Super User
1940-06-10 van Vader
VADER
10 juni '40 den Haag
Lieve Eid en Hok,
Sinds korte tijd koesteren we weer de hoop – moge het geen illusie zijn! – dat een brief van ons te eniger tijd, zij het ook na ettelijke weken, jullie zal bereiken. En zo neem ik dus aan dat er al twee briefjes (vermoedelijk met dezelfde post) van ons in Bandoeng zijn aangekomen als jullie dit leest. Moeder en ik zijn gezond en hopen dat we weldra iets dergelijks ook van jullie zullen vernemen. Voor alle zekerheid houden we de papier-repen nog op de ramen geplakt: zolang er gevochten wordt (zij het elders) is dit veiliger. Overigens is het nu in Nederland rustig. – Mijn leraarsambt loopt welhaast ten einde. Het Eind-examen is in volle gang: mijn mondeling-deel begint donderdag en eindigt maandag. Daarna volgen nog de eind-rapporten van de lagere klassen en de eind-vergaderingen, en op 6 juli sluit de cursus. Op die dag willen enige mijner oud-leerlingen, voor zo ver ze daartoe in de mogelijkheid of gelegenheid zijn, mij de hand komen drukken. Dat vind ik een aardig plan! Het was voor mij een ware verrassing, toen ik dezer dagen de oproep van het Comité in "Het Vaderland" las. Moeder was minder verbaasd: zij bleek al ingewijd te zijn en overleg te hebben gepleegd met Van Peursem. Jullie en E.& D. en A.&Th. zullen ook wel een circulaire of oproep ontvangen hebben: ik wou maar dat dit zes-tal erbij kon zijn! – Er woedt nu een geweldige strijd ten noorden van Parijs, na de capitulatie van België en de "hel" van Duinkerken. Vanochtend werd bekendgemaakt dat ook Noorwegen de wapenen heeft neergelegd. Duitse soldaten ziet men weinig meer in den Haag: vermoedelijk zijn ze vrijwel allen naar het zuiden, naar het geweldige gevechtsterrein vertrokken. [2] Het is verwonderlijk te zien hoe te midden van dit alles de natuur zich in volle schoonheid en rijkdom ontplooit. Wij genieten van een zeldzaam mooie vóórzomer, en door het uitblijven van nachtvorsten in april en mei beloven vrijwel alle vruchtbomen in ons land een overvloedige oogst. Ook nu zitten we in ons tuintje thee te drinken een te schrijven, en zoeken de schaduw van onze kastanje op (die al aardig begint "uit te slaan") vanwege de warme juni-zon. Moeder is feitelijk aan de schoonmaak van mijn kamer, maar door haar goede organisatie merk ik er weinig van. Onze voorkamer wordt nog steeds mooier: nu pronkt er een bijzonder mooi kleedje-over-de-kleine-tafel in, expres daarvoor vervaardigd door Mevrouw den Drijver. Het geheel is daardoor nog aanmerkelijk harmonieuzer geworden. – Dankzij de invoering van de Duitse Zomertijd is het 's avonds om ± half 11 nog licht genoeg om zonder elektrische verlichting naar bed te gaan: sinds een paar weken behoeven we dan niet meer te verduisteren. En ten gevolge van die Zomertijd (die in ons land met de Zonnetijd niet minder dan 1 uur en 40 minuten verschilt) hebben we natuurlijk per dag heel wat meer daglicht. Als ik 's ochtends om half 7 opsta, is het volgens Zonnetijd nog maar 10 minuten vóór 5! – Volgens een bericht in de Rotterdammer moet men voortaan de brieven voor O. Indië en ook de overige post voor het Buitenland op het postkantoor afgeven met vertoning van zijn pas. Of dit juist is zal ik eens gaan horen.
En nu gegroet! Hebt het wél samen!
Vader
N.S. Zojuist horen wij per radio, dat Italië aan Engeland en Frankrijk de oorlog heeft verklaard.
1940-06-10 van Moeder
MOEDER
d.H. 10/6 1940.
