, maar zal er geen gebruik van maken, omdat er zoveel werk aan de winkel is. Zo pas de Chinese padvinders toegesproken, bij gelegenheid van Oudejaarskampvuur. 

EIDA

6-2-‘34

Geliefden – Terwijl Axel in zijn konijnen-Oma-pak staat te converseren in de box, zit ik in de voorkamer aan jullie te schrijven. Hij moet weer binnen blijven want het stormt en regent, echte herfst. Het is juist weer 2 morgens mooi weer geweest, maar nu is ’t weer mis. Axel slaapt ’s morgens dan ook maar, wat hij buiten nooit doet. Ik ben met allerhande huishoudelijke dingen bezig tegenwoordig, want ik heb de baboe afgeschaft. Niet zozeer uit bezuiniging als wel omdat ik me aan één stuk door ergerde omdat ze niet kunnen strijken. Onze juweel van een Annah kon alles goed en zij wilde al ’t werk wel doen voor een rijksdaalder meer in de maand. Ik help nu zelf wat met wassen en strijken soms en stoppen en geniet elke dag van de opruiming en van maar 2 bedienden in huis. Kasan moet nu helpen aardappels schillen en met de rijsttafel van allerlei schoonmaken, hij heeft daar tijd genoeg voor. Van tijd gesproken. Voor de Vivos voeren we behalve de boerenbruiloft ook nog het 3e bedrijf van “Kinderen van deze Tijd”[1] op. Ik moet ook weer meedoen en vind dit veel fijner dan die boerendansen. Die arme Hokje moet nu nogal eens een avond alleen thuis zijn, maar dat vindt hij gelukkig best. Gisteravond hebben we de rollen gelezen en ik ben een kind en de stem in extase omdat ik de hoogste stem heb. Merkwaardig, want ik dacht juist dat ik een lage stem had. Maar dat komt zeker vergeleken bij Anneke. ’t Is werkelijk een pracht inhoud ook en het ritme is gedragen. Maar Moeder houdt niet van Roland Holst, ik vind het heus mooi. Trude doet ook mee als kind. Ze hebben de slankste Vivos mensen ervoor opgescharreld!! Trude komt met juli met verlof en ze zal je persoonlijk onze groeten brengen. Ze is een genoeglijk iemand. Ik mag haar altijd graag spreken. – We kregen weer een brief van Emma, geweldig, de 2e in 3 weken! Moeder schrijft ook net weer over het geklets over Dirk’s verhouding tot Zus. Maar Mam, ik schreef het geloof ik ook al eerder – ik vind dat als Zus gelukkig was met Dirk en tevreden met hem, dat ieder ander, ook T. Leidie en Jan Erik [2] het dan zeker  kunnen zijn. Wat weet je tenslotte af van andermans huwelijk? Om de uiterlijke dingen mag je het toch niet veroordelen. Wie weet hoe Dirk met Zus was onder 4 ogen. Jan Erik kan nu wel vinden dat Dirk wroeging zal hebben, maar dat hééft hij niet! Hij heeft het gevoel dat hij met Zus bijzonder gelukkig was, wie zal dan het tegendeel durven beweren! Hij is volkomen overtuigd dat hun huwelijk ideaal was, wie zal dan kunnen zeggen dat het niet waar is. Laten we blij zijn dat Dirk geen wroeging heeft. Emma schrijft juist dat Dirk nooit last van spijt heeft, dat is wel een heel gelukkige eigenschap! ’t Is inderdaad waar dat een mens getrouwd nu eenmaal anders is dan verliefd of wat dies meer zij. Anneke schrijft juist ook of ik denk dat Dirk zo attent zou blijven eventueel als echtgenoot; maar dat denk ik helemaal niet. Want dat kan geen man! Maar toch zal hij veel door Zus’ verlies geleerd hebben. Feddo[2] is een wijs man!

Ik heb de knopen van ’t gebreide pakje 5 cm hoger gezet en het geheel nat uitgerekt en nu past het ook nog en zit de broek wat hoger, wat vlugger staat!

Dien schreef ook al dat Emy’s dochtertje zo’n beeldig kind was, Hansje wordt ze genoemd.

Fijn dat jullie zo blij bent met de film – we hopen met de volgende brief op een uitvoerig verslag. Inderdaad kijk ik niet erg beminnelijk op deze film. Ik had het ook er uit willen knippen, maar Hok wou het niet. Ja, ’t is jammer dat Hok hier zelf niet op staat, maar op de volgende zal je hem als trotse vader kunnen aanschouwen.

Axel zit tegenwoordig af en toe ook op de po op de grond want Christie zegt dat als je hem op de kinderstoel altijd wat laat doen, denkt hij later dat alle stoelen daarvoor zijn! Hij vindt dit ook best en deed er vanmorgen zelfs een hoopje op waarna hij toegejuicht werd door pa en ma! Hij gaat al uit zichzelf de box los oversteken maar durft niet altijd. Als het weer beter weer is, wil ik eens met hem naar Deetje Holle.

De oude Mevrouw Chavannes heeft ons eergister te eten [3] gevraagd. Maar Hok had juist een belangrijke vergadering van de Shiong Tih Hui. Gelukkig voor hem want de Hasenstabjes waren ook gevraagd! Op hén vroegen ze ons, maar pas dezelfde dag. – We hadden een genoeglijke bestuursvergadering van de IEVA, dat is het enige wat ik in een week aan de IEVA deed. Ik ben al die tijd niet op de school gekomen. Het loopt trouwens uitstekend zonder mij. Dat Moeder aan Emma Mesdag vertelde dat ik daar zoveel presteer, is alweer in ’t verleden. Ik doe er ongeveer niets meer voor, stuur andere commissaressen erheen! Op die vergadering moesten we beslissen over dat Vivoslid dat daar woont met man en kind. Ze heeft razende ruzie met de directrice, maar wil er toch niet zelf uitgaan, omdat het voordelig wonen voor haar is. We hebben haar nu toch opgezegd, maar als ze geen ruzie meer maakt, mag ze toch blijven. Het spijt me dat ik haar in ’t huis heb gehaald, maar déze kamer was leeg en zijzelf zocht een kamer.

Hoe gaat het overigens met joúw IEVA? Irene gaat over 3 weken aan boord, ik verheug me zeer over haar terugkomst.

Mali Boot[3] schijnt ook apotheker te zijn nu. Bep schreef althans dat ze nu alle examens ook achter de rug had. Bepje zelf is niet zo goed; ze moet voor haar hals (lymfe-klieren) naar Zwitserland voor een paar maanden. Afschuwelijk!, vond ze maar een man. Dien voelt zich gelukkig goed, is niet erg misselijk, misschien wordt het dan wel een jongen. Bij Axel was ik tenminste veel beter dan bij Elsje. Verbeeld je dat Elsje nu 3½ jaar zou zijn, wat oud al en wij al haast 5 jaar getrouwd. Ik ben 4 dagen lang in de vaste overtuiging geweest dat ik Dien gezelschap zou houden, ik was er al helemaal ín, wist al wat voor soort jurk ik zou laten maken en toen opeens was ’t niet meer nodig! Ik ben overigens weer geheel volbloedig, heb 85% bloed (witte bloedlichaampjes) wat voor een vrouw een heel hoog percentage is hè. Kuyer gelooft vast dat het van de lever komt, die ik vanaf juli elke dag alweer eet. Ik sla nu enige [4] dagen over want ik ben er bepaald van gedégouteerd! Maar ik had nooit gedacht dat ik er helemaal af zou komen. Ik ben ook enorm goed – gister b.v. heb ik eerst 1½ uur lang Hok’s pak opgeperst, daarna een half uur naar de boerendansenrepetitie gewandeld, dáár een uur gehupt en gesprongen en ik was niet eens moe! Alleen in fietsen heb ik nog niet veel lust, dat trappen naar boven is veel vermoeiender dan te lopen.

Axel is een paar dagen uit z’n hum geweest. Om alles was hij boos; hij zat onder de muggenbeten omdat hij gilde als ik zijn klamboe wou sluiten. Ik weet niet wat het geweest is, maar vandaag is hij weer onze zonnige zoon! Ik was bang voor waterpokken, maar Hok zei dat het muskietenbeten waren en inderdaad trekken ze alweer weg.

Hok vindt het wel goed wat op de kalender over hem staat, hij is ook een uitgesproken Aries[4] mens! Verder zijn we geen van allen zo’n uitgesproken type, bij Em komt het ook nogal uit. Maar waarom noemde Betty Biegel, Em[5] een echt vissenmens, Pisces is toch van februari?

Ik ben toch zo verrukt van Axel Munthe[6], ik verslindt hem eenvoudig tot ’s avonds laat. Van één verhaal kreeg ik zó de slappe lach dat het 10 minuten duurde eer ik kans zag het aan Hok te vertellen, zo’n kostelijke man vol humor. Elke dag moet ik er Hok van vertellen, Hok komt er niet toe zulke boeken zelf te lezen. Hij heeft zoveel vakliteratuur en tijdschriften.

’t Is deze maand Chinees Nieuwjaar en Ho heeft ons daarvoor een fooi van ƒ 50.- gevraagd, aan Houw ook. We hebben het maar gestuurd vanwege de opslag, maar nu krijgt hij alleen nog de maandelijkse bijdrage want het is toch een bodemloos vat. ’t Is natuurlijk beroerd werkeloos te zijn als je ’t vroeger goed gehad hebt, maar hij vindt het ál te gemakkelijk op zijn familie te drijven, dat is duidelijk gebleken.

We hebben de salarisopslag binnen!

Dag Eida [5]

HOK

G. We vinden het erg fijn, dat u de extra film zo leuk vindt; zij is het inderdaad ook. Wat zal de volgende zijn? We zien tot onze vreugde, dat het de Papaverhof cinema nog steeds beter gaat. U zult spoedig een zaaltje nodig hebben; wellicht kunt u entree heffen!! We hopen, dat onze filmster nog lang en vogue zal zijn. – De horoscoop in de “Huisvrouwenkalender”  komt in grote trekken voor mij goed uit, ook de minder goede eigenschappen. Het kan mij inderdaad niet veel schelen of ik gezag heb; het is mij niet om heersen te doen, ik vind dat dit vanzelf volgt (dit in tegenstelling met de Leo mens[7].) Ook de fout: aan alles beginnen en veel niet afmaken, klopt. – Heel leuk vind ik de horoscoop van Axel; als dat uitkomt, dan zullen we heel veel plezier van hem beleven. Hij is nu al erg positief en onafhankelijk. Veel kunnen we van hem natuurlijk nog niet zeggen. Wel dit, dat als hij in iets geen zin heeft, dan doet hij het ook niet. Zijn gedachten afleiden met een of ander lukt meestal niet. – We lazen in de krant dat De Nieuwe Pers[8] geliquideerd is. – Wat de bezuinigingen betreft, het volgende: de drie ontslagen ingenieurs zijn alle Duitsers; erg zielig voor hen, maar aan de andere kant komen zij niet ten laste van de Indische gemeenschap. Van in vaste dienst komen, is momenteel geen sprake. Ik mag blij zijn, dat ik niet gemist kan worden. Wellicht dat het over een paar maanden wel weer kan, maar daar reken ik niet op. De salarisverlaging is hier inderdaad zeer zwaar, maar daar tegenover is de levensstandaard zeer gezakt. Alleen onze auto is een kostbaar ding. Hij begint nu zo beetje oud te worden. We houden hem maar omdat wij er toch niets voor krijgen. Of het hier nu zoveel goedkoper leven is, dan in Holland is niet zo te zeggen. Als men in de kampong woont, is dat natuurlijk zeker het geval. Natuurlijk hebben we hier minder uitgaven voor kleren, brandstof; maar daar tegenover zijn de gewone Europese producten erg duur.

