EIDA

25-3-’40.

Lieve Zus –

Je hebt me een grote verrassing bereid door de blauwe jurk aan Fanny mee te geven. Ik heb hem momenteel aan, nu ik je schrijf en Hok is zeer tevreden en diverse kennissen ook o.a. Lies Andriessen, die net is vertrokken, na de Paasdagen bij ons te hebben doorgebracht – Wat een gezellig goed is die jurk en enige knopen en sluiting – ik was heel erg verbaasd dat jij hem zelf gepast had en niemand, die je hier gekend heeft, wil geloven van je herwonnen slankheid. Fijn is dat, je moet gauw ook een foto van jezelf sturen – de wijnrode jurk van Fanny is ook hoogst origineel – ik droeg die ook al, de naaister maakte ze wat smaller voor me, maar gelukkig waren er verder geen veranderingen aan nodig. Ik ben er enorm blij mee, want ik had juist wat nets nodig! Houw kocht in Singapore 2 ringen voor me, één met een roze steen + blauw geëmailleerd bij jouw jurk en een vergulde met groene steen bij de rode, erg grappig en frappant aardig van een zwager hè! Ze brachten enig leuke dingen mee ook voor de kinderen, een in elkaar vouwbaar poppenhuis met meubeltjes en dan nog 2 Amerikaanse jurkjes voor Lisa, misschien had ze die trouwens ook van Curaçao, ik moet het haar nog vragen, maar we hadden die paar dagen in Batavia zoveel te doen en zij hadden zoveel bezoek, dat we elkaar alleen bij Em rustig spraken. Voor Axel brachten ze een mooie blokfluit en een etui met potloden met ingegraveerd Axel Tan en voor Hok een sigarettenkoker die tegelijk aansteker is – Wij gingen de dag vóór hun aankomst naar Batavia en logeerden bij Loe Ping Kian en Rietje, wat heel gezellig was – De boot zou eerst dinsdag aankomen, maar het werd vrijdag – doordat ik had geïnformeerd naar de aankomst, waarschuwde de R. Lloyd me dat de aankomst was verschoven, erg keurig – we bleven van donderdag tot zondag en hadden tijd om allerlei bezoeken te brengen. De eerste avond aten we bij Jan en Tine aan wie we natuurlijk alles ook over jullie moesten vertellen. Tine haalde haar fotoalbum erbij om te zoeken naar een foto waarop je slank was – ik heb er wel één van jullie in Indië, Thijs en jij samen, herinner ik me. Het was gezellig als steeds bij ze en Jan vertelde uitgebreid Hitler-moppen. [2]

De boot van Houw en Fanny lag al aan de kade toen we kwamen, net als indertijd toen V. en M. Aankwamen; ik was alweer erg vroeg opgestaan maar Hok vond het steeds weer te vroeg en zo zaten Houw en Fanny in de eetzaal of eigenlijk eetkamer toen we kwamen. Wij hadden Mamma meegebracht en Fanny’s ouders zaten er al. – Fanny vond ik niets veranderd, geen Hollands kleurtje natuurlijk en nog steeds slank, ook Houw is niet meer dik. Houw zeer spraakzaam met allerlei verhalen en Fanny glimlachend met af en toe eens een woordje – sinds Kaapstad waren ze de enige passagiers geweest, soms vergeten door de bemanning en hutjongen! Ze hadden veel gelezen en gepingpongd en hadden alweer plannen gemaakt voor hun volgend verlof – Fanny vindt het erg jammer dat ze de maand in Zwitserland misgelopen is, ze zijn eigenlijk 2 maanden te vroeg terug, maar enfin beter zó dan een vaart door de gevaarlijke zone. Ze hadden alleen een Franse kruiser ontmoet, die ze had aangehouden. Houw zei direct hoe prettig ze het bij jullie gehad hadden en hij vertelde van de kinderen en van Thijs’ neger en van jouw slankheid en van de gezelligheid van het geheel en van de mooie auto niet te vergeten.