Lieverds,
We hebben nu de verzekering gekregen op het postkantoor dat de brieven naar Duitsland, de Verenigde Staten en Oost-Indië zullen worden doorgezonden – alle andere gaan naar de afzender terug. Gelukkig kunnen we ons dus weer tot jullie wenden, al hebben we geen idee wanneer deze jullie zal bereiken. Maar 't is althans weer een begin – wij hopen zeer op een wederwoord van jullie.
Er staat nu in de krant dat het telegramverkeer weer zal worden hersteld, als de Duitsers in Indië die geïnterneerd zijn, weer vrij worden gelaten – wij zullen natuurlijk dan gauw seinen.
De vorige keer is het wonderlijk gegaan. Toen wij onze briefjes aan jullie naar Tante Leidie hadden gezonden, hoorde zij ook, dat er een vliegtuig ging en gaf ze toen maar niet aan de juffrouw van Hans mee, maar deed ze op de bus. Vandaar dat zij ons adres als afzender schreef. Die kregen jullie zeker tegelijk met die van de volgende dag? Misschien wordt het nu weer geregelder –
Alles wordt nu weer meer en meer hersteld en het is hier rustig. Behalve dat er
's nachts zoveel vliegtuigen in de lucht zijn, die ons allen uit de slaap houden, én door het lawaai én door de gedachte aan alle ellende. Gelukkig zag ik onder de gesneuvelde mannen van je vriendinnen, Eid, niet, maar alles is nog niet bekend. De jongen Cosman uit Leiden, enige zoon van Oom Jan's vroegere compagnon, is gesneuveld. Pas getrouwd. Verder weet ik niet van bekenden.
Of bij jullie het gewone leven zijn gang gaat?
Izak Vos is gestorven – gelukkig maar – hij leed ontzettend, vooral geestelijk. We waren mee naar de crematie – de enigen van onze kant neven en nichten met Oom Jacobus C. T. Een paar heel goede vrienden, [2] één ervan sprak erg mooi.
Daarna zijn we in Santpoort uitgestapt om te zien of Max er nog was. Gelukkig had hij nog werk, hoewel de gemobiliseerde voor wie hij in de plaats was gekomen, terug was. Voorlopig blijft hij. Annie was zo blij met ons – ze schreef vandaag, dat ze graag een dagje wil komen, om verder te praten. Ze is nog familie van al de Vossen en de Goudsmits dus ook – dat wist ik niet. Maar haar vader was er ook en vertelde dat. 't Is zó naar, dat we niets horen van jullie en het alleen moeten hebben van onze eigen beweringen, dat het jullie allen goed gaat. En al de lieve kindertjes. –
Sigismund is weer terug in Winsum en Leo zal 1 juni zijn praktijk wel weer hebben hervat – dat was tenminste het plan.
Vader is met de eindexamens bezig. Er stond een stukje in de krant over zijn afscheid: een oproep aan oud-leerlingen die zelf geen circulaire hadden ontvangen. 6 juli zal de huldiging zijn. Vader was zeer verrast toen hij het las en het Comité zag.
Morgen komt Gerardje weer thuis – maar hij zal nog maanden plat moeten liggen en een verpleegster hebben. De temperatuur is nog maar weinig te hoog, maar de darm (dikke) is nog ontstoken en dat schijnt erg langzaam te genezen. De doktoren geven alle hoop op herstel – We mogen hem nu eens gaan bezoeken.
Nu schatten – jullie ziet, dat het ons goed gaat. Maar er is veel veranderd – zo ook de brieven! Maar we moeten hier maar door. Tante Lyda komt uit Haarlem met het bericht dat de K.P.M. zich belast heeft met het overbrengen van de wél zijn berichten der families – jullie horen daar zeker wel van. Ik heb de families v.d. Laan uit Leiden en v.d. Baan uit Nijmegen jullie adressen opgegeven voor het doorzenden van post aan A. en Th., die anders niets horen. Wij schreven aan E. en D. en hen samen – de volgende keer graag via jullie – de mensen helpen elkaar waar ze kunnen –
We hadden gisteren bezoek van de Gerdes Oosterbeken – Ze verwachten een baby'tje en hij wordt in september al 70 en is al 5 jaar grootvader.