Dag Hok

EIDA

30-1-‘34

Geliefden –

Tot slot van de vorige week hadden we de Ter Haar’s te eten gevraagd en vrijdags kwam er een briefkaart van Fanny dat zij ook kwamen weekenden. Hok bestelde allerheerlijkst Chinees eten en het werd een genoeglijke avond. Na het eten heeft Ter Haar ons allemaal de kaart gelegd. Het eerste wat hij tegen Fanny zei was “een zoon”, en tegen Houw dat hij een belangrijke aanstelling zou krijgen en dat ze over zee zouden gaan. Ik ben benieuwd. Ik zou enorm veel geluk krijgen en veel geld en ook op reis gaan met Axel maar met de trein zonder Hok en Hok kreeg salarisverbetering en er kwam een zwarte heer over belangrijke dingen praten. Dora en ik hebben samen een ¼ lot in de loterij en daar Karel, haar man, dit zei en zij die dag dat wij het kochten haar onderjurk binnenste buiten aanhad, geloven we zeker dat we iets zullen winnen!! – Kostelijk je lange brief aan Jan en To, gelukkig dat je ook inziet dat die 2 niet erg sympathiek gehandeld hebben tegenover Dirk, nu is van ons alleen Anneke het nog die ze verdedigt. Gister had Anneke haar trouwdag, helaas schreef ik haar nog niet, daar ik gister geen minuut voor mezelf had. Ik moet haar nog antwoorden over Jan Erik’s houding ten opzichte van Em. Jan Erik is nog steeds een zwak van Anneke, maar hij is blijkbaar al even bekrompen als zijn Ma, al heet ik dan ook helemaal naar haar! – Gistermorgen had ik met Lous Groeneveld Meyer afgesproken met Axel te zullen komen, eindelijk want ik was ’t al zolang van plan. Het was erg genoeglijk, Axel wou niet met Emma in de box, voelt zich al te groot, hij kroop door de kamer en Emma moedigde hem aan, lachte met diepe kuilen en ze converseerden druk. We amuseerden ons kostelijk. Het is een schattig blond kindje met krullen en blauwe ogen. Ik had nooit gedacht dat die lelijke baby zo mooi zou worden! Zij is nu ook al 11 maanden. Door de tralies van de [2] box ontdekte Axel opeens dat hij aan haar haar kon trekken, waarop beide partijen brulden. Tot 3 maal toe is het Axel gelukt, zo’n wreedaard! Ik ben maar een uurtje gebleven want die dag zou de nieuwe erepresidente van de IEVA op de school komen kennismaken, ’s middags was Axel op zijn eerste kinderverjaarspartij bij de zoon van Buck, 6 jaar. Hij vond het erg interessant al die kinderen en kreeg ook een cadeautje: een zak met koek, erg leuk. Ze draaiden een stokoude film, die zeer insloeg, Axel vond het ook geslaagd toen hij eenmaal bij zijn Pappie op schoot veilig zat!’s Avonds moesten we de Boerenbruiloft voor de Vivos in maart, in elkaar zetten, zodat ik die dag niet stilzat! Hok moest het maar lijdelijk toe zien!! – Vandaag moest er weer een stukje in de krant over het bezoek van de erepresidente aan de IEVA, er is altijd wat te doen! Axel vindt het helemaal niet meer goed tegenwoordig als ik uitga. Hij is niet meer tevreden met Annah. De auto mag niet meer zonder meneer uit! – Het is al een week lang ellendig weer ’s morgens zodat hij altijd binnen moet staan en dan is er niks dat hem amuseert. Ik zit nu naast de box te schrijven en hij valt net in slaap met de duim in de mond, terwijl hij ’s morgens anders buiten nooit slaapt. Tommy heeft het tegenwoordig niks gezellig meer bij ons. De baas speelt altijd met Axel en niet meer met hem, echt zielig. We hebben hem al aan Houw willen overdoen, maar die wil weer een teckel. – Ze vonden dat Jeanne er zo slecht uitzag, helemaal ook niet meer vrolijk. Tek Bheng schijnt ook dag en nacht te werken en zijn chef heeft hem nog gezegd dat hij zijn nachtrust moest nemen. Hij is zo onverstandig als wat en Jeanne ziet hem alleen slapende! Misschien schrijft Hok het hem nog eens, maar hij is eigenwijs en volgt toch geen raad op. [3] Wij vonden Houw veel gezelliger geworden en aardiger voor Fanny. Ze waren erg blij met jullie houten bord en met de zwarte das en met ons ontbijtservies. Ze zitten in een kaal huis met geleende meubels omdat ze overplaatsing verwachten naar Semarang of Soerabaja. Ik hoop maar dat de benoeming gauw afkomt. Met eind februari is Ho weer werkeloos. Hij kan nergens gebruikt worden, Houw is er eindelijk ook achter dat Ho het wel makkelijk vindt om onderhouden te worden. Hij doet niks en zijn vrouw evenmin. Houw heeft aangeboden de 4 kinderen in huis te nemen, want die kunnen het niet helpen zulke sukkelige ouders te hebben, wij vergroten onze bijdrage aan Ho ook niet omdat het toch een bodemloze put is, maar we snappen niet wat er van die 2 worden moet. – Houw doet veel aan sociaal werk, althans hij zit in verenigingen, ontmoet veel mensen, gaat veel uit. Wij hebben Fanny aangeraden dan ook maar aan sociaal werk te doen en ook uit te gaan. Hok zei zelfs scheldt maar als hij steeds uitgaat en Fanny was verbaasd over zo’n sterke vooruitstrevendheid! – Baukje stuurde een schattig zelfgemaakt pakje voor Axel, helaas is het al krap; maar ze antwoordde nog niet op mijn vraag inzake de causerie van Tek Bheng’s zuster! Houw vertelde dat die ook in Chinese bladen was opgenomen. – Donderdag haalden we een nieuw rijbewijs en kregen gelijk nieuwe instructies over de verkeersverordening, welke les een uur duurde! We hebben ook een automatisch wegsignaal gekregen dat een ½ minuut op stop staat en een ½ minuut op vrij. Maar ’t is net op een punt dat helemaal niet druk is, zodat men benieuwd is of het publiek er zich aan zal houden. Het lijkt me veeleisend om iemand een tijd te laten staan wachten als er niets van de andere kant komt! – Ze zijn bezig ons huis te verven. Ons gezellige groen wordt vervangen door [4] grijs met crème, water en melk! Van de Hogeschoolweg gezien is er nu niks leuks meer aan, het lijkt een grijze massa. En dat alleen omdat groen maar 3, 4 jaar houdt en dat misschien 5! Maar crème wordt toch direct vuil en dan is alles nòg gauwer lelijk. Overigens is onze huishuur ƒ 5.- verlaagd – we betalen nu ƒ 70.- echt fijn. Maar toch blijft onze begroting nog hoog. Van ons nieuwe salaris kunnen we wel mooi gaan sparen, maart en februari krijgen wij ƒ 100.- meer, dus die moet vast op de bank en dan gaat er 25% van ’t salaris af, en blijft van die ƒ 100.- nog ƒ 44.- over, wat toch meegenomen is. Dan komt er vast weer eens iets op m’n rubriek “sparen”! Toch verbeeld ik me dat ik wel zuinig was, maar achteraf, is er meer op dan nodig was. Ik kocht een fietsplaatje ter bezuiniging van de auto, maar fietsen heeft me nooit erg bekoord, ik kreeg er altijd rugpijn van en dat is nog steeds zo en nu ’t elke dag regent, kan ik hem helemaal niet gebruiken. Hok heeft ook geen zin van kantoor terug te fietsen en elke middag rijden we om met Axel, dus ’t benzineverbruik is even groot, zo niet groter! – Ik lees een fijn boek van Axel Munthe: De geschiedenis van San Michele. Buitengewoon goed geschreven door een mensenkenner en dierenvriend, zeer bijzonder. Hij is een Zweedse dokter. – Elly Linn bracht een prentenboek voor Axel met foto’s van dagelijkse gebruiksvoorwerpen, prachtig zijn ze, kam en borstel, speelgoed e.d. Axel greep direct naar ’t boek maar nog niet naar de prenten. – Is Mia Lodder gepromoveerd, niemand schreef me erover – Schreef ik al dat Axel een kies heeft links beneden, Emma Gr. Meyer heeft pas 1 tand! Mijn vulpen is razend beroerd, ik denk steeds terug aan dat heerlijke Vulpenhuispennetje dat me trouw 10 jaar diende! Dag – Hok schreef lang, ik moet eindigen.

Eida.

[Randje pag. 2]

Hok is plotseling als lid geroyeerd van de Chung-Hwa-Hui – politieke vereniging, omdat hij niet bij de verkiezingen voor de Provinciale Raad op zijn partij stemde maar op iemand die hem beter leek als no. 1. Het zal wel in alle Chinese kranten komen. Degene die net stemde als Hok is bestuurslid geworden! Het is dus om een persoonlijk

[Randje pag. 4]

iets tegen Hok. Die no. 1 van de lijst en Hok kunnen elkaar nl. niet uitstaan. ’t Is de man van Laura Ong Kie Hong. We lazen dat “De Nieuwe Pers” failliet is, hoe gaat dat? Werken ze door? Of komen Dick en Marietje weer terug? -  Baukje gaat al definitief in februari naar Holland.

[5]

HOK

29 I ‘34

G.

Erg bedankt voor de Pelikaanpostzegel; ik bewaar ze voor liefhebbers. De nieuwe film zal u reeds bereikt hebben; bij voorbaat bedankt voor de bijdrage voor de filmpot. Axeltje kan nu al vier passen los; hij steekt de box aan de langste kant over, wanneer ik hem met een druif lok. –  Lykle ken ik zeker nog, maar slechts terloops, zoals het meer gaat met jongere- en ouderejaars studenten, vooral wanneer de laatste vrij weinig of liever nooit op de studentensociëteit kwam. Maar desalniettemin: groet hem van me. Zoals Eidje al schreef zijn Houw en Fanny hier geweest; we hebben het erg gezellig gehad. Het Chinees etentje zaterdag was erg geslaagd; als souper gaven we “doerian” een echt Indische vrucht, die Indië in twee fel tegenover elkaar staande partijen heeft weten te scheiden. Zij die er gek op zijn en dat met tijgers en olifanten gemeen hebben, en de andere partij, die liever dood zou willen zijn, dan er een stukje van te proeven. Het is een vrucht die uren in de wind geurt, volgens de eerste groep, en stinkt, volgens de tweede. We hebben er heerlijk van gegeten, Eida ook. En we hebben er geen spijt van. – De films moeten inderdaad in Holland met een vochtig sponsje worden bewaard. Hier is dat niet nodig. Wat prettig dat de Haagse salariskorting niet zo ingrijpend is als hier, 20% is niet weinig. – Het hogere personeel bij de Opsporingsdienst zal tot 15 man in actieve dienst worden ingekrompen. De rest wordt ontslagen of op wachtgeld gezet. Momenteel hebben we nog ± 30 man. Zoals het nu staat behoor ik tot de 15 die aan zullen blijven. De algemene opinie (bij hoog en laag) is dat ik onmisbaar ben. Maar van in vaste dienst komen is voorlopig geen sprake. Ik heb het er reeds over gehad, in verband met het eindigen van mijn uitzen- [6] dingscontract en het voorkomen van een Foraminiferenpaleontoloog op de minimumformatie van de Dienst. Maar met geen ander succes, dan de belofte dat zodra de bepalingen het mogelijk maken ik er voor in aanmerking zal komen.