29 maart – alweer enige dagen later, gisteren vierden we Hok’s verjaardag, ’s avonds gezellig met ons 9-en. Henk en Riek waren voor ’t eerst ook van de partij en verder degenen die je hier meemaakte, Waals, Linns, Pijl. Ik maakte 2 poefs voor Hok, één overtrokken met de stof van de groene gordijnen, de onverslijtbaren!, en één met een terra nieuwe stof voor onze voeten en benen wanneer we zitten in het kantoortje op de rotan stoelen. Ik heb je enorm veel te vertellen. Het is al zo lang geleden dat ik je schreef, zeker een half jaar. Je weet overigens het één en ander natuurlijk door Vader en Moeder. – Hok was in februari 16 dagen op dienstreis, hoe vind je, eindelijk voor het eerst. Hoe vaak hij me tevoren niet gezegd heeft dat ik alle deuren en ramen

’s nachts moest sluiten, weet ik niet! Ik leidde de djongos snel op tot rimboeknaap – inderdaad vond Hok zijn eten niet slecht, maar zijn onbetrouwbare aard, waar ik thuis geen last meer van had, doordat ik hem goed onder de duim had, kwam steeds boven en na thuiskomst kon Hok hem niet meer uitstaan en trapte hem [3] eruit. Wij hebben nu een ander iemand – Toen Hok wegging leerde hij me hoe met de auto moest worden omgegaan, de accu, olie e.d. voor een langere tocht, maar ik had eigenlijk geen plannen. Maar na een week kreeg ik een brief van Tine Schepers dat Em naar Sitoe Goenoengwas met kinkhoestende kinderen en zelf er ook last van had – de manier waarop ze over Em schreef was enigszins verontrustend en ik besloot met Lisa te gaan. Axel ging bij Henk en Riek en wij zetten de kap open, de koffer erin en daar gingen – zalig – ik kon precies zo hard of zacht rijden als ik zin had en alles ging van een leien dakje. Emma bleek heel goed – Ze had Mevr. Dragt te logeren + kind – ik bleef 3 dagen en praatte nog prettig met Em, gezeten in het bos met uitzicht op het meer. Terug over Buitenzorg waar we bij Nanda logeerden en aten bij Emy en Jan en bij Jeanne. Emy informeerde ook naar je – ze kregen net hun 4e dochter en zijn opgewekt en gezellig als steeds. Bij Jeanne alles nog hetzelfde – alleen een veel aardiger huisje met mooi uitzicht, waar zij erg blij mee was, maar nog geen baby. Wij kwamen om 12 uur thuis van de dag dat Hok om 5 uur ’s middags aankwam. Ik had hem niet tevoren geschreven dat ik wegging, maar pas vanuit Soekaboemi een bericht van goede aankomst gezonden! Hij vond me erg roekeloos!, omdat ik geen verstand van de motor heb, maar tenslotte zitten er meer achter het stuur die er geen dan die er wél wat van weten! 3 weken later haalden we Houw af en ik was verbaasd dat Em zei dat we niet eens moesten komen eten, want dat ze rustte. Toen we er even een djeroekje dronken, had ze spijt en vroeg ons toch. We brachten Houw en Fanny mee omdat we anders geen tijd hadden hen rustig te spreken. Een week later moest ik voor de vergadering der Vrouwenbelangen weer naar Batavia, maar toen ik Em opbelde zei ze dat ze helemaal geen bezoek meer ontving en een meisje voor de kinderen nam. Van Lies Andriessen hoorde ik dat ze alleen naar boven gaat. Het lijkt mij ook het beste om op je verhaal te komen, om helemaal alleen te zijn. Ze voelt zich volkomen moe en heeft zelfs de brieven aan V. en M. afgeschaft. Toch is het niets ernstigs – ze wil alleen vrij zijn van alle plichten, lijkt me; deze jaren waren voor een natuur als Em ook wel zwaar – ze was vóór haar huwelijk zo zelfstandig en graag alleen. Enfin ze zal haar evenwicht wel vinden – De jaarvergadering van de Vrouwenbelangen was heel geanimeerd – ik was de afgevaardigde van Bandoeng en was een soort dictator doordat we stemden naar het ledenaantal. Het onze is nu 110, [4] terwijl Batavia steeds op ± 60 is gebleven en Semarang en Soerabaja ± 10 leden hebben!! Erg jammer dat de andere afdelingen hun bloei niet kunnen vinden. We hebben overigens in de naaste toekomst al verwachtingen van Batavia. Verleden jaar wierf ik daar enige leden, waarvan er nu 2 in de besturen zijn gekomen, Mevr. Meyer-Bokslag ken je ook, vriendin van Tine – zij blijkt en goed propagandiste want zelfs Tine heeft ze al haast overtuigd!! Ik was bij haar te logeren na de vergadering, een aardig mens en vanmorgen was ik met Lisa bij haar op Tjioemboeleuit waar ze haar vakantiehuisje heeft op het eind van het straatje van “de Glimlach” waar ik ook even op bezoek was bij Mevrouw Brand, een jonge vrouw, die we kennen door Loe Ping Kian. – Ik ben heftig nog bezig met de Vrouwenbelangen zoals je ziet, we hebben 2 mannelijke leden en hopen er meer te krijgen, verleden jaar hadden we elke maand goede lezingen met succes, momenteel moet ik weer op zoek gaan naar sprekers, want we hebben nog geen voorraad! Ik heb Tante Masje gevraagd om een toneelstukje te zoeken en ook Moeder doet moeite en Mevr. v. Overveldt – we moeten weer een goede propaganda avond houden. – Verder werk ik veel in de tuin, wat ik momenteel eigenlijk het liefste doe – ik zit daar graag uren achtereen en ga alleen uit als het erg dringend