[Randje pag. 2]
De fam. van Oom Don weet nu niet eens, of het kleinkind al is geboren – Dag lieverds – het beste gewenst en sterkte en veel zoentjes van Moeder en Omie
[Randje pag. 1]
We hebben nu een tafelkleedje laten weven bij de moderne meubelen, prachtig, de hele kamer is nu crème, hel terracotta en geel – kunnen jullie je 't voorstellen? De pouffe past er ook precies bij.
Lou is uit de dienst teruggekeerd, maar wat moet hij nu!
1940-05-25 van Moeder
MOEDER
dH 25/5 '40
Lievelingen,
De juffrouw van Hans en Jetty gaat overmorgen naar Indië, via Berlijn, Italië, met een Italiaanse boot en nu heeft Tante Leidie het luisterrijke plan bedacht om haar brieven mee te geven aan jullie, die ze dan in Indië kan posten. Als dit plan doorgaat, zullen jullie weer iets van ons horen na een lange pauze – hopelijk is al eerder het contact hersteld! De brieven, die we 10 mei postten, kregen we alle drie terug met de opdruk "verbinding verbroken" – nu we die overlezen, lijken ze zó verouderd, dat we ze maar niet sturen. – We hebben deze meimaand zóveel meegemaakt, zóveel ontzettends, dat we niet voor mogelijk hadden gehouden. Maar er zijn al zóveel stormen over onze hoofden gegaan. We houden ons zo dapper mogelijk en geven de hoop niet op.
We konden gisteren via de Zwits. legatie één telegram verzenden naar O. I. en één naar W. Indië. Eén voor allen, die hun dierbaren overzee hebben. Om Eida en Lou én omdat we 't samen zouden doen hebben we aan Em en Dirk één gezonden in 't volle vertrouwen, dat ze jullie de inhoud zullen meedelen – Zij zitten natuurlijk erg in over Lou en Eid. Toch vond ik het echt naar, dat we niet aan jullie meer mochten seinen, noch aan het hunne toevoegen "Melde Schwester" zoals ik wou. Mevr. v. Gilse is ook ongedeerd en haar huis ook – zeg 't maar tegen Henk. En de hele familie is er goed afgekomen – alleen van Herman Holtz ontbreken berichten. De onzekerheid is heel erg. Hoe zou het met jullie zijn? Het is wel erg, dat we nu niet schrijven en nu niets horen – maar we moeten het beste maar hopen en in onze gedachten samenzijn – Onze vrienden zijn bijzonder hartelijk –we steunen elkaar en het saamhorigheids-gevoel komt steeds naar buiten – dat is het zilveren randje om de wolk. Jullie kunnen nu met A. en Th. corresponderen, wil je hun hierover schrijven of deze zenden aan hen? Tenminste als er bij jullie ontvangst van deze nog geen andere verbindings-mogelijkheid bestaat. En de Rempten en jullie schrijven zeker veel aan elkaar? Dag schatten – houden jullie je goed en laten we hopen dat we spoedig elkaar weer kunnen schrijven.
Omhelsd door
Moeder en Omie
1940-03-25 Eida aan Anneke
EIDA
25-3-’40.