EIDA

23 jan.’34.

Geliefden – Dat was een fijne vangst, zo’n dubbele-port brief! Moeder heel hartelijk omhelsd voor haar antwoord op m’n verjaarsbrief, daar kan ik weer een jaar op teren! Toch antwoord ik er vast nog eens eerstdaags op, al maken we Vader en Hok misschien nieuwsgierig! – We hebben een drukke gezellige week. Gisteravond at Wieb Hortsing bij ons, de man van Suus, die in Davos zit. Zij moet daar nog zeker 2 jaar blijven, afschuwelijk hè. Hij is erg aardig en vlot, praat alleen afschuwelijk Rotterdams! – Ik moet nu even een collega’s vrouwtje uit het Ziekenhuis thuisbrengen. Haar baby is bij de geboorte gestorven, maar zijzelf is gelukkig erg goed. ’t Is natuurlijk erg sneu voor ze. Hij wordt net 1 maart ontslagen en dan gaan ze terug naar Duitsland. Zij is pas 1 jaar in Indië. Enfin, Hok en ik kunnen goed met ze meevoelen. Het helpt ze wel niet veel, maar toch iets. – Morgen eten de Van Raalte’s bij ons. Ze zijn met verlof uit Sumatra en zaterdag de Ter Haar’s! – We zijn opeens zoveel sociale plichten ten achter, hebben er in lang niks aan gedaan. – Zaterdag zagen we toneel van de Kunstkring; ’t was niet zo geweldig; Hok sliep bijna  bij het eerste bedrijf. We spraken Walter en Leni daar, die net lid zijn geworden. Ze vertelden dat Deetje Holle net loopt maar misschien over een ½ jaar pas weer goed zal zijn, al is ze wel vooruitgegaan. Is ’t niet ontzettend, ze is al ziek zolang als Axel oud is. – Axel heeft vandaag een wollen pakje aan in de tuin. De zon schijnt helemaal niet en de wind is fris. Hij kan elke dag al beter lopen. Als je hem lokt met wat lekkers steekt hij de box al dwars over, maar zelf snijdt hij soms een hoek af. Hij vindt niets fijner dan dat hij zijn schoenen aankrijgt. We hebben ook linnen schoentjes gekocht omdat hij die makkelijker [2] kan buigen, maar “voor mooi” draagt hij die van jullie, die zo schattig zijn. – Zijn zindelijkheid is vaak nog mis, maar ik heb nu gezien dat hij waarschuwt als hij het doet, maar dan is het al te laat. [HOK hij volgt dus al ons motto: “Laat, maar net op tijd”, weliswaar pas het eerste deel daarvan]. Ik zal nu afknoopbroekjes maken, die kunnen vlug uit. Hij heeft een knalrood Russisch jasje van de IEVA en daar maak ik ook een broekje bij en een rood flanellen onderbroek. Eigenlijk wilde ik zijn onderbroekjes breien, maar dat duurt bij mij zo’n eeuw. Ik zal nog eens aan enige mensen vragen of ze hun kinderen ’s middags wol aan doen. – Axel is gebaad en heeft gegeten. Vandaag had hij een uitgebreid menu gehad. Bruine bonensoep, nasi tim en broodpudding met vruchtensaus. Van het laatste at hij maar weinig, geen wonder ook. – Ook bedankt voor het recept van het gebreide pakje. Als je soms plan hebt op nóg een trui, zou je hem dan iets langer willen maken; Dora Ter Haar heeft in 1 week het pakje met het konijn nagemaakt. Je snapt niet hoe ze ’t hem lapt. – Vanavond hebben ze me gevraagd te komen op een bespreking voor de Vivos Algemene vergadering, vervelend weer op maildag. Daarom schrijf ik nu maar verder, nu we klaar zijn met het middageten (2.45 uur). Hok is bezig aan het feuilleton in de maileditie, we zullen hem toch nog weleens missen, als hij met 1 febr. ophoudt. – Leuk de beschrijving van het bezoek van de 2 Schepers families, Jan-Tine en Lykle-Lotty. – Ziet Lotty geen kans Lykle wat aardiger te maken? ’t Is Tine toch enorm gelukt. – Schreven we niet over Hok’s speech voor de doofstommen? Hij deed het geweldig en helemaal uit het hoofd, wat de anderen niet konden presteren. – We hebben erg gelachen over jullie beschrijving van je bezoek aan Betty Biegel’s inrichting. Een prestatie dat jullie het een en ander konden doen. Het lijkt me ener- [3] verend. Houden ze bij zo’n examen daar ook rekening mee? Op straat kan je kalm chaufferen, maar dáár lijkt het me doodeng. – Irene weet nog niet of ze terugkomt in maart. Ik wou haar graag een brief sturen. Als ik hem afkrijg sluit ik hem in, zou je hem dan willen doorsturen. Zet de postzegel vooral op onze rekening, want ik doe het zó voor de snelheid – ’t Is goed dat je Adri Buriks hebt afgezegd. We willen waarschijnlijk toch die lerares in was- en huishoudkunde aannemen omdat we een grote toestroom verwachten met de nieuwe regeling op middelbare scholen dat ze minder mensen toelaten, en de boel voor 40-50 leerlingen wel goed georganiseerd mag worden. – Zeg, Paatje, je leest toch ook de Rijkseenheid! Er heeft hier in de krant een stukje gestaan dat daaruit was overgenomen met als titel: “Rode Gymnasia” en daaronder werd ons dierbaar Gym. genoemd. Er was een geschiedenisleraar die spotte met het Huis van Oranje, een rode club van kinderen onder leiding van een leraar e.d. Het andere Gym. was dat van Arnhem, meen ik. Het spijt me dat ik het niet uitknipte. Het moet half december in de krant gestaan hebben, dus misschien uit de Rijkseenheid van 1 december of zo. – We zijn blij dat we behalve met de Pelikaan nog met de gewone luchtmail ook schreven. Verbeeld je dat jullie helemaal niks gehad had! – Dien verwacht nummer 2 in september, ondanks de salariskorting, maar toch verstandig omdat haar oudste dan al 2 jaar zal zijn. Eén is toch niet genoeg, ook niet in deze slechte tijden. – De Groeneveld Meyers gaan plotseling al in mei met verlof; op het bericht zijn ze meteen van vreugde hun huis gaan uithalen om veel weg te kunnen doen. – Gelukgewenst met Anneke’s trouwdag. Al 5 jaar, wat een tijd. [4] Ook wij zijn er haast aan toe! – Emiel Buck is vandaag weer naar kantoor, zo kunnen de IEVA zaken weer normaal afgehandeld worden. De vrouw van de Legercommandant is onze erepresidente geworden. Het moet een erg aardig gezellig mens zijn, zo’n genoeglijke dikke moeke! – Ik ben net weer terug van de Vivos vergadering. We houden een hele boerenbruiloft, 12 mensen moeten meedoen, vermoedelijk de helft van de aanwezigen! Ik zal de bruigom zijn!! –

Dag, Hok schreef zo’n lange brief dat ik moet ophouden. – O nee, ik neem toch dubbele port – Moet je horen: ik kreeg van Baukje het Kerstnummer van hun Semarangse huisvrouwenblad en daar staat in een causerie gehouden door Mevrouw Djie Ting Ham = Jessy, de zuster van Tek Bheng over de Chinese vrouw. Ik lees het door en hoe verder ik ben, hoe meer stijgt mijn verbazing als ik daar steeds mijn eigen gedachtegang, woorden en zinswendingen ontmoet. Het blijkt dat ze ’t gewoon letterlijk heeft gevolgd, alleen hier en daar wat ingevoegd en veranderd. Hoe vind je, gewoon gegapt! Ze moet hem door Baukje gekregen hebben, want die heeft hem me indertijd gevraagd. En de recensie was van Baukje over deze “interessante, weldoordachte lezing”! Ik heb direct Baukje geïnterpelleerd, maar nog geen antwoord. Misschien weet ze niet dat Jessy het letterlijk overnam, toen ze hier was, zei ze er niets van; dat snap ik dan niet. Ze heeft alleen gezegd dat ze Jessy niet helemaal betrouwbaar vond! Ik schreef Baukje dat ik trots ben dat een Chinese van mij bijzonderheden over zichzelf moet leren! Ik was echt opgewonden, die avond! – Jammer dat Hok zo’n gezeur heeft met deze Hakkaart, hij is zeker maar kleermaker geworden omdat al zijn 5 broers ’t ook waren! We kregen brieven van Emma, Dirk en Anneke, echt gezellig. ’t Is hier razend koud tegenwoordig en bij jullie!!

Dag Eida. [5]

HOK

M.d.V. Volgaarne maak ik van de geboden gelegenheid gebruik om namens de Chinese ingezetenen mijn gelukwensen aan te bieden met de opening van het nieuwe instituut. Belangrijk is dit feit. Het betekent dat uw vereniging een grote stap verder is bij de verwerkelijking van haar menslievend streven het lot te verzachten van hen, die zo misdeeld door het leven gaan. Een ieder hier te lande, wiens hart ook maar even openstaat voor het ongeluk van zijn medemens, zal diepe waardering gevoelen voor het werk dat u en uwe medewerkers met zoveel geestdrift verrichten. Een mooi werk is het: het geeft de ongelukkigen de middelen om met zijn medemens in contact te komen; het stelt hun in staat hun vreugden en hun kommer uit te spreken en te ontvangende hogere menselijke waarden en wellicht hen te verzoenen met het leven.

M.d.V., wees verzekerd van de hoge bewondering die wij voor het werk van uw instelling gevoelen; moge uw vereniging steeds de steun deelachtig zijn van het grote publiek; moge zij met Mevrouw de Jonge als beschermvrouwe en onder uw leiding bloeien en groeien tot heil van de zo misdeelden van Nederlands Indië.