is! Dan heb ik weer dagen dat ik moet gaan propaganda maken en dan ga ik erop uit om leden te werven – in ons straatje heb ik er al 4 en verder enige in de buurt en ook uit de buurt. – Ik kreeg een kiekje van Dien Beudeker’s kinderen, 3 meisjes met de strik op het hoofd op de treeplank van en mooi gesloten auto – het bevalt haar nu wel in Benkoelen. Verder heeft Bep v. Douwe een zoon gekregen en correspondeer ik geregeld met de ex-verloofde van Mien Ter Spill, Frits Cohen. Hij heeft een goede baan bij de vliegerij van de B.P.M. en zou wel graag Mien nog willen hebben, maar zij twijfelt en schuift het op de lange baan – ik ben benieuwd hoe het gaat aflopen – verder verwacht Julie Chavannes een baby en Juliana ook hoor ik!! – Leuk kiekje stuurde je van jou met de 3 kinderen op het hekje. – Maar laat ik je alvast heel hartelijk omhelzen met je verjaardag en je veel plezierigs toewensen – Wat enig dat jullie op reis waren samen – Hok en ik gingen met Hardenberg een dag mee naar Onrust en bekeken met zeekijkers de koralen, zoals Thijs dat ook vaak deed – Hardenberg en ik zaten bovenop de kap van de motorboot en genoten van heerlijk weer en gladde zee en hadden het natuurlijk uitgebreid over jullie als punt van contact [5] daar ik hem voordien nog nooit eerder had ontmoet. Hok had het al afgekaveerd[1] omdat ik wel geen zin zou hebben op zee te gaan, maar ik herinnerde me zo goed de verhalen van Thijs dat ik het jammer vond, ook voor Axel, om deze gelegenheid voorbij te laten gaan en we waren erg blij met dit uitstapje. – Ik herinnerde me niet meer dat Lien Alting Mees eerst als Prosperina moest dansen, ik weet alleen dat ze bij ons op het Gym was. Ik herinner me Annie Suitoff niet, maar Tip herinner ik me wel – leuk dat je aardige mensen hebt gevonden – komen zij ook in aanmerking voor Vivos? Of zijn dat weer anderen? Ik stuurde je brief meteen door naar Mevr. Meyer, bij wie ik juist gelogeerd had – ze zei me vanmorgen dat je een boekje met statuten en jaarverslagen per China Clipper zou krijgen. Ik wens je veel succes met deze onderneming – het is wel enig zoiets op touw te zetten hè. Heb je de dansclub nog? Ik vertelde er Lies Andriessen juist van, die jou nooit heeft zien dansen. Toen ik voor de Vrouwenbelangen in Batavia was, belde ik haar op – maar ze was te bezet dan dat ik haar zou kunnen zien en zo zei ik haar naar Bandoeng te komen wat ze prompt deed met Pasen. Ze kwam juist aan terwijl de Matthäus Passion vanuit Batavia van grammofoonplaten werd uitgezonden – mooi was dat. We hadden het echt gezellig met Lies en een echtpaar Simons, Joden, een collega van Hok en vrienden van Hanna Andriessen – Ze zijn momenteel onze aardigste kennissen hier, met wie we het meest contact hebben, met ons vieren, wel iets bijzonders. Hij is een echt beschaafde fijne man en zij vrolijk en grappig, een Poolse, die heel jong al in Holland is gekomen. Lies Andriessen heeft zich in de padvinderij gestort met een geweldig vuur en Em zei al dat ze het zo goed doet; trouwens kinderen houden allemaal van haar. – Moeder stuurde het boekje “Waar bleven de 10 stammen van Israël?” op m’n verjaardag – heb je het ook? Zo niet bestel het dan – het gaat ook over de samenhang tussen piramide en Bijbel – ik las het nauwkeurig en was zeer verheugd over de schitterende lijn in het wereldgebeuren – je kunt dan alleen dankbaar zijn dat de uitbarsting in de vorm van deze oorlog is gekomen, want nu zal de opruiming van al het kwade komen en het goede zal zegenvieren; een prachtig idee. – Lisa leert zichzelf zwemmen – ze wilde een tijdlang niet onderwater met haar hoofd, maar toen ben ik niet meer meegegaan en liet haar met Axel en nu gaat ze veel onderwater en zwemt al op haar manier, na elke slag komt ze even met één teen op de grond! Axel duikt heel goed stenen op al sinds een jaar of zo. – Ik heb een tijd geleden me serieus toege- [6] legd op de crawlslag, eerst met de adem, moeilijk genoeg omdat ik niet graag onderwater ben! Ik deed het nu al in geen maanden meer, maar ik wil het toch leren. Enig dat jullie in een natuurbad kunnen gaan. – Sinds februari heeft Lisa plastische en ritmische dansles van 2 meisjes[2], die pas uit Europa zijn gekomen en de methode Hellerau-Schule geven – het is zo aardig en Lisa vindt het dol. Axel is ook enthousiast geworden en nu heeft hij daar ook een clubje met 3 jongens; hij gaat ook af en toe mee naar Lisa kijken, ik mag daar maar eens per maand komen kijken naar de vorderingen, anders leidt het teveel af. Ze leggen erg de nadruk op het ritme en laten de kinderen helemaal in gedachten in de natuur leven – ze moeten een paard, hond, kat, kikker, vogeltje, elfje en kabouter dansen en ook haasjes, die zich heel klein moeten maken als de jager schiet. – Ze kruipen dan in elkaar op de grond – Lisa is daar het evenement – natuurlijk de kleinste, maar goed-bij en vol animo – Jan en To komen morgen een paar dagen logeren. Ze moeten weer een nieuw tehuis zoeken voor Jan Wim vóór