Lieve Zus –
Je hebt me een grote verrassing bereid door de blauwe jurk aan Fanny mee te geven. Ik heb hem momenteel aan, nu ik je schrijf en Hok is zeer tevreden en diverse kennissen ook o.a. Lies Andriessen, die net is vertrokken, na de Paasdagen bij ons te hebben doorgebracht – Wat een gezellig goed is die jurk en enige knopen en sluiting – ik was heel erg verbaasd dat jij hem zelf gepast had en niemand, die je hier gekend heeft, wil geloven van je herwonnen slankheid. Fijn is dat, je moet gauw ook een foto van jezelf sturen – de wijnrode jurk van Fanny is ook hoogst origineel – ik droeg die ook al, de naaister maakte ze wat smaller voor me, maar gelukkig waren er verder geen veranderingen aan nodig. Ik ben er enorm blij mee, want ik had juist wat nets nodig! Houw kocht in Singapore 2 ringen voor me, één met een roze steen + blauw geëmailleerd bij jouw jurk en een vergulde met groene steen bij de rode, erg grappig en frappant aardig van een zwager hè! Ze brachten enig leuke dingen mee ook voor de kinderen, een in elkaar vouwbaar poppenhuis met meubeltjes en dan nog 2 Amerikaanse jurkjes voor Lisa, misschien had ze die trouwens ook van Curaçao, ik moet het haar nog vragen, maar we hadden die paar dagen in Batavia zoveel te doen en zij hadden zoveel bezoek, dat we elkaar alleen bij Em rustig spraken. Voor Axel brachten ze een mooie blokfluit en een etui met potloden met ingegraveerd Axel Tan en voor Hok een sigarettenkoker die tegelijk aansteker is – Wij gingen de dag vóór hun aankomst naar Batavia en logeerden bij Loe Ping Kian en Rietje, wat heel gezellig was – De boot zou eerst dinsdag aankomen, maar het werd vrijdag – doordat ik had geïnformeerd naar de aankomst, waarschuwde de R. Lloyd me dat de aankomst was verschoven, erg keurig – we bleven van donderdag tot zondag en hadden tijd om allerlei bezoeken te brengen. De eerste avond aten we bij Jan en Tine aan wie we natuurlijk alles ook over jullie moesten vertellen. Tine haalde haar fotoalbum erbij om te zoeken naar een foto waarop je slank was – ik heb er wel één van jullie in Indië, Thijs en jij samen, herinner ik me. Het was gezellig als steeds bij ze en Jan vertelde uitgebreid Hitler-moppen. [2]
De boot van Houw en Fanny lag al aan de kade toen we kwamen, net als indertijd toen V. en M. Aankwamen; ik was alweer erg vroeg opgestaan maar Hok vond het steeds weer te vroeg en zo zaten Houw en Fanny in de eetzaal of eigenlijk eetkamer toen we kwamen. Wij hadden Mamma meegebracht en Fanny’s ouders zaten er al. – Fanny vond ik niets veranderd, geen Hollands kleurtje natuurlijk en nog steeds slank, ook Houw is niet meer dik. Houw zeer spraakzaam met allerlei verhalen en Fanny glimlachend met af en toe eens een woordje – sinds Kaapstad waren ze de enige passagiers geweest, soms vergeten door de bemanning en hutjongen! Ze hadden veel gelezen en gepingpongd en hadden alweer plannen gemaakt voor hun volgend verlof – Fanny vindt het erg jammer dat ze de maand in Zwitserland misgelopen is, ze zijn eigenlijk 2 maanden te vroeg terug, maar enfin beter zó dan een vaart door de gevaarlijke zone. Ze hadden alleen een Franse kruiser ontmoet, die ze had aangehouden. Houw zei direct hoe prettig ze het bij jullie gehad hadden en hij vertelde van de kinderen en van Thijs’ neger en van jouw slankheid en van de gezelligheid van het geheel en van de mooie auto niet te vergeten.