G. Ziehier de speech, die gehouden werd ter gelegenheid van de opening van het nieuwe Doofstommeninstituut, waarnaar Moeder informeerde. – Ik ben bij Hakkaart teruggekomen; een broer van de onvolprezen Haagse kleermaker; ik ben zelfs driemaal bij hem teruggekomen om de nieuw bestelde pakken netter te laten zitten; en ik zal niet meer bij hem verschijnen, want zijn verwantschap met de Hagenaar heeft zich niet tevens uitgestrekt tot zijn coupeurcapaciteit! Eerst zat de broek zo slobberig, dat het was alsof ik 150 kg woog; nu zit hij zo span, dat zitten een riskante bezigheid moet zijn. Hoe zullen ze nu worden?

Axeltje loopt al aan een vinger. Hij heeft de woestijnpas. We zullen dat gauw vereeuwigen, want het zal niet lang meer duren of hij zal goed gaan lopen. Nu is hij nog erg blij wanneer het hem is gelukt om 2 passen los te doen. Hij kraait dan van plezier. Op de nieuwe gummischoenen gaat het lopen veel beter dan op blote voeten of op leren schoenen. De prettigste wandeling vindt hij van de eetkamer naar de keuken. Gek, dat hij zo graag daar achter is, blijkbaar is het om Annah, onze kokki. Dan is hij moeilijk voorbij de garage te krijgen, daar wil hij ook steeds heen, omdat hij enthousiast autorijder is. Is hij eenmaal in de auto, dan is hij er niet uit te krijgen, dan na een ritje. Het doet er niets toe waarheen, als het maar lang duurt. Zijn sportwagentje verwisselt hij graag met de auto; zo’n verwende jongen. Tegenwoordig moeten we wel steeds gaan autorijden; de middagen zijn bijna nooit droog. – De auto is net gemaakt; nu rijdt hij weer goed en klimt hij als een hagedis. – Nu snap ik wanneer ik elke week de “nieuwe pers” krijg, zeker door toedoen van Suringa. –

Wat leuk dat de filmpjes steeds nog publiek trekken; de productie zal moeten worden vergroot om de vraag te dekken. De nieuwste film hebt u natuurlijk al. Wanneer de volgende? – We vragen verlaging aan van de huur tot 65-70 gld ’s maands. De huishuren zijn nu al erg gezakt. Dat mag ook wel. De verlaging der Haagse salarissen valt werkelijk mee. We zijn hier andere dingen gewend. Wij zijn erg benieuwd of de H.B.B.L. doorgaat. Ik twijfel er niet aan, want het is Colijn’s wil. En bovendien is het absolute noodzaak. Maar die nieuwe regelingen bevatten wel zeer grote onbillijkheden.

Dag Hok.

EIDA

G. – Jullie zullen nu mijn verjaardagsbrief aan Moeder wel hebben. De laatste brief van jullie is nog uit de week dat oom Jaap er logeerde dus daarna zal hij de brief wel gevonden hebben. Intussen heb je hem nu natuurlijk al gelezen en naar ik hoop bevredigend gevonden. 

Daarnet heb ik een prestatie verricht, door weer op de fiets te klauteren en helemaal naar de stad te rijden. Ik vond het eigenlijk erg fijn en doe het bepaald nog eens, ’t is ook een goeie bezuiniging! Het kwam doordat de auto in reparatie was. Door onze rit naar Poerwokerto is er het een en ander in ongerede geraakt, zodat er weer wat te maken viel. We zijn nu bij een nieuwe reparatie-inrichting gegaan en de rekening van ƒ 35.- viel ons erg mee. We hebben deze maand allemaal van die hoge rekeningen. Hok liet 3 pakken en nog 2 broeken maken. Alles van hem was vrijwel versleten. Hij heeft nu een zeer modern pak, echt voor een correcte Engelsman, piekfijn dus. Verder weer autobelasting! – Wat enig dat de film jullie beviel, intussen is de volgende dus alweer onderweg. Inderdaad is er een gedeelte wazig in, maar dat schreven we, geloof ik, in de verklaring dat dat kwam door schimmel, maar dat het nu weer in orde is. – Ik wilde nu vanmorgen eens fijn gaan schrijven maar na 4 regels kwam een Vivos lid, dat vaak komt, maar met wie ik eigenlijk geen conversatie heb. Zij is zwijgzaam en ik pieker me dood op allerhande onderwerpen! Nu schikte het me juist zo slecht. Allerhande mensen zijn eerstdaags jarig en die moet ik bebrieven, b.v. Riek Heyrmans. Wat enig dat je bij Mevr. v. Gilse was, geen wonder dat ze zich verheugt over de komst van Henk en aanhang. ’t Zal voor hen ook erg fijn zijn, vooral omdat [2] ze eerst niet mochten. – Op ’t ogenblik móet iedereen met verlof om zoveel mogelijk mensen te redden, de Groeneveld Meyers gaan ook al. – We hebben een beeldige witte orchidee op de boekenkast staan, een erfenis van Meneer de Jongh. Hij is zo prachtig uitgekomen, een hele lange stengel vol bloemen, angkrek boelan, je herinnert je wel. – Axel zit op de po, maar is niet erg in zijn schik. Hij heeft in zijn broek gedaan vanmorgen en nu “hoeft” hij niet meer, denk ik. ’t Is half één dus moet hij dadelijk in ’t bad. De zon schijnt nu fijn, dus dan kan ik er hem een poos in laten zitten, wat hij zalig vindt. Het prettigste vindt hij ’t om met het water begooid te worden, hij kijkt dan voortdurend achterom om het niet in zijn gezicht te krijgen, maar vindt het jammer als ik ophoud. Zaterdags helpt Pappie met baden en dat is natuurlijk nog véél fijner. – Axel converseert nu de hele dag en dat is kostelijk; als je iets tegen hem zegt, antwoordt hij “hè”, enig is dat, en hij praat altijd terug alsof hij er alles van snapt. Als Hok hem om 2 uur weer uit bed haalt, eet hij ook van alles mee. Hij lust werkelijk alles, zo makkelijk, ook vruchten als appel, ramboetan, manggistan en doekoe. Hij mag alleen geen vlees, verder alles, ook saus. Ei vindt hij ook lekker, is daar eigenlijk bezwaar tegen? Ik heb het de dokter vergeten te vragen en ze komt niet meer. – De IEVA heeft met Kerstmis de leerkrachten de fraaiste cadeaus gegeven, als een rijke dame, ’t is zeer in de smaak gevallen. Op de polikliniek schijnen nu geen nieuwe mensen meer te komen, we moeten weer propaganda maken, maar daarvoor moet je de kam-[3]pong in en ’t is niet zo gemakkelijk daarvoor de geschikte persoon te vinden. We hebben nu het plan, eten buitenshuis te leveren omdat het ook beter is als de meisjes grotere hoeveelheden maken. We hebben op ’t ogenblik een reuze geschikte kooklerares, die liefst elke dag komt voor ƒ 25.-! Het is eigenlijk veel te slecht betaald, want ’t is een ingenieus mens met gevoel voor economie. – 

Onze waarnemend praeses, Juffr. Bletterman heeft het zo razend druk dat ze liefst met de IEVA ophoudt en op ’t ogenblik is Buck ook nog ziek, zodat ik dan alleen overblijf. ’t Is tenminste gelukkig dat Buck gauw beter zal zijn en dat de directrice veel zelf bedenkt. Ze heeft deze week ook de meisjes koekjes laten inzenden op een wedstrijd van de Ver. van Huisvrouwen. Helaas kregen we geen prijs, maar de koekjes vielen wel in de smaak. – De jurk die een meisje voor me zou maken, heeft ze verknipt. Ik heb net nieuwe stof gekocht. ’t Is gek dat ik net wanbofte, want alle andere gemaakte jurken lukten goed. – Ik heb me deze maand niet erg met de IEVA opgehouden door de Vivos vergadering. We hadden reuze veel succes met alles. Iedereen heeft het zó leuk gevonden. ’t Was zo enig dat ze bijna allemaal in boerenkostuum waren. Midden op de avond waren Elly Linn en ik Zeeuwse boeren en dat pak flatteerde ook erg. Zodat we veel opgang maakten. Dààrin deden we nationale dansen. Het werd zo’n echte nationale avond dat we alle bekende liederen zongen en zelfs tot slot Wilhelmus. We begonnen met “Holland ze zeggen je grond is zo dras”, ik kende het niet, maar ’t is veel mooier als “O schitterende kleuren”. Wij als feestcommissie zongen dat staande achter een grote rood-wit-blauwe [4] vlag. De erwtensoep, die ik gemaakt had, viel ook zeer in de smaak, evenals de hutspot en roggebrood met kaas. – Kasan hielp ook mee bedienen en ik zou wel eens weten wat hij van de njonja in een mannenpak vond! Overigens zijn wij, oud-bestuur dolgelukkig met onze vrijheid! Ze wilden me weer in de feestcommissie hebben van de grote algemene vergadering in maart, maar ik heb er nu genoeg van. Ik wil wel meedoen, maar niet zelf verzinnen. – Ze weten hier nog niet of Irene zal komen in maart, maar wij hopen het wel. Alex is nu ook lang genoeg eenzaam, al 1 jaar. Zij zal ook van Axel opkijken! – Wat doe je nu eigenlijk voor de IEVA. Als het meer drukte kost dan het succes oplevert, zou ik het maar laten, al staat het natuurlijk wel goed, zo’n commissie in Holland. Maar schrijf eens wie erin zitten. Tante Masje, Marietje en jij? – Ik schreef ook aan Mevr. Kunst, ’t is wel een week te laat, maar ik heb in zó lang niets laten horen – Morgen is het Inlands Nieuwjaar en krijgen alle bedienden vrij. Annah wou nog eerst de slaapkamer doen, maar dat doe ik wel zelf. ’t Is zo fijn, nu eens geen vreemden in huis te hebben! We moeten nog plannen maken, want Hok heeft 2 dagen vrij. ’s Middags moeten we morgen tennissen en liefst onderlinge wedstrijden. Ik ben de slechtste van de dames, dus wat ik win is mooi, heel plezierig! – Ik klets razend van de hak op de tak! – Wij hoorden nog niks van Jo Olivier. Hij is toch alleen hier en Emmy in Den Haag! Of hoe zit dat? – Hok heeft een schitterend stukje voor de padvinderij geschreven voor een Chinees blad – we zullen het sturen. ’t Is een oproep aan de ouderen om mee te doen. ’t Is nu maar 

[Randje 1 pag. 4]

te hopen dat het succes heeft. – Houw en Fanny kregen ons ontbijt- en theeservies, maar ze kunnen het niet uitpakken bij gebrek aan kasten omdat hun nog geen woonplaats is aangewezen. 

[Randje 2 pag. 4]

Jeanne en Tek Bheng komen morgen in Bandoeng. 

EIDA

Geliefden – Wat jammer dat ik het vliegbriefje naar oom Jaap adresseerde, want nu heb jullie het vermoedelijk pas laat gekregen. Je schrijft tenminste wél over mijn briefje aan Betty maar niet over jullie eigen. En ik heb het expres nagestuurd omdat jullie op je vorige reis onze brief misten. Enfin, het aangetekende stukje dat via Dirk kwam, hebben jullie bepaald wel gekregen, al was het dan alweer een week na Moeder’s verjaardag. We zijn benieuwd naar jullie commentaar erop. – Leuk dat Moeder’s verjaardag ook herdacht werd op de trouwpartij. Was Betty niet in ’t wit omdat Annetje ’t ook niet was? – Gelukkig voor Tante Leidie dat zij er ook toe kwam te gaan, al was ’t dan ná de trouwfeesten. Zij stuurde juist een slab voor Axel met een brief erbij. Zij schrijft dat er nooit meer iets van feest of vreugde in haar leven kan zijn, nu Zus dood is. Gelukkig dan maar dat ze niet meer haar hele leven voor zich heeft want wat moeten mensen die jong een kind verliezen. Prettig dat Em haar ook geregeld schrijft – Ik geloof ook dat Dirk wel razend veranderd is vergeleken met de tijd dat T. Leidie daar logeerde. Hij gaat met Em naar concerten wat hij met Zus niet deed en heeft veel vakantie en vrije tijd wat er toen ook niet afkon. Het is merkwaardig dat een man in zijn huwelijk zo’n “stijve hark” wordt, zoals Jeanne dat noemt. Er zijn bepaald maar heel weinig mannen, die in staat zijn in het huwelijk hun vrouw naar waarde te blijven schatten [HOK slaat niet op mij!]. Ik geloof dat de vrouw geschikter voor ’t huwelijk is als de man in ’t algemeen natuurlijk. Op je huisvrouwenkalender las ik de karakters van mensen der verschillende gesternten en ’t is naar mijn idee in grote trekken wel waar, maar toch kan je je er niet alles van aan- trekken. In elk geval zeer bedankt voor de kalender. – In mijn overpeinzingen word ik gestoord door vele rekeningen. Ze ruiken bepaald dat ik thuis ben. Deze week [2] was er nogal wat te doen voor de feestcommissie der Vivos en dadelijk om 12 uur moeten we weer aan de slag. Voor die boerenavond doen we ook boerendansen onder leiding van Roos Driessen. We moeten 6 stuks in 2 keer kennen. Gisteravond waren we van 8 tot kwart voor 11 bezig en we lagen allemaal op apegapen want je moet er zo bij springen. Ken jullie de “Driekesman” ook en de “Rozelaar”. De inhoud is net zoiets als van handjeklap, net zulke onsamenhangende onzin. Ik ben een man en krijg een Zeeuws pak en ondertussen gaan we als feestcommissie als boerinnen, zodat ik me moet verkleden op de avond. We amuseren ons geweldig met de voorbereiding. Ik moet de erwtensoep maken, morgen zet ik de erwten vast in het water. We begeleiden onze zang op een kinderharmonica. Hok heeft ontdekt dat je daar echt op kan spelen en nu zullen we ons zelf net-echt begeleiden. ’t Kost me veel moeite ze uit het hoofd te leren, Hok kan dat zómaar. Lous Groenveld Meyer doet ook mee, ze neemt overmorgen het ab-actiaat van me over, ze is ook erg enthousiast en houdt ook niet van “intellectueel”! – De vorige week zagen we de Postjager vertrekken maar hij vertrok in plaats van om 1 uur, om 5 en kwam even later weer terug, en ging pas de volgende dag. Het is werkelijk een beeldig toestel, zilver met rood. Maar Asjes is een opschepper met zijn aanmerkingen op de K.L.M. – Dinsdagavond: we waren net even bij de kleermaker, Hok moet nodig weer wat nieuws. Voor de opening van het doof-stommeninstituut had hij niet eens een pak, althans een ongestopt. Ik perste het zelf nog op en stopte vrij onzichtbaar, maar dat is toch een beetje te armoedig! Hok kan nu grijs linnen pakken krijgen voor ƒ 10.- per stuk, dat is toch fijn goedkoop en nog wel bij een Hollandse kleermaker en dan voor netjes een “tropical” van ƒ 35.-, dat is niet afgeslagen. – We kochten ook net een ontbijt- en [3] theeservies voor Houw en Fanny, modern geel aardewerk met een rood en groen bloemetje en de borden en schalen gekarteld, erg aardig voor Hollandse prijzen. Het theeservies ƒ 7.90, het ontbijt- ƒ 12.50, hoe vind je; je hebt hier tegenwoordig een soort warenhuis dat erg goedkoop en ook modern is. Je kunt daar ook moderne vazen en potten krijgen, alleen zijn die niet zo goedkoop. – Hok wou graag voor zijn verjaardag een geweven divankleed, van soortgelijke kleur als het tafelkleed dat je ons stuurde en dat Emma en Moeder samen maakten, dat zou enig zijn. We hebben nu een donkerblauwe doek van Houw erover, maar dat staat niet als we hem binnenhalen bij de groene gordijnen of anders een bijdrage voor ’t filmpotje. Misschien kun je dan meteen voor mij wat hempjes insluiten, zoals die laatste roze, maar dan wit, zo dun mogelijk en liefst zonder opengewerkt op de buste zoals die vlinderhempjes. Zou je niet weer een goedkope jurk voor me kunnen krijgen. Emma had een leuke blauw linnen aan met wit kraagje van een riks, of zijn bij jullie de prijzen ook al gestegen? Het liefst had ik effen Indanthren, blauw of groen of knalrood (geen fraise of roze-bruin). Verder is Axel’s kubus al stuk, zijn liefste speelgoed en heeft hij erg veel plezier van de pyjama, die hij om de andere dag draagt daar hij er maar één heeft, maar ik kan hem zelf ook best námaken, maar dezelfde maat is goed. Ik schrijf dit allemaal maar voor ’t geval je ’t graag wilt weten, maar het hoeft niet! – We zijn nog steeds enthousiast over de tennisclub en slapen die middagen helemaal niet, rusten niet eens. Ik weet niet of ’t dáárvan komt, maar ik ben ’s morgens nooit meer uitgeslapen, terwijl we toch niet méér uitgaan dan vroeger, eerder minder. Misschien komt het doordat het wat drukkend is tegenwoordig, het regent niet zoveel, maar [4] ’t is warm. Truitjes voor Axel met lange mouwen voor ’s middags zijn fijn. Na het slaapje doe ik hem altijd iets dergelijks aan, want dan wordt het al gauw kil, dus als je die wilt breien heel graag. – Dag – Eida

HOK

G. Axeltje begint al aardig te lopen. Hij schijnt altijd reuze haast te hebben, want zijn voetjes zijn altijd wat ten achter bij zijn hoofdje. Hij vindt het reuze plezierig. Bij elke stap glundert en kraait hij. Het liefst is hij op de achtergalerij, overal moet hij heen, de keuken heeft hij al verschillende malen bezocht. Blijkbaar weet hij intuïtief dat dat een zeer voornaam ding is in huis. Baukje en Egbert Kreiken waren hier. Ze vonden Axel een reuze bijzonder kind, vooral de vorm van zijn hoofdje vond Baukje erg bijzonder, en heel veelbelovend. Ik hoop dat het waar is. – Voor zijn schoentjes is hij vol bewondering. Hij vindt het leuk erin te mogen staan. Thuis loopt hij op blote voeten, alleen buiten krijgt hij zijn schoenen aan. Zijn sportwagentje is nog altijd in de smaak. Hij blijkt heel veel van buitenlucht te houden. Bij het autorijden, wat we doen als het regent, laat hij zich liefst natregenen. – Voor mijn verjaardag heeft Eidje al een verlanglijst opgemaakt. Verder als het erbij kan, een mooie gekleurde ets of moderne pulletjes. Vooral niet te vergeten een kubus voor Axel, die sterk genoeg is om 15 kg te torsen [EIDA zoveel weegt hij nog niet!]. Axel gebruikt ze blijkbaar als verhoginkje, en daar zijn ze niet op berekend – Wat leuk, dat ze u in Groningen zo leuk gefoven hebben. De Postjager heeft de volgende bijnamen gekregen: Pestjager, Postrestante jager en Postwagen.

Dag Hok.

HOK

4 januari 1934

G. Nog een Gelukkig Nieuwjaar wensen we u toe. Ik geloof niet dat we dat in onze gezamenlijke brief per Pelikaan[1] deden. Het is erg prettig om zo recent nieuws te ontvangen. Onze burgemeester zei in zijn welkomstspeech ter gelegenheid van de aankomst van de Pelikaan, dat de inkt van de brieven nog nauwelijks was opgedroogd. We hopen maar dat de Postjager een voorspoedige reis zal hebben. – Axeltje heeft op 2 januari voor het eerst zijn schoentjes aangehad, hij vond ze erg interessant en moest ze telkens bewonderen. Hij kan al heel aardig stapjes maken, natuurlijk nog aan de hand. Zijn blokkendoos heeft hij op één blok na, volkomen in duigen geslagen. Met de laatste kan hij nog erg genoeglijk spelen en vooral smijten. Per Baloeran, die nu nog ergens bij Sabang dobbert, sturen we u een kleine verrassing. Wat dat is, zult u wel vermoeden. Het is een filmpje van Axel met zijn speelgoed, op zijn verjaardag. U zult tot eind januari geduld moeten oefenen.

 De Opsporingsdienst is weer geweldig ingekrompen. Drie van de academici (tijdelijke), allen Duitsers, hebben met mei ontslag gekregen. Arme kerels. Ze zullen moeten proberen elders een baantje te krijgen. Eén van hen, ook een paleontoloog, zal voorlopig hier blijven in de hoop dat hij iets zal krijgen. Mijn positie is tot nu nog erg safe. Mag ik de anderen geloven, dan schijnt ze zelfs erg safe te zijn; er wordt eerder een oudere weggestuurd, dan dat ze mijn baantje opheffen zegt men. We hopen dat dit waar is. – Al de mensen die in deze tijd met verlof zijn of gaan, zullen voor enige tijd op wachtgeld gezet worden. Van het lagere personeel zijn er met de dag van 1 jan. tientallen ontslagen. Hoe dan ook, we mogen dankbaar zijn dat wij nog vast in het zadel zitten. We lazen ook in de kranten dat ze in Den Haag ook zullen bezuinigen op salarissen, maar dat de bezuiniging, wat het eindsalaris betreft, 25% bedraagt, zoals Vader schrijft, wisten we nog niet. Het lijkt op de Indische kortingen. Ons salaris zal, ondanks de korting van 25%, op 1 april gelukkig niet achteruit gaan, daar we net per 1 februari weer opslag hebben. Een bofje, dat aan onze aandacht is ontsnapt. – Oud en Nieuw vierden we met ons tweetjes, souper + Asti Spumante. De laatste dagen van het jaar waren erg druk, en het bed hebben we niet veel gezien. De 30e [2] waren we met de Kreikens in Homann. Erg genoeglijk samen gedineerd. De 31e gingen we samen in Lembang tennissen, waardoor we de aankomst van de Postjager misten, wat erg jammer is. Het speet ons dan ook erg, dat we die afspraak hadden gemaakt. Axeltje ging met box en al mee. Hij vond het erg plezierig. Tochten maken, schijnt hij erg leuk te vinden. De gang naar Poerwokerto[2] heeft hem niet het minst gedeerd.

Dag Hok.

Gaarne de postzegel (liefst het gehele couvert van deze brief) terug. Indien u ook een postzegel + couvert van de retourtocht der Pelikaan hebt, zou ik die ook gaarne willen hebben.

EIDA

Liefjes – Hoewel ik jullie schreef om maar niet meer met deze Postjager te schrijven, doe ik het nu zelf. Het is toch té verleidelijk en ze zullen nu wel oppassen niet wéér een mankement te krijgen. Het is fijn dat we een kalender van de Ver. v. Huisvrouwen krijgen. De wand is nu zo kaal zonder iets. Ik kreeg ook juist een huishoudboek van de Soerabajase Ver. v. Huisvrouwen, een keurig ding, waarin staat van vlekken uitmaken en postverzendingen en een kasboek met 12 rubrieken, die je zelf in kunt vullen. Ik ga dat maar eens gebruiken voor de variatie. Ik wil weer eens een begroting maken en daarnaar leven. Op ’t ogenblik doe ik daar niet aan, maar heb toch altijd nog geld! – Königswald heeft een kiek van me gemaakt, een knipogende filmster! Het lijkt erg ondeugend, maar ’t was maar tegen het felle zonlicht!! – Waarvoor is Irene eigenlijk naar Holland gekomen in december, als ze toch geen IEVA avond gaf en toch meteen weer wegging? Zonde van ’t geld! Het zal voor hen wel een financiële strop zijn dat Alex ook 25% achteruit gaat en zij op wachtgeld komt, zo niet ontslagen. Ik denk toch wel dat zij met februari terug zal komen. Dan heeft ze Alex al 1 jaar alleen gelaten. De kinderen schijnen het daar fijn te hebben. Alex was ook bij de IEVA Kerstviering, maar hij is niets opgewekt, hij heeft ook griep gehad en hij kan [3] er maar niet overheen komen. Irene’s ongetrouwde zuster woont nu ook bij hem en Paula. Juist de zuster met wie Irene niet kan opschieten maar Alex erg goed sinds Irene weg is. In april gaat zij met verlof, dus misschien wacht Irene tot dan. Ik zal het ook fijn vinden als ze weer terug is. Dat brengt weer leven in de brouwerij. Niet dat ik niks te doen heb! Maar we krijgen b.v. nooit eens aanloop, terwijl we ’t vroeger meer hadden dan ons lief was. – De brieven voor de Vivos vergadering zijn net gebust. We hebben met moeite een nieuw bestuur gekregen d.w.z. ’t was moeilijk een ab-actis te vinden, de rest ging gesmeerd. We hebben nu Lous Groeneveld Meyer gestrikt, al gaat ze in augustus misschien met verlof. Dan moet ze maar weer een ander zoeken. Het zal vast een leuke avond worden, een Oud-Hollandse met boerenjongens, erwtensoep, oliebollen, hutspot en wafels, en de feestcommissie (ik ook) zingt Veluwse boerenliedjes begeleid met eigen (kinder-) harmonica. Kostelijk is dat. Verder doen we Woutertje Pieterse, het Salie-avondje en ’t Roverslied, waarbij ik de schrijver ben.

Hoe vind je “het” portret!! Hok vindt het een schandaal dat ik knipoog, hoewel hij er niet bij was, maar ’t is alleen maar tegen de felle zon. – Alex kwam gisteravond aan en bleef 1½ uur kletsen, Hok vond het natuurlijk weer te lang, maar ik vind hem altijd bijzonder. – Emiel is alweer op. – Egbert en Baukje zouden gister bij ons eten, maar plotseling kreeg hij 39.7°. Kuyer is erbij en die denkt misschien malaria, afschuwelijk nu ze juist met vakantie hier zijn en sneu van ons eterijtje. We moeten het lekkers nu maar zelf verorberen. – ’t Is nu donderdag-[4] morgen en ik moet met Dora gaan quatre-mains spelen. Ik heb eerst al m’n schone goed opgeborgen, Axel verschoond, die nu in de tuin in de box staat met de pajong[3] boven zijn koppetje, en ik heb het boerenpak geknipt dat ik op de Vivos aan moet. Annah zal het naaien vanmorgen, dat is reuze makkelijk. – Axel vindt lopen nu heerlijk, hij kraait ondertussen van plezier. Hij zal nu wel gauw een hekel aan de box krijgen, en dan in de kamer alles omgooien. Terwijl ik hem aankleed, grijpt hij ook bij voorkeur de zeep en gooit het wasbakje om! – ’t Is zo vervelend dat hij altijd ’s nachts de laatste tijd zijn grote boodschap doet, wat moet ik daaraan doen? En de 2e doet hij ’s middags als hij slaapt! En eerst was hij zo netjes en deed het 2 maal op de po! – Hoe vind je dat we boffen met de salaris opslag in februari, schrijf er niet over aan A. en Th.!! – Van Em steeds geen bericht. Anneke kreeg een lange brief van haar. – Wat een enig idee dat jullie deze al de 10e zowat zult lezen. Geyssendorffer en Asjes zijn afgezoend door de Bandoengse dames, jasses!!! – Schreef ik wel eens dat Axel, die pakjes van zijn verjaardag ook draagt? Hij heeft nu de blauwe aan en iedereen zegt dat ik die zeker uit Holland heb! Alles wat leuk is, komt uit Holland! Dat klopt hè! Dit jaar gaan razend veel mensen met verlof, en die krijgen in Holland allemaal wachtgeld voor een jaartje om hier zoveel mogelijk mensen te kunnen houden. Ze schijnen te willen inkrimpen tot 15 mensen (oorspronkelijk 60!) met Hok inbegrepen!

Dag lieverdjes – ééns komen wij ook nog eens zelf meevliegen, wie weet! ●●●●●●●●●● Axel, Hok, Eida [5]

[Randje pag. 1]

De kiek is genomen door Köningswald.

HOK

G. U hoeft niet bezorgd te zijn over uw projectie-apparaat; de fout lag aan het opnametoestel. Dat is nu weer in orde gemaakt, de blijk daarvan zult u wel reeds bewonderd hebben. Axeltje is intussen weer ouder en aardiger geworden. Hij converseert nu met intonatie. Het is net alsof hij een hoop vertelt. En zeg je er iets tegen, dan antwoordt hij met “hè?”. Ontzettend onbeschaafd! Verder loopt hij al aardig. Hij zal spoedig wel los kunnen lopen. – Ik heb ter gelegenheid van het Inlands Nieuwjaar twee dagen vrij. Heerlijk eens uitrusten, van het schrijven van een propagandastukje voor de padvinderij. Dat wilde eerst niet lukken, maar gisternacht kreeg ik de geest en toen ging het vlot en met elan. Het is speciaal bestemd om de Chinezen van een en ander op de hoogte te brengen. Wellicht sorteert het enig effect. Mijn doel is om een fondsje bijeen te zien te krijgen om Chinese leiders op te kunnen leiden. – De Emeraude met Pasquier verongelukt[4]. Dan merkt men eerst wat een prestatie de Pelikaan heeft verricht. De K.L.M., die zo mooi is georganiseerd, dat geen Europese maatschappij haar kan evenaren. – De Commissie van Gemeenschappelijk overleg met de regering over de salariskorting stelt voor de H.B.B.L. (bezoldigingsregeling, de herziene) niet in te voeren, maar een verhoogde korting toe te passen, die natuurlijk meer zal bedragen dan 25%. Ik denk niet dat de regering dat zal doen, daar de herziene regeling voor haar veel voordeliger is dan de oude. Dat zit in de opklimming en in de schalen. – De financiële toestand is ontzettend slecht: in 1929 waren de landsinkomsten 525 miljoen, in 1934 niet eens 300 miljoen. – Waar dat heen moet? Enfin, geen zorgen voor morgen. –

Hoe hebt u de allernieuwste film gevonden? Jammer van dat wazige gedeelte van de voorlaatste! –

Dag Hok.

Bert kwam donderdagmiddag afscheid nemen, hij schommelt nu al 4 dagen op zee. Ik hoop maar dat hij in Holland werk vindt dat hij kan doen. – Weet je zeker dat Mia Lodder gepromoveerd is? Dan moet ik haar gelukwensen. Dien weet het blijkbaar ook niet.

HOK

1 januari ’34.

G.

Gelukkig 1934, wensen we u toe. Als gangmaker sturen we u met de Baloeran een pakje bevattende een product van de Polygoonstudio Berlageweg. U zult het omstreeks 29 jan. ontvangen. –

Wat kranig van de Pelikaan, die nog op Oudejaarsdag aankwam. Op diezelfde dag kwam hier de Postjager[1]. We waren helaas niet tegenwoordig bij de ontvangst, daar we met de Kreikens op Lembang waren. We zijn later nog wel op het vliegveld geweest, we konden door een reet in de deur van de hangar een blik slaan op dat mooie ding. – De brief die we met dat vliegtuig sturen, zult u wel reeds ontvangen hebben; tenminste dat hopen we. – We vierden met ons tweeën Oud en Nieuwjaar; een klein soupertje bespoeld met Asti Spumante. De avond werd met racen doorgebracht. – De avond te voren waren we met de Kreikens, die hier met vakantie zijn, in Hotel Homann. Heerlijk gedineerd, maar Eida was weinig tevreden over de heren, omdat deze niet meer dansen konden. We hebben ons desondanks goed geamuseerd. Daarna gingen we nog naar het Dago theehuisje, waar nu een restaurant is, dat dag en nacht geopend is. De kroegbaas trachtte ons te lijmen met de mededeling, dat we de aankomst van de Pelikaan te Amsterdam aldaar ook te horen is. We zijn blij, dat we daarop niet gewacht hebben, omdat dat tegen zonsondergang hier te horen was. – De dag van de 31e gingen we op Lembang tennissen. Egbert had niets in te brengen. Woensdag komen de Kreikens bij ons eten. – Met de a.s. salariskorting hebben we nog een bofje, omdat ik net op 1 febr. een belangrijke opslag krijg. We zullen er dus niet zo erg aan toe zijn, als we eerst gedacht hebben. Met begin 1934 zullen weer 3 mensen afgevloeid worden. Ik hoor er gelukkig niet onder; mijn positie schijnt erg vast te zijn. Ik maak me dan ook geen zorgen.

Axeltje groeit nog steeds als kool. Hij weet al wat ondeugend zijn is. [2] Meestal is hij op zijn ondeugendst, wanneer hij zijn buikje al bijna vol heeft, dan draait hij zich om of kruipt hij weg, alsof hij geen zin meer heeft.

EIDA

Geliefden – Wij vergaten jullie met de Pelikaan-brief Gelukkig Nieuwjaar te wensen, althans ik vergat het, misschien deed Anneke het wel. Jullie hebt de aankomst zeker door de radio gehoord. Ik vind het wel jammer dat we die echte nationale gebeurtenis misten. Ik ga nu beslist kijken als de Postjager vertrekt, overmorgen om een uur of 11. Het lijkt me echt iets dat je meegemaakt moet hebben, vooral omdat we toch in Bandoeng wonen. Jeanne was wel bij de aankomst, wel enig om naast het vliegveld te wonen. De krant staat al veel dagen vol nieuws over Pelikaan en Postjager. Ze doen net alsof Asjes de belangrijkste man is, maar ’t lijkt me dat Geyssendorffer met zijn routine het zaakje wel beheerst zal hebben. Op Oudejaarsavond waren ze in Homann en de dames uit Bandoeng schijnen zich daar belachelijk te hebben aangesteld met het vragen van handtekeningen en zoenen! – Het is meer dan fijn dat de Kreikens weer hier zijn. We hadden direct weer contact – Morgenavond eten ze bij ons. Ik zal Baukje vragen mee te gaan naar het vertrek van de Postjager. Ze is nog steeds even enorm actief, de hele Vereniging van Huisvrouwen in Semarang, 800 mensen, drijft op haar evenals het Werkelozencomité. Ze gaat in maart alleen naar Holland en ze komt jullie ook opzoeken. Egbert is niet in vaste dienst en kan niet met verlof gaan. Ze zijn nu al een jaar of 8 hier en zij is niet al te best in orde, vooral in de warmte. Egbert is daar juist gezonder dan ooit en heeft geen last meer van astma. Baukje was erg verrukt van Axel. Hij was mee naar Lembang met box en al en speelde suikerzoet terwijl wij tennisten. Hij zat verrukt [3] op haar schoot en ze vond hem steeds liever. Ze had hem het laatst gezien toen hij 3 weken oud was! en was   verstomd over zijn lengte. Ze vroegen ons te logeren als Baukje weer terug is. Misschien komt Egbert wel wat bij ons, in zijn vakantie als zijn vrouw er niet is. Zij ziet er enorm tegenop weg te gaan, maar wil toch beslist haar moeder eens terugzien. Kan ik me indenken! – Ik moet dadelijk nodig even aan Anneke schrijven. Jij hebt werkelijk een goede blik gehad, Mam, want bij het opklappen van de box is de bijtring tevoorschijn gekomen. ’t Was dus inderdaad met de grote schoonmaak! Overigens heeft Anneke nu al 2 andere, maar ’t idee dat deze met de herinneringen terug is, is toch fijn. – Ik schreef haar nog niet sinds we terug zijn. ’t Was wel erg kort dat we daar waren, té kort om even aan ’t klimaat te wennen. ’s Morgens was het er wel vrij warm, maar Anneke vond het er heerlijk na Pontianak. Wìj zijn natuurlijk niks gewend! Ik heb de Kerstboomversiering die wij voor haar meenamen vergeten en een waslap en luier teveel meegenomen + nog een handdoek van Chris! – Ik had voor Axel alleen maar broekjes meegenomen en geen een luier, echt fijn al dat hij zo groot is. Op de heenreis wou hij maar geen plas doen. Om half 9 vóór we weggingen deed hij het en in Garoet om half 11 hield ik een kwartier een bakje onder hem en een uur later zette ik hem op het gras aan de kant van de weg, maar steeds geen succes. Om 4 uur kregen we regen en toen deed hij het pas! Hij was zeker uitgedroogd. De eerste deed hij op mijn schoot en de 2e op Hok! Axel sliep een groot deel van de weg en at veel kaakjes en pisang, ook om 1 uur nasi tim. Terug naar de kou deed hij menige plas en was veel enthousiaster. [4] Zo merkwaardig dat kinderen ook de temperatuurs-verschillen opmerken. – De stemming bij A. en Th. was schitterend, beiden even vrolijk en Thijs natuurlijk extra met zijn mistletoe aan de lamp, waar we onderdoor moesten dansen op hun Kerstdinertje. Van één stel vrienden, ’t Hooft + vrouw, waren wij ook erg verrukt, van de anderen minder. Maar ’t was toch gezellig, al duurde het ons wat te lang, vooral Hok die steeds moest denken aan de 8 uur chaufferen, die voor hen lagen, en aan zijn bed waar hij niet in lag. – ‘t Was jammer dat we geen gezelschap hadden voor Oudejaar. Hok vond het wel prettig maar ik vind het echt een avond voor een gezellig gezelschap. Emiel was nog in bed en de Ter Haar’s hadden hun broer + vrouw die avond. Wij hebben Jantje Westerveld nog gevraagd, maar die ging naar Homann. Het was een prachtige nacht. Juist volle maan en we reden heerlijk wat om met open kap. De elektrische klok gaf ons de juiste tijd aan, erg makkelijk! Er was in de buurt heel wat vuurwerk te horen, maar toch minder dan de vorige jaren. Verleden jaar hebben we ’t niet gevierd, daar ik 5-daagse[2] had en daàrvoor met Henk en Riek! Ik had helemaal niet voor een soupertje gezorgd, had alleen tong en om 8 uur haalden we enige blikjes asperges en kreeft en we dronken Asti Spumante, gedachtig aan St. Gervais op de beroemde avond dat we de trein misten van “La Mer de Glace”. – Hoe zullen we het het volgende jaar vieren?! ’t Is altijd prettig om weer een punt ergens achter te zetten, vind ik. Je begint echt weer opnieuw met goede voornemens, waarvan misschien een heel klein beetje werkelijkheid wordt! maar het geeft zo’n prettig nieuw gevoel, zo fris alsof je uit een verfrissend bad stapt. Je kunt weer opnieuw uitkijken naar een mooie toekomst en alles wat maar prettig is en opnieuw hopen en verlangen! [5]

Maar ik moet jullie brieven eens beantwoorden. Hoe was het in Groningen? We kregen net als vroeger met mail en luchtpost, de berichten dwars door elkaar, dankzij de snelle Pelikaan. Die jullie de 16e schreven, lazen we de 23e, enig gewoon, dus berichten van een week oud. Daarin stond dat jullie wél gingen en Moeder weer beter was, terwijl we nog niet eens wisten dat Moeder ziek was geweest. Wat enig dat je aan iedereen een Pools bord geeft. Dat voor Houw zullen we eerstdaags afgeven daar ze net terug zijn. Plotseling kregen we een brief van Fanny uit Buitenzorg. Die kiek van Axel is inderdaad door Hok gemaakt, goed hè. Wat nu onderweg is voor jullie, zal je hart weer goed doen, een gehele Axel film. Het is geweldig hoe hij maar steeds groeit. Wij draaiden pas voor Jeanne ook oude films af, de eerste en de 2e en we verbaasden ons dat dat pas 1 jaar geleden is! – Jullie kregen toch van Em een Sinterklaaspak? Je schrijft alleen maar over òns vers op die avond. – Wat zonde dat ons verjaarscadeautje niet op tijd was. Dirk verzond het nog wel als brief maar er was zeker een vrachtboot want het is zeker een maand tevoren verstuurd. Daar het aangetekend was, heb jullie het zeker pas de 29e na thuiskomst afgehaald. Enfin, een prettig welkomstgroet dan! En nú alweer één. ’t Is toch jammer hem hier te bewaren tot Vader’s verjaardag want dan is Axel alweer zoveel groter en is die niet meer actueel – Je hebt intussen dus al antwoord van me gehad over de IEVA dat ze nog niemand willen laten komen voorlopig. Volgens mij is het dringend noodzakelijk een gediplomeerde kracht aan te stellen, en in de volgende bestuursvergadering zal ik er weer over spreken. Als Emiel (Buck) beter is (hij kreeg longontsteking en pleuritis, en heeft steeds maar verhoging), zal ik [6] er weer over spreken. – Nu de rest van m’n welbespraaktheid zal ik aan de Postjager toevertrouwen.

Dag Eida. [7]

HOK

1 januari ’34.

G. Weldra zult u als “pakje, aangetekend” een product van de welbekende Polygoon Berlage studio ontvangen. Het werd opgenomen op de eerste zondag na Axel’s verjaardag. De dag van 6 dec. was regenachtig en guur, zodat de filmster bezwaren had tegen het optreden in de buitenlucht. De film vertoont u in de eerste plaats, de geschenken en blijken van waardering die de gevierde ster van diverse zijden, van heinde en ver ontvangen heeft. Ze laat u zien hoe dankbaar hij voor al deze hulde-betuigingen is. Voorts hoe hij sedert de laatste keer zijn talenten verder heeft ontwikkeld; nu zit hij als een pascha in zijn one-seater, getrokken door zijn moeder en zijn hond, gevolgd door een acrobaat op wieltjes en een kwekkend eendje. De trek “dieren” waren nog niet heel gewend aan de one-seater, zodat deze met horten en stoten vooruitkwam. Verder ziet u zijn dierenkennel: buldoggen, konijnen, katten staan en zitten vreedzaam naast elkaar. De meeste taferelen spreken voor zichzelf. Het laatste laat u zien hoe kiekeboe gespeeld wordt en met welk een smaak speculaas wordt genuttigd.

Helaas was de filmster niet erg goedlachs op die dag, wellicht dacht hij zich Buster Keaton; een andere keer zullen de operateur en regisseur een betere dag uitkiezen, bijv. wanneer de filmster net zijn maagje gevuld heeft. Maar, ondanks de Buster Keaton neigingen, zal de filmster u ongetwijfeld een prettig ogenblikje bezorgen. –

Tot een volgende keer; “Tot weerziens. Hebt u niets vergeten”.

Dag Hok.

HOK

26/12 ‘33

G. We zijn behouden thuisgekomen, zonder mik-mak met de auto en Axel in blakerend welzijn. Deze is zichtbaar verheugd dat hij weer in zijn welbekende omgeving is. In Poerwokerto was hij volkomen uit zijn doen. Hij miste dan ook alles: zijn box, zijn kamertje. Wytje’s bed, dat veel op het zijne lijkt, vond hij slechts matig. Althans het belette hem niet om te brullen, wanneer we hem erin stopten. Gelukkig dat Wyt en Menno er zich niet veel van aantrokken. – Nu is hij weer jolig en opgewekt. Gedurende de autorit – 7 uur lang – zat hij op Eidje’s schoot uit te kijken, of te slapen. Nu en dan werd hij driftig omdat hij niet mocht wat hij wilde. Maar zoals gezegd: de reis is erg goed afgelopen. We hebben A. en Th. gezien in hun omgeving – Gisterennacht met hen en hun vrienden een Kerstdiner gehad (natuurlijk is het erg laat geworden en vandaag zijn we natuurlijk erg melig), we hebben ervaring opgedaan dat we niets moeten meenemen wanneer we weer met Axel op reis gaan. In elk geval zijn box.

We hebben gehoopt dat we nog met de Pelikaan iets kunnen schrijven, maar helaas is dit niet meer mogelijk, de Pelikaan vertrok vanochtend reeds naar Batavia en de laatste buslichting had hedenmiddag [2] plaats, toen we nog tuften. Dus sturen we deze brief per gewone vliegmail. 

Onze Nieuwjaarswensen gaan hierbij.

Tot overmaat van ramp is Bert Schlutter plotseling gekomen. Hij weet nooit van weggaan, maar dit keer zullen we hem wegsturen, we gaan vroeg naar bed.

Dag Hok

EIDA

Liefjes –

Jullie krijgen wel wat met de Pelikaan en ook weer met deze IJsvogel(?), maar ’t is minder dan je gewend bent, omdat we omvallen van de slaap. Ik heb net “De kluizenaar” aan Bert meegegeven. ’t Is toch een aardige jongen; ik zal hem zeggen een ander keertje langer te komen. Gelukkig dat je zo geniet van je “Bijbel” zoals je die Kluizenaar noemt en dat je weer beter was en naar Groningen kon gaan. 

Ons Kerstfeest op je verjaardag van IEVA was zeer geslaagd, wel 70 mensen! Irene is dus maar heel even geweest. Wat deed ze dan eigenlijk in Holland? Dan had ze toch even goed helemaal in Duitsland kunnen blijven? Vraag van haar maar niets te beslissen over wat ik je schrijf over die leraressen en zo, want zij weet daar toch niets van. Voorlopig gaat het dus niet door met die lerares. –

Gelukkig Nieuwjaar!!

Dag Eida

EIDA

18/12’33

G. – Het is alweer geweldig wat er hier omgaat. Gisteravond hadden we een IEVA thee ter ere van onze vertrekkende ere-presidente Mevr. de Jongh, de meisjes hadden de kamer versierd met slingers, die ze gemaakt hadden voor het a.s. Kerstfeest. Er waren hopen koekjes, allemaal gelukt in de houtskooloven die wij pas nieuw kochten. Mevr. de Jongh was erg verrast over het geheel en sprak buitengewoon aardig. De meisjes zongen ook de Kerstcantate van Catharina van Rennes[1]. Ik had van tevoren al een verslagje voor de krant klaar gemaakt, maar moest het helemaal veranderen daar ik de spreekster andere woorden in de mond had gelegd! Vanochtend bracht ik het naar de krant. Het staat beter als het verslag er de volgende dag al in staat. Emiel Buck is ziek, dus moest ik het opknappen, evenals de regeling voor het Kerstfeest. Gelukkig is de tegenwoordige directrice voor die dingen ook erg geschikt. Ze is er zelf op gesteld dat alles goed van stapel loopt en dat de boel netjes is. Zij zal ook het geboorteverhaal voorlezen en onze mooie Christuslegenden. ’t Is maar beter als een oudere het doet in plaats van mij. – Gisteravond moest ik ook een ledenlijst tikken voor de Vivos en dat stukje moest ook getikt en ik kan het nog niet erg vlug! Maar ’t kwam toch klaar. En nu is vanavond de Vivos Kerstviering waarvoor ik gelukkig niets te doen heb als notulen maken. ’t Is wel vervelend weer op dinsdag, de mailavond, maar de hele week was er geen andere dag meer. En ondertussen ligt de quatre-mains op me te wachten. Dora Ter Haar heeft de metronoom [2] meegestuurd om het precies in de maat te spelen. En morgenochtend krijg ik bezoek van Marietje Mulder met wie ik vroeger op de huishoudschool was. ’t Is de enige dag dat ik nog vrij heb want vrijdagmorgen moet ik koffer pakken, want zaterdagmorgen vroeg vertrekken we naar Anneke. Ik heb er echt zin in om eens uit te gaan, uit Bandoeng. Axel zal ’t ook wel fijn vinden al zal ’t hem rijkelijk lang zijn. We zijn erg benieuwd hoe hij zich houdt. We nemen de kinderstoel maar mee en nasi tim en pisang en kaakjes. Je moet weten dat hij nu tot een grote jongen is gepromoveerd. Dokter Christie is geweest en ze wil niet weer terugkomen. Ze zei dat ze hem nooit anders dan lachende had gezien! Hij wordt nu om half 1 gebaad, net als Wytje. Bij het wakker worden krijgt hij wat melk en daarna brood. Hij eet zelf de korstjes uit het vuistje en nu doen we er wat boter op en vanmorgen ook wat suiker. De volgende maal probeer ik weer hagelslag die hij nu nog wat korrelig vindt. Als hij kiesjes heeft zal ’t wel anders worden, dan mag hij ook vlees. Op’t ogenblik mag hij alle groenten behalve koolsoorten en hij mag ook aardappels, maar daar hij rijst lekkerder vindt, geef ik hem dat maar, daar ik overtuigd ben dat dat in Indië beter voedsel is. Hij moest eigenlijk ’s morgens een bord havermout en ’s avonds brood, maar daar hij ’s avonds te moe is om zo langdurig brood te eten, draai ik het maar om. Om half 11 eet hij pisang en kwast en bij de thee een koekje. Hij mag ook zelfs slappe thee, maar ik probeer het [3] nog maar niet – Maar ik moet hem nu eerst gaan baden en de nasi tim voeren. Dag…….

Ziezo die zit op de po. Meestal komt er niet veel na het eten maar hij is zo slaperig dat hij op de stoel in slaap valt. Vandaag evenwel converseert hij. Zijn blauwe pyjamabroek ligt naast hem dat hij hem niet nat kan maken. Ik heb de pijpen een opslag verkort en nu past de broek goed. In de mouwen van het jasje moeten ook enige oprijgen. – Ik heb weer eens een nieuwe baboe – ik kan dat zeker elke maand schrijven! Ik hoop deze nu maar eens te houden.

Morgenmiddag gaan we weer tennissen. We zijn reuze verrukt met deze club van enkel goeie spelers, zelfs Hok moet zich dood zwoegen en hij speelt nu nog veel beter. Frits Tan is ook lid geworden en van hem kan Hok nog wat leren, dus dat is fijn. We doen vast mee het volgende seizoen in de competities. Als we niet naar Anneke gingen zou Hok een herendubbel spelen met een oudere heer die ook erg goed speelt, op open tenniswedstrijden. Wel jammer. – Axel zit gezichten tegen me te trekken hij knipoogt en grinnikt met dichte ogen. We moeten dat ook nog eens zien te filmen, dat is zo schattig. Hij speelt ook kiekeboe en houdt dan zijn hand met gespreide vingers voor ’t gezicht, kostelijk. – Jeanne was weer wat bij ons. Na Kerstmis gaat ze mee met Tek Bheng met Paultje (Tommy’s dochter!). Als we terugkomen uit Poerwokerto, zien we ze misschien nog net. – Na ’t Sintpakje van Em niks gehoord. Ze schreef ook geen brief om met Axel te feliciteren, alleen het pakje. – Annah gaat niet mee naar Poerwokerto omdat ze haar eigen kind van 2 jaar nog moet voeden! ’t Zou anders wel fijn zijn. Misschien haal ik haar nog over. Ik heb al gezegd dat [4] ze er mee op moet houden, want dat het voor haar zelf slecht is, verbeeld je. Ik stuurde met Sinterklaas een pakje aan Dien en in haar brief van 10 december schrijft ze er nog niks over. – Wij hebben geen vliegmail gekregen, ik snap er niks van, dat is de allereerste keer, Hok vermoedt dat jullie met de Postjager stuurden, aldus zullen we geduld oefenen. Ik herinner me nu ook dat jullie het daarover hadden. Maar ik vind dat als het zo’n concurrent is van de K.L.M. dat we die dan maar niet moeten bevoordelen. ’t Is toch beter als alles in één hand blijft. – Axel’s zindelijkheid gaat nog niet vooruit. Hij doet het met genoegen nog in zijn broek en waarschuwt niet. ’t Is erg moeilijk om er precies op tijd bij te zijn. Ik verbeeld met dat hij ’t een tijdje geleden beter deed. 

Dag Eida.

HOK 

G. Maandagochtend de opening van het Doofstommeninstituut bijgewoond. Het krantenverslagje is helaas niet meer te vinden. Ik heb namens de Chinezen mijn gelukwensen moeten aanbieden. Het was een illuster gezelschap. De beschermvrouwe is de vrouw van de G.G. Ze was in hoogst eigen persoon aanwezig en natuurlijk was de upper-ten van Bandoeng tegenwoordig. O.a. was de legercommandant er, de regent, etc. en natuurlijk Mevrouw van den Bos. De toespraak is gelukkig goed van stapel gelopen. – Vandaag werd de nieuwe salarisregeling bekendgemaakt. Iedere ambtenaar moet een veertje laten. Gelukkig is er een maximum teruggang in de salarissen vastgelegd, men kan hoogstens 25% van zijn ongekorte salaris achteruitgaan, d.w.z. dat ik minimaal ƒ 450.- zal kunnen ontvangen. Hoeveel precies ik volgens de nieuwe regeling zal moeten krijgen, weet ik nog niet. De details zijn nog niet alle bekend. Hoe groot de korting bedraagt blijkt uit het volgende: volgens de oude regeling beweegt zich het salaris van een ingenieur tussen 400 en 1.100 gulden; nu tussen 250 en 800. – We weten niet, of we met dat gekorte salaris onze auto zullen kunnen handhaven; we hopen natuur- [5] lijk van wel. In alles zullen we wat zuiniger moeten zijn. De filmen zullen met langere tussenpozen gemaakt worden. Mijn moeder en mijn broer zullen met een kleinere toelage zich tevreden moeten stellen. We zullen i.p.v. Europese goederen Japanse moeten gebruiken, die zijn belangrijk goedkoper! Wellicht gaat het dan nog. En bovendien kunnen we wel verwachten dat alles in prijs zal dalen. We zullen binnenkort proberen onze huishuur naar beneden te halen. – We zullen maar zeggen, dat al deze kortingen absoluut noodzakelijk zijn, voor de sanering van ’s lands financiën.

Zaterdag gaan we naar Poerwokerto, om daar de Kerstdagen door te brengen. We hopen, dat alles goed van stapel zal lopen –  9 uur in de auto met Axeltje is wel wat erg lang! Anneke had graag dat we met Oudejaar kwamen, maar dat zou voor ons bezwaarlijker zijn, omdat we dan maandag alweer terug moeten. Nu kunnen we een dag langer blijven. – Ik kon natuurlijk in het nieuwe jaar een dag vrijaf nemen, maar daar voel ik weinig voor, omdat als men maar recht heeft op 12 werkdagen vakantie per jaar, men die vrije dagen niet nodeloos moet versnipperen.

Deze week ontvingen we geen mail. Blijkbaar is de Postjager er schuld aan. Met de beste wensen voor Oud en Nieuw. 

Dag Hok

Ik heb de maileditie van de Rotterdammer afgezegd!

[1] Catharina van Rennes (later geschreven als Rennès voor de juiste uitspraak) 1858-1940: zangeres, pianiste, componiste, pedagoge (leerlinge was Jo Vincent). Van de Nederlandse vrouwelijke componisten was zij de enige die bij leven een grote bekendheid genoot. Kinderliedjes o.m. “Hela gij bloempjes slaapt gij nu nog. Mei is gekomen, ontwaakt nu dan toch (enz.)” / “Drie kleine kleutertjes die zaten op het hek enz”. In 1908, op het 3e Internationale Congres voor Vrouwenkiesrecht verzorgde zij de muziek. Uitspraak in 1910 n.a.v. het feit dat zij alleen eigen werk kon dirigeren: “ Daarom alléén kan ’t me soms spijten dat ik géén man geboren ben. Mijn liefste illusies verwezenlijkt mogen zien – die levenstaak staat jammer genoeg in onze tijd voor een vrouw niet open.” Zij bleef ongehuwd.