1 augustus, maar wie weet kunnen ze hem dan al naar Holland laten gaan. Toen Hok op dienstreis was naar Madioen en de Zuidkust, logeerde hij ook een dag daar. – Ik ben opeens weer aan het tennissen gegaan – in 5 jaar deed ik er niet aan en eind vorig jaar zocht ik een racket uit en een trainer, die me af moest leren met de pols te spelen; in 4 keer een half uur leerde hij mij een nieuwe service, een drive en spelen met de hele arm en schouder, een prestatie. Sinds 1 maart ben ik lid van de grote club, maar het regent veel, zodat ik er nog niet veel was – ik begin eerst tegen de mindere godinnen, want ze zijn daar vrij sterk. Hok heeft enige partijen voor me afgesproken, de dames spelen graag met hem en als contra-beleefdheid nemen ze me er dan op de koop toe bij!, maar ik ga steeds vooruit en ik zal ze leren! Hok speelt sinds kort competitie voor zijn kantoor, de …, P.T.T. en alles doet mee. Hij speelt nu veel middagen per week en werkt weinig, wel altijd voor het maandblad “de Ingenieur” . Baronesse Meta Bentinck-van der Sloten kreeg 2 zoons tegelijk in Bandoeng! Ik sprak haar alleen ééns. – Zus Ortt kwam gister ons opwarmen om een aandeel te nemen in de bouw van een nieuwe Rudolf Steinerschool, waar Axel sinds januari ook is. Hij zit in de 2e en leert aardig Duits en Engels – het is zeker een aardige school hoewel niet individueel genoeg naar m’n zin. [7] Maar ze hebben geld nodig voor een nieuw gebouw – de school is nl. enorm gegroeid en heeft nu ± 130 leerlingen. Na de Pasen zullen we Lisa er ook heen sturen – ze heeft echt zin in werk en thuis komt ze er niet toe iets af te maken, eigenlijk “kookt” ze de hele dag – ze haalde bladeren en onkruid en raspt en mengt ze en dat is het “eten” of ze bakt taarten in de zandbak – Ze zegt alles na van Axel en telt ook in het Duits – ze schrijft ook al veel letters en borduurde voor Hok een H op een tennishanddoek – ze wil wel graag poppenkleren naaien, maar ik heb altijd zoveel te doen, dat ik onmogelijk veel met haar bezig kan zijn – ik geloof wel dat ze school prettig zal vinden. – Vader en Moeder hadden beiden influenza of eigenlijk griep, Vader was overigens al gauw weer op – wat een kou is er in Holland geweest hè. Dag hoor – omhels Thijs van me en je kinderen – Alle groeten van Hok, bedankt voor de postzegel van ƒ 1.40. Hierbij een serie van onze laatste weldadigheidszegels. Een prettige verjaardag! Eida