29 maart – alweer enige dagen later, gisteren vierden we Hok’s verjaardag, ’s avonds gezellig met ons 9-en. Henk en Riek waren voor ’t eerst ook van de partij en verder degenen die je hier meemaakte, Waals, Linns, Pijl. Ik maakte 2 poefs voor Hok, één overtrokken met de stof van de groene gordijnen, de onverslijtbaren!, en één met een terra nieuwe stof voor onze voeten en benen wanneer we zitten in het kantoortje op de rotan stoelen. Ik heb je enorm veel te vertellen. Het is al zo lang geleden dat ik je schreef, zeker een half jaar. Je weet overigens het één en ander natuurlijk door Vader en Moeder. – Hok was in februari 16 dagen op dienstreis, hoe vind je, eindelijk voor het eerst. Hoe vaak hij me tevoren niet gezegd heeft dat ik alle deuren en ramen
’s nachts moest sluiten, weet ik niet! Ik leidde de djongos snel op tot rimboeknaap – inderdaad vond Hok zijn eten niet slecht, maar zijn onbetrouwbare aard, waar ik thuis geen last meer van had, doordat ik hem goed onder de duim had, kwam steeds boven en na thuiskomst kon Hok hem niet meer uitstaan en trapte hem [3] eruit. Wij hebben nu een ander iemand – Toen Hok wegging leerde hij me hoe met de auto moest worden omgegaan, de accu, olie e.d. voor een langere tocht, maar ik had eigenlijk geen plannen. Maar na een week kreeg ik een brief van Tine Schepers dat Em naar Sitoe Goenoengwas met kinkhoestende kinderen en zelf er ook last van had – de manier waarop ze over Em schreef was enigszins verontrustend en ik besloot met Lisa te gaan. Axel ging bij Henk en Riek en wij zetten de kap open, de koffer erin en daar gingen – zalig – ik kon precies zo hard of zacht rijden als ik zin had en alles ging van een leien dakje. Emma bleek heel goed – Ze had Mevr. Dragt te logeren + kind – ik bleef 3 dagen en praatte nog prettig met Em, gezeten in het bos met uitzicht op het meer. Terug over Buitenzorg waar we bij Nanda logeerden en aten bij Emy en Jan en bij Jeanne. Emy informeerde ook naar je – ze kregen net hun 4e dochter en zijn opgewekt en gezellig als steeds. Bij Jeanne alles nog hetzelfde – alleen een veel aardiger huisje met mooi uitzicht, waar zij erg blij mee was, maar nog geen baby. Wij kwamen om 12 uur thuis van de dag dat Hok om 5 uur ’s middags aankwam. Ik had hem niet tevoren geschreven dat ik wegging, maar pas vanuit Soekaboemi een bericht van goede aankomst gezonden! Hij vond me erg roekeloos!, omdat ik geen verstand van de motor heb, maar tenslotte zitten er meer achter het stuur die er geen dan die er wél wat van weten! 3 weken later haalden we Houw af en ik was verbaasd dat Em zei dat we niet eens moesten komen eten, want dat ze rustte. Toen we er even een djeroekje dronken, had ze spijt en vroeg ons toch. We brachten Houw en Fanny mee omdat we anders geen tijd hadden hen rustig te spreken. Een week later moest ik voor de vergadering der Vrouwenbelangen weer naar Batavia, maar toen ik Em opbelde zei ze dat ze helemaal geen bezoek meer ontving en een meisje voor de kinderen nam. Van Lies Andriessen hoorde ik dat ze alleen naar boven gaat. Het lijkt mij ook het beste om op je verhaal te komen, om helemaal alleen te zijn. Ze voelt zich volkomen moe en heeft zelfs de brieven aan V. en M. afgeschaft. Toch is het niets ernstigs – ze wil alleen vrij zijn van alle plichten, lijkt me; deze jaren waren voor een natuur als Em ook wel zwaar – ze was vóór haar huwelijk zo zelfstandig en graag alleen. Enfin ze zal haar evenwicht wel vinden – De jaarvergadering van de Vrouwenbelangen was heel geanimeerd – ik was de afgevaardigde van Bandoeng en was een soort dictator doordat we stemden naar het ledenaantal. Het onze is nu 110, [4] terwijl Batavia steeds op ± 60 is gebleven en Semarang en Soerabaja ± 10 leden hebben!! Erg jammer dat de andere afdelingen hun bloei niet kunnen vinden. We hebben overigens in de naaste toekomst al verwachtingen van Batavia. Verleden jaar wierf ik daar enige leden, waarvan er nu 2 in de besturen zijn gekomen, Mevr. Meyer-Bokslag ken je ook, vriendin van Tine – zij blijkt en goed propagandiste want zelfs Tine heeft ze al haast overtuigd!! Ik was bij haar te logeren na de vergadering, een aardig mens en vanmorgen was ik met Lisa bij haar op Tjioemboeleuit waar ze haar vakantiehuisje heeft op het eind van het straatje van “de Glimlach” waar ik ook even op bezoek was bij Mevrouw Brand, een jonge vrouw, die we kennen door Loe Ping Kian. – Ik ben heftig nog bezig met de Vrouwenbelangen zoals je ziet, we hebben 2 mannelijke leden en hopen er meer te krijgen, verleden jaar hadden we elke maand goede lezingen met succes, momenteel moet ik weer op zoek gaan naar sprekers, want we hebben nog geen voorraad! Ik heb Tante Masje gevraagd om een toneelstukje te zoeken en ook Moeder doet moeite en Mevr. v. Overveldt – we moeten weer een goede propaganda avond houden. – Verder werk ik veel in de tuin, wat ik momenteel eigenlijk het liefste doe – ik zit daar graag uren achtereen en ga alleen uit als het erg dringend is! Dan heb ik weer dagen dat ik moet gaan propaganda maken en dan ga ik erop uit om leden te werven – in ons straatje heb ik er al 4 en verder enige in de buurt en ook uit de buurt. – Ik kreeg een kiekje van Dien Beudeker’s kinderen, 3 meisjes met de strik op het hoofd op de treeplank van en mooi gesloten auto – het bevalt haar nu wel in Benkoelen. Verder heeft Bep v. Douwe een zoon gekregen en correspondeer ik geregeld met de ex-verloofde van Mien Ter Spill, Frits Cohen. Hij heeft een goede baan bij de vliegerij van de B.P.M. en zou wel graag Mien nog willen hebben, maar zij twijfelt en schuift het op de lange baan – ik ben benieuwd hoe het gaat aflopen – verder verwacht Julie Chavannes een baby en Juliana ook hoor ik!! – Leuk kiekje stuurde je van jou met de 3 kinderen op het hekje. – Maar laat ik je alvast heel hartelijk omhelzen met je verjaardag en je veel plezierigs toewensen – Wat enig dat jullie op reis waren samen – Hok en ik gingen met Hardenberg een dag mee naar Onrust en bekeken met zeekijkers de koralen, zoals Thijs dat ook vaak deed – Hardenberg en ik zaten bovenop de kap van de motorboot en genoten van heerlijk weer en gladde zee en hadden het natuurlijk uitgebreid over jullie als punt van contact [5] daar ik hem voordien nog nooit eerder had ontmoet. Hok had het al afgekaveerd[1] omdat ik wel geen zin zou hebben op zee te gaan, maar ik herinnerde me zo goed de verhalen van Thijs dat ik het jammer vond, ook voor Axel, om deze gelegenheid voorbij te laten gaan en we waren erg blij met dit uitstapje. – Ik herinnerde me niet meer dat Lien Alting Mees eerst als Prosperina moest dansen, ik weet alleen dat ze bij ons op het Gym was. Ik herinner me Annie Suitoff niet, maar Tip herinner ik me wel – leuk dat je aardige mensen hebt gevonden – komen zij ook in aanmerking voor Vivos? Of zijn dat weer anderen? Ik stuurde je brief meteen door naar Mevr. Meyer, bij wie ik juist gelogeerd had – ze zei me vanmorgen dat je een boekje met statuten en jaarverslagen per China Clipper zou krijgen. Ik wens je veel succes met deze onderneming – het is wel enig zoiets op touw te zetten hè. Heb je de dansclub nog? Ik vertelde er Lies Andriessen juist van, die jou nooit heeft zien dansen. Toen ik voor de Vrouwenbelangen in Batavia was, belde ik haar op – maar ze was te bezet dan dat ik haar zou kunnen zien en zo zei ik haar naar Bandoeng te komen wat ze prompt deed met Pasen. Ze kwam juist aan terwijl de Matthäus Passion vanuit Batavia van grammofoonplaten werd uitgezonden – mooi was dat. We hadden het echt gezellig met Lies en een echtpaar Simons, Joden, een collega van Hok en vrienden van Hanna Andriessen – Ze zijn momenteel onze aardigste kennissen hier, met wie we het meest contact hebben, met ons vieren, wel iets bijzonders. Hij is een echt beschaafde fijne man en zij vrolijk en grappig, een Poolse, die heel jong al in Holland is gekomen. Lies Andriessen heeft zich in de padvinderij gestort met een geweldig vuur en Em zei al dat ze het zo goed doet; trouwens kinderen houden allemaal van haar. – Moeder stuurde het boekje “Waar bleven de 10 stammen van Israël?” op m’n verjaardag – heb je het ook? Zo niet bestel het dan – het gaat ook over de samenhang tussen piramide en Bijbel – ik las het nauwkeurig en was zeer verheugd over de schitterende lijn in het wereldgebeuren – je kunt dan alleen dankbaar zijn dat de uitbarsting in de vorm van deze oorlog is gekomen, want nu zal de opruiming van al het kwade komen en het goede zal zegenvieren; een prachtig idee. – Lisa leert zichzelf zwemmen – ze wilde een tijdlang niet onderwater met haar hoofd, maar toen ben ik niet meer meegegaan en liet haar met Axel en nu gaat ze veel onderwater en zwemt al op haar manier, na elke slag komt ze even met één teen op de grond! Axel duikt heel goed stenen op al sinds een jaar of zo. – Ik heb een tijd geleden me serieus toege- [6] legd op de crawlslag, eerst met de adem, moeilijk genoeg omdat ik niet graag onderwater ben! Ik deed het nu al in geen maanden meer, maar ik wil het toch leren. Enig dat jullie in een natuurbad kunnen gaan. – Sinds februari heeft Lisa plastische en ritmische dansles van 2 meisjes[2], die pas uit Europa zijn gekomen en de methode Hellerau-Schule geven – het is zo aardig en Lisa vindt het dol. Axel is ook enthousiast geworden en nu heeft hij daar ook een clubje met 3 jongens; hij gaat ook af en toe mee naar Lisa kijken, ik mag daar maar eens per maand komen kijken naar de vorderingen, anders leidt het teveel af. Ze leggen erg de nadruk op het ritme en laten de kinderen helemaal in gedachten in de natuur leven – ze moeten een paard, hond, kat, kikker, vogeltje, elfje en kabouter dansen en ook haasjes, die zich heel klein moeten maken als de jager schiet. – Ze kruipen dan in elkaar op de grond – Lisa is daar het evenement – natuurlijk de kleinste, maar goed-bij en vol animo – Jan en To komen morgen een paar dagen logeren. Ze moeten weer een nieuw tehuis zoeken voor Jan Wim vóór
1 augustus, maar wie weet kunnen ze hem dan al naar Holland laten gaan. Toen Hok op dienstreis was naar Madioen en de Zuidkust, logeerde hij ook een dag daar. – Ik ben opeens weer aan het tennissen gegaan – in 5 jaar deed ik er niet aan en eind vorig jaar zocht ik een racket uit en een trainer, die me af moest leren met de pols te spelen; in 4 keer een half uur leerde hij mij een nieuwe service, een drive en spelen met de hele arm en schouder, een prestatie. Sinds 1 maart ben ik lid van de grote club, maar het regent veel, zodat ik er nog niet veel was – ik begin eerst tegen de mindere godinnen, want ze zijn daar vrij sterk. Hok heeft enige partijen voor me afgesproken, de dames spelen graag met hem en als contra-beleefdheid nemen ze me er dan op de koop toe bij!, maar ik ga steeds vooruit en ik zal ze leren! Hok speelt sinds kort competitie voor zijn kantoor, de …, P.T.T. en alles doet mee. Hij speelt nu veel middagen per week en werkt weinig, wel altijd voor het maandblad “de Ingenieur” . Baronesse Meta Bentinck-van der Sloten kreeg 2 zoons tegelijk in Bandoeng! Ik sprak haar alleen ééns. – Zus Ortt kwam gister ons opwarmen om een aandeel te nemen in de bouw van een nieuwe Rudolf Steinerschool, waar Axel sinds januari ook is. Hij zit in de 2e en leert aardig Duits en Engels – het is zeker een aardige school hoewel niet individueel genoeg naar m’n zin. [7] Maar ze hebben geld nodig voor een nieuw gebouw – de school is nl. enorm gegroeid en heeft nu ± 130 leerlingen. Na de Pasen zullen we Lisa er ook heen sturen – ze heeft echt zin in werk en thuis komt ze er niet toe iets af te maken, eigenlijk “kookt” ze de hele dag – ze haalde bladeren en onkruid en raspt en mengt ze en dat is het “eten” of ze bakt taarten in de zandbak – Ze zegt alles na van Axel en telt ook in het Duits – ze schrijft ook al veel letters en borduurde voor Hok een H op een tennishanddoek – ze wil wel graag poppenkleren naaien, maar ik heb altijd zoveel te doen, dat ik onmogelijk veel met haar bezig kan zijn – ik geloof wel dat ze school prettig zal vinden. – Vader en Moeder hadden beiden influenza of eigenlijk griep, Vader was overigens al gauw weer op – wat een kou is er in Holland geweest hè. Dag hoor – omhels Thijs van me en je kinderen – Alle groeten van Hok, bedankt voor de postzegel van ƒ 1.40. Hierbij een serie van onze laatste weldadigheidszegels. Een prettige verjaardag! Eida
Eigennamen
De onderstaande lijst bevat alle achter- en eigennamen die in de brievencollectie Tan-Schepers voorkomen. Elk item doorzoekt de collectie op vindplaatsen.
Gebruiksaanwijzing
De website biedt een aantal 'ingangen' tot de brievencollectie. Het doorzoeken van de brieven kan:
1. Op jaar en vervolgens op datum
Het menu De brieven in de linkerkolom presenteert de brieven op volgorde van datum, ingedeeld naar het jaar waarin ze zijn geschreven. De lijsten geven de datum met een link naar de brief zelf en de eerste 20 woorden van elke brief.
2. Via Zoeken
Eveneens in de linkerkolom bevindt zich de functie Zoeken, waarmee de hele collectie op één of meerdere woorden kan worden doorzocht. De resultatenpagina geeft de mogelijkheid om zoekacties te verfijnen.
3. Via Zoeklijsten
In de rechterkolom bevindt zich het menu Zoeklijsten. De menu-items geven toegang tot alfabetische zoeklijsten die alle vindplaatsen in concordantie genereren. De pagina met resultaten geeft bovendien de mogelijkheid om zoekacties te verfijnen. Het onderdeel Eigennamen geeft een alfabetische lijst met de achternamen die in de brieven voorkomen. Geografie biedt een alfabetische lijst met geografische eigennamen. Onder Thema's bevindt zich een keuzemenu met 14 thema's. Ieder onderdeel genereert een deelverzameling uit de brieven op één thema. Het merendeel van de brieven kenmerkt zich voor meerdere deelverzamelingen tegelijk.
4. Via het menu Extra
Het menu Extra bevat vier verzamelingen brieven die om verschillende redenen (geschreven door anderen, niet vanuit Indië geschreven, geschreven in het kamp, etc.) niet tot het 'corpus' van de correspondentie behoren:
- De jaren 1928-1929: de aanloop
- De jaren 1940-1941: het begin van de oorlogstijd in Holland
- De jaren 1943-1945: de kamptijd op Java
- De jaren 1945-1946: de Bersiap-periode
Daarnaast bevat het menu Extra een verzameling documenten met betrekking tot de brieven, de herinneringen van dr. Lisa Tan aan haar kinderjaren in Indië, en een verzameling artikelen die aan de brievencollectie zijn gewijd.
Aan de voet van iedere individuele brief zijn tenslotte twee extra typen informatie toegevoegd:
- Voetnoten bij de lopende tekst - voor zover van toepassing.
- Details - waarin het verzendadres, de auteur(s), het aantal pagina's van de originele brief, het type papier en verdere bijzonderheden op een rijtje